دکتر صادق ملک شهمیرزادی به رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری پیشنهاد کرد که یک کاشی را با متن «هذا من فضل ربی» تهیه و آن را روی در اتاق مربوط به تهیه‌ی نقشه‌ی باستان‌شناسی کشور نصب کند تا با امید به خدا، این کار را بتوان تا پایان تکمیل کرد.
به گزارش خبرنگار سرویس میراث فرهنگی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، این باستان‌شناس پیشکسوت که در مراسم رونمایی از مرحله‌ی نخست نقشه‌ی باستان‌شناسی کشور در ارگ آزادی سخن می‌گفت، اظهار کرد: 19 سال پیش، در یکی از اتاق‌های ساختمان ارگ آزادی دفتری بود که روی در آن نوشته بود «نقشه باستان‌شناسی». سال 1386 دو خبر در نشریه‌ی داخلی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به چاپ رسید؛ تیتر خبر نخست «باستان‌شناسان شانه خالی نکردند» و نخستین جمله‌ی آن این بود که «نقشه باستان‌شناسی کشور یکی از مهمات علمی و موثرترین ابزارهای اجرایی کشور است.»
وی دومین خبر منتشرشده در آن سال در نشریه‌ی داخلی سازمان را با تیتر « عزم جدی برای تهیه نقشه باستان‌شناسی» دانست و گفت: نخستین جمله‌ی این خبر نیز این بود: «تهیه نقشه باستان‌شناسی یکی از ضروری‌ترین کارهای این سازمان است»؛ اما به‌زودی معلوم شد که چون بار تهیه‌ی این نقشه بسیار سنگین بود، باستان‌شناسان شانه خالی کردند و عزم‌ها هم برای انجام این کار زیاد جدی نبود. در همان سال، کار تهیه‌ی اطلس باستان‌شناسی ایران از آغاز تا پایان دوره‌ی یک‌جانشینی و استقرار در روستاها، بعد از 20 سال به پایان رسید و بعد از مدتی، چاپ دوم آن به بازار رفت. وقتی رییس پژوهشکده‌ی باستان‌شناسی «دورکار» شد نقشه‌ی باستان‌شناسی 16 استان تکمیل شده بود؛ ولی از آنجا که تهیه‌ی این نقشه به «نزدیک‌کاری» نیاز داشت ادامه‌ی کار متوقف شد؛ اما بعد از استعفای دکتر عباس مقدم از ریاست پژوهشکده‌ی باستان‌شناسی، به توصیه‌ی رییس پژوهشگاه دوباره این کار با استفاده از توان علمی و علاقه‌مندی برخی کارشناسان ادامه یافت.
این باستان‌شناس با اشاره به دستور رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور به رییس پژوهشگاه در مراسم افتتاحیه‌ی خانه‌ی باستان‌شناسان ایران که دوم اسفندماه در خانه‌ی جلال آل احمد برگزار شد، مبنی بر دادن فرصتی سه‌ماهه برای تهیه‌ی اطلس باستان‌شناسی، بیان کرد: هنوز دو منطقه‌ی باستانی و مهم، یعنی مصر و بین‌النهرین نتوانسته‌اند چنین اطلس را برای کشورهای‌شان تهیه کنند، حالا در یک فرصت سه‌ماهه که امروز 78 روز از آن باقی مانده است، چطور می‌توان این اطلس را تهیه کرد.
ملک ادامه داد: 10هزار کارگر در معادن الماس آفریقای جنوبی کار می‌کنند تا شاید کمتر از یک کیلو الماس پیدا کنند، اما 200 کارگر در معادن مس سرچشمه کار می‌کنند و 10 کیلوگرم ذخیره پیدا می‌کنند. انجام این کار نیز نیرو، پول و جا می‌خواهد. بسیاری از روسای قبلی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری آرزو داشتند که در زمان تصدی آن‌ها در این سازمان، نقشه‌ی باستان‌شناسی تهیه شود و امروز بخشی از این اتفاق افتاده است.
او افزود: امیدواریم بتوانیم 20 تا 30 سال دیگر، اطلس باستان‌شناسی کشور را نیز تهیه کنیم. اطلس به یک کار جمعی، پژوهش و نیروی متخصص زیادی نیاز دارد در حالی که نقشه‌ی باستان‌شناسی فقط یک نقشه است. دکتر نگهبان - پدر باستان‌شناسی در ایران - سال 1339 شروع به تهیه این نقشه کرد و در زمان او، 45هزار نقطه روی نقشه جانمایی شد.
به گزارش ایسنا، مدیر دفتر تهیه‌ی نقشه‌ی باستان‌شناسی کشور نیز در این مراسم اظهار کرد: کار بزرگ تهیه‌ی نقشه‌ی باستان‌شناسی کشور را به روح دکتر عزت‌الله نگهبان تقدیم می‌کنیم، چون او تلاش کرد تا بنیان‌های نقشه‌ی باستان‌شناسی را بریزد. اگرچه خودش این نقشه را ندید، اما حرکت‌های اولیه‌ی انجام این کار بزرگ توسط او انجام شد.
عباس مقدم با اشاره به این‌که 52 سال، زمان زیادی برای تهیه‌ی نقشه‌ی باستان‌شناسی است، گفت: سال 1339 دکتر نگهبان برنامه‌ای برای تهیه‌ی این نقشه آماده و اطلاعات مربوط به باستان‌شناسی و مکان‌های تاریخی کشور را جمع کرد. او قصد داشت با این کار، بانک اطلاعاتی باستان‌شناسی کشور، ارزیابی اطلاعات موجود در این زمینه، انجام بررسی‌های باستان‌شناسی برای تکمیل اطلاعات، تلاش برای ثبت آثار، اعمال سیاست‌های حفاظتی برای آثار شناسایی‌شده و تدوین اطلاعات جامع فرهنگی و تاریخی ایران را انجام دهد. در آن زمان، یکی از عمده‌ترین کارهایی که انجام شد تشکیل کارگروه نقشه‌ی باستان‌شناسی در پژوهشکده بود که رهبری آن را دکتر محمدرحیم صراف برعهده داشت و همه‌ی اطلاعات مربوط به باستان‌شناسی را براساس چارچوب‌های آن زمان تهیه کرد.
رییس پیشین پژوهشکده‌ی باستان‌شناسی با اشاره به تشکیل مرکز اسناد میراث در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، اظهار کرد: این مرکز، یک چیز کم داشت و آن، اسناد باستان‌شناسی ایران بود که تا قبل از این در مرکز اسناد نگهداری می‌شد، اما بعد از انتقال این مرکز به شیراز، این اسناد دیگر به تهران بازگردانده نشدند، در حالی که آن‌ها برای باستان‌شناسی بسیار اهمیت دارند.
وی گفت: تا کنون 45هزار اثر تاریخی شامل تپه‌ها و بناها برای نقشه‌ی باستان‌شناسی جانمایی شده‌اند، این تعداد همه‌ی آن چیزی است که در دسترس داشته‌ایم. بسیاری از اطلاعات نیز شاید در گنجینه‌ی دل باستان‌شناسان یا انبارهایی باشد که اکنون به آن‌ها دسترسی نداریم. امیدواریم در مراحل بعدی بتوانیم به آن‌ها برسیم. می‌دانیم این تعداد اثر داریم، کجا بودن و چگونه بودن آن‌ها نیز برای‌مان اهمیت دارد. بسیاری از نقاط ایران در نقشه جای‌شان خالی است و باید اطلاعات آن‌ها تکمیل و به نسل‌های آینده منتقل شود.
مقدم در پایان اضافه کرد: اگر امکانات مهیا باشد، امیدواریم تا 10 سال آینده، مرحله‌ی دوم تهیه‌ی نقشه‌ی باستان‌شناسی کشور تکمیل شود. بعد از آن نیز تا عمر داریم باید روزبه‌روز این نقشه را تکمیل‌تر و کامل‌تر کنیم.
رییس پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری نیز در این مراسم اظهار کرد: تهیه‌ی نقشه‌ی باستان‌شناسی پاسخی مناسب برای دغدغه‌های علاقه‌مندان به آثار و میراث ارزشمند کشور، در داخل و خارج است.
پریسا محمدی ادامه داد: تهیه‌ی این نقشه با به حداقل رساندن آسیب به میراث تاریخی و فرهنگی کشور، به رشد اقتصادی و گسترش صنعت و توسعه‌ی زیرساخت‌ها کمک می‌کند. امیدواریم با تکمیل مراحل بعدی طرح و به‌کارگیری تکنولوژی‌های پیشرفته‌ی ایمن و به‌روز، زمینه‌ی حفظ و نگهداری بیشتر این آثار فراهم شود.
او گفت: زمان زیادی است که جامعه‌ی باستان شناسان کشور به دیدن این روز چشم دارد. امروز توانستیم ظرفیت‌های بالقوه خود را به فعلیت تبدیل کنیم و باستان‌شناسی ایران با همه‌ی فراز و نشیب‌هایش در عرصه‌ی ملی و بین‌المللی جایگاه واقعی خود را نشان دهد. تهیه و تکمیل نقشه‌ی باستان‌شناسی مسیر پرشتاب کشور را هموار می‌کند.
محمدی افزود: سال‌هاست که طرح‌های آمایش کشور به‌عنوان یکی از محورهای مهم برنامه‌های پنج ساله مطرح شده است تا بستر توسعه‌ی محلی و منطقه‌یی را در چارچوب طرح‌های توسعه‌ی ملی فراهم کند؛ اما به واسطه‌ی نبودن نقشه و اطلس باستان‌شناسی، با گرفتاری‌ها و مشکلات زیادی روبه‌رو بود که خوشبختانه امروز با تهیه و تکمیل این نقشه توانستیم بخشی از این مشکلات را برطرف کنیم.
به گزارش ایسنا، در مراسم رونمایی از نرم‌افزار مرحله‌ی نخست نقشه‌ی باستان‌شناسی کشور که برای حاضران هم به‌نمایش درآمد باستان‌شناسانی مانند محمدرحیم صراف، میرعابدین کابلی و حمیده چوبک حضور داشتند.
انتهای پیام
نظرات