نشست «موانع رشد فانتزي بومي در ادبيات كودك و نوجوان» با حضور محمد قصاب، عباس جهانگيريان، محمدجعفر قنواني و حميد لواساني در سراي اهل قلم كودك و نوجوان بيست‌ودومين نمايشگاه بين‌المللي كتاب مورد بررسي قرار گرفت.
به گزارش خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا)، محمدجعفري قنواتي در اين نشست گفت: فانتزي از يك نقطه، مقابل رئال است. رئال تك‌صدايي است درحالي‌كه فانتزي اثري چندصدايي محسوب مي‌شود. وقتي نويسنده با واقعيت دچار ترديد مي‌شود به سمت فانتزي گرايش پيدا مي‌كند. فانتزي نوعي از ادبيات است كه بيش از آن‌كه ريشه در واقعيت داشته باشد از عناصر فراواقعي مانند سحر، وهم و غيره الهام مي‌گيرد. البته فانتزي در درون خود با نوعي راست‌نمايي همراه است. بنابراين نيازمند برخورداري از روابط علت و معلولي است.
قنواتي تصريح كرد: اين‌كه ادعا مي‌شود ادبيات رئال در جريان روشنفكري شكل گرفته و به نقد مناسبات قدرت پرداخته است و فانتزي به دليل نداشتن هيچ نقشي در مناسبات قدرت فرصت شكل‌گيري در ايران را نداشته منطقي نيست. ما در گذشته آثار زيادي را از طريق فانتزي‌هاي خود مورد نقد و بررسي قرار داده‌ايم. از جمله آثار ادبيات كهني كه به نقد و بررسي مناسبات قدرت در جامعه پرداخته‌اند، كليله و دمنه است كه به كرات ترجمه شده است.
وي افزود: درواقع بعد از شكل‌گيري جريان مشروطه بين ادبيات كهن و ادبيات نو جدايي پديد آمد كه اين مساله شكل‌گيري ادبيات فانتزي را با الهام از منابع غني ايراني تحت‌الشعاع خود قرار داد.
قنواتي افزود: علت اين‌كه امروز در آثار ديني، ادبيات فانتزي كم‌تر شكل مي‌گيرد آن است كه نويسندگان ما اطلاعات زيادي را دارا نيستند تا اين اطلاعات بتواند با سرريز شدن آثاري همانند آن‌چه مولوي پديد آورد را داشته باشد.
وي تصريح كرد: مولوي فردي بود كه علاوه بر آگاهي از قصص‌الانبياء، تورات، انجيل و غيره به مجموعه‌اي از دانسته‌ها رسيده بود كه در آثارش سرريز شده بودند. اما كدام‌يك از نويسندگان امروز ما به اين حد از اطلاعات و دانش دست يافته‌اند.
وي هم چنين گفت: نثر در جامعه ما مقوله‌اي مظلوم است و مورد بي‌توجهي قرار گرفته است. جامعه‌اي كه در آن گروهي بر اين باورند خواندن هزارويكشب آدم را ديوانه مي‌كند چگونه مي‌تواند نسبت به نثرهاي مختلف واكنشي منطقي نشان دهد. ما جماعتي آسان‌گير هستيم و اين آسان‌طلبي مخاطره‌اي است كه با آن مواجه‌ايم.
به گزارش ايسنا، در ادامه اين نشست عباس جهانگيريان گفت: نگاه به ريشه‌هاي فانتزي نشان مي‌دهد كه فانتزي هرگز از رئال و واقعيت مستغني نيست درواقع عناصر اوليه فانتزي ريشه در واقعيت‌ها دارد.
وي گفت: من فكر مي‌كنم اگرچه لازم است دانشكده ادبيات كودك و نوجوان به مقوله فانتزي هم بهاء دهد اما نقد ادبيات كودك نيز از جمله مقولاتي است كه بايد در دانشگاه‌ها مورد توجه قرار گيرد. هيچ كشوري به اندازه ايران از ميراث ادبيات شفاهي خود در خلق ادبيات فانتزي برخوردار نيست. اما ما نويسندگان به دنبال اين آثار نرفته‌ايم درحالي‌كه اين گذشته و پيشينه مي‌تواند منبع خوب الهام‌گيري براي خلق آثار فانتزي بومي به شمار آيد.
عباس جهانگيريان گفت: فانتزي در ادبيات كلاسيك و شفاهي ما وجود دارد. اما وقفه‌اي كه با انقلاب مشروطه پديد آمد و گرايشي كه جامعه به سمت آثار رئاليسم پيدا كرد شكل‌گيري ادبيات فانتزي بومي را تحت‌الشعاع خود قرار داد.
محمد قصاع سخنران بعدي اين نشست نيز گفت: ما اگر مي‌خواهيم ادبيات فانتزي تقويت شود بايد به عناصر فانتزي كه در ادبيات كهن ما وجود دارد همچون شيشه عمر و غيره توجه كنيم. برخي از اين عناصر اصلا بر ادبيات انگليس وجود ندارند، بنابراين لازم است با اهميت‌دادن به اين ژانر ادبي در دانشگاه‌ها بار ديگر در پي يافتن ريشه‌هاي فرهنگي خود و پيداكردن عناصر فانتزي در لابه‌لاي آن‌ها باشيم.
اين مترجم ادبي تصريح كرد: متأسفانه نظام آموزشي ما به فانتزي براي كودكان و نوجوانان باوري ندارد و نگاه به خلق اين آثار از سوي ناشران تنها با توجيه اقتصادي صورت مي‌گيرد.
وي گفت: تا زماني كه صداوسيما به فانتزي ما توجه نمي‌كند، آموزش و پرورش اهميتي براي اين ژانر قايل نيست و وزارت ارشاد از اين نوع ادبيات هيچ حمايتي ندارد فانتزي شكل نخواهد گرفت.
به گزارش ايسنا، حميد نوايي لواساني نويسنده نيز به عنوان آخرين سخنران اين نشست گفت: تخيل و فانتزي بعد از انقلاب مشروطه مورد بي‌توجهي قرار گرفت درواقع بسياري از مسوولان ما هنوز هم از عدم باور به تخيل سازنده رنج مي‌برند. بنابراين ما كتاب‌هاي فانتزي جدي نداريم، چون به تخيل سازنده در حل مسايل اعتقادي نداريم. كارشناسان عنصر تخيل را عنصري صرفا سرگرم‌كننده مي‌دانند درحالي‌كه فانتزي نوعي از انديشيدن است كه پيشينه فرهنگي مي‌خواهد.
اين نويسنده ادبي تصريح كرد: امروز، رگه‌هاي فانتزي درحال شكل‌گرفتن است و براي پاگرفتن و تبديل به جريان‌شدن نيازمند به حمايت مي‌باشند. عنصر تخيل بايد در نظام آموزشي پرورش ما به رسميت شناخته شود زيرا هر تخيلي به حل مساله و مسايل مختلف كمك مي‌كند ولي آموزش و پرورش ما هنوز نتوانسته اين مساله را باور كند كه تفكر براي شكل‌گيري نيازمند تخيل است تا بچه‌ها بتوانند مسايل خود را حل كنند از سوي ديگر سياستگذاران فرهنگي نيز در اين زمينه بايد نگاه‌شان را در اين حوزه اصلاح كنند و با برگزاري جشنواره‌ها و سمينارها به مقوله فانتزي بپردازند. فانتزي نوعي از ادبيات است كه به تفكر سازنده در حل مشكلات كمك مي‌كند و مي‌تواند دستمايه آثار قابل توجهي باشد.
انتهاي پيام
نظرات