حمید نورشمسی در یادداشت ارسالی‌اش به ایسنا با عنوان "درنگی بر یک بام و دو هوای حذف کتابفروشان از نمایشگاه کتاب تهران" نوشته است: به‌تازگی و با تصمیم شورای سیاستگذاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، حضور کتابفروشان در دوره آتی این نمایشگاه که از ۱۷ اردیبهشت‌ماه سال آینده برگزار می‌شود لغو شده است. این تصمیم که البته تاکنون از طریق مراجع اطلاع‌رسانی نمایشگاه تکذیب و البته تایید رسمی نشده در فضای مجازی و در میان جامعه ناشران و کتابفروشان با واکنش‌های بسیاری روبه‌رو شده است. از سویی ناشران با استقبال از این تصمیم از احتمال فروش قابل توجه خود در بخش مجازی نمایشگاه در دوره پیش رو سخن گفته‌اند و اذعان کرده‌اند که در دو سال گذشته و به دنبال حضور کتابفروشان در بخش مجازی نمایشگاه کتاب تهران از این فروش به‌اندازه مقبول، محروم بوده‌اند و از سوی دیگر کتابفروشان که به دنبال رکود حاکم بر بازار وضعیت حیات و فعالیت خود را در خطر می‌بینند این اتفاق را خیانت به حیات صنفی خود دانسته و حتی اذعان داشته‌اند که این اتفاق رویدادی هدایت‌شده از سوی نهاد صنفی مرتبط با آنهاست و کار تاجایی بالا گرفته است که برخی از کتابفروشان خواستار ایجاد صنفی مجزا از اتحادیه فعلی برای رسیدگی به این قبیل حقوق خود شده‌اند.
در این زمینه اما چند مساله به نظر مغفول مانده که به نظر می‌رسد، بخش عمده آن به دلیل ناکارآمدی سیستم تصمیم‌گیر و پاسخگو و حتی رسانه‌ای حاکم بر شورای سیاستگذاری نمایشگاه کتاب است.
مساله نخست برمی‌گردد به تبیین چرایی این تصمیم. دانستن اینکه در چه شرایطی و با چه استدلالی این تصمیم گرفته شده است حق همه طرفین دخیل در تاثیرات آن است. این اتفاق کمابیش دو سال قبل و پس از اعلام حضور کتابفروشان در بخش مجازی نمایشگاه کتاب نیز رخ داده بود. در واقع تبیین چیستی و چرایی حضور داشتن و یا نداشتن همه اصناف نشر در بخش مجازی نمایشگاه کتاب هنوز یکی از مهم‌ترین چالش‌های این رویداد است که قدر مسلم تنها نمی‌توان با مراجعه به نظر اعضای شورا درباره آن تصمیم گرفت و نیاز به خرد جمعی صنف می‌داشت و البته درباره شرایط، علت و چرایی این تصمیم نیز نیاز به تبیین جدی می‌بود و لازم است که اعضای شورا هزینه‌های تصمیم خود را شفاف پذیرفته و نظر خود و علت اتخاذ آن را بیان کنند تا قضاوت برای حاضران در این رویداد، بدنه نشر و حتی آیندگان و البته اهالی رسانه سهل‌تر نیز باشد.
مساله بعدی اما حل این مساله معیشتی و صنفی کتابفروشان در موقعیت فعلی است. بر همه فعالان نشر و کتاب از دیرباز این مساله روشن بوده که تبدیل نمایشگاه کتاب تهران به یک رویداد فروشگاهی با چنین مقیاسی و توسعه پلتفرم‌های فروش آنلاین با تخفیف دائمی که در واقع مبدل به موسسات پخش کتاب با حذف واسطه‌ای به عنوان کتابفروش شده‌اند، در سال‌های اخیر وضعیت معیشتی و حیات اقتصادی کتابفروشان را با مشکل جدی روبه‌رو کرده است. در این میان سیاستگذاران نمایشگاه کتاب که حداقل نیمی از آنها سیاستگذاران اصلی فرهنگی در حوزه کتاب در بدنه دولتی به شمار می‌روند در قبال تصمیم اخیر خود که تبعات اقتصادی غیرقابل کتمانی برای کتابفروشان دارد، آلترناتیو دیگری پیشنهاد نکرده‌اند و مشخص نیست پوشاندن مرهم بر زخم‌های اقتصادی بخشی از بدنه نشر طی نمایشگاه آتی قرار است با چه هزینه‌ای همراه باشد.
طی روزهای اخیر عنوان شده که مشکل سامانه فروش مجازی کتاب با حضور کتابفروشان عرضه کتاب‌هایی با قیمت قدیم از سوی آنها و بدون مشتری ماندن همان کتاب‌هاست که از سوی تولیدکننده و با قیمت به‌روز منتشر و عرضه شده است و همچنین وضعیت عجیب و حتی مشکوک جذب یارانه‌های اعطایی برای بخش مجازی توسط برخی کتابفروشی‌ها که در دوره پیش منجر به خارج کردن آنها از سیستم فروش تنها پس از سه روز از آغاز رویداد شد، مهم‌ترین دلیل برای اتخاذ این تصمیم بوده است. حالا سوال اینجاست که راهی برای حل این موضوع از منظر نرم‌افزاری و سخت‌افزاری جز پاک کردن صورت مساله قابل تصور نبوده است؟ آیا امکان به‌روز کردن قیمت فروش کتاب در سامانه مجازی که البته به صورت مکرر در فضای حقیقی از سوی ناشران و کتابفروشان در حال رخ‌دادن است، مساله‌ای تا این اندازه بغرنج پیش روی این تصمیم بوده که تنها با حذف آن حل می‌شده است؟ پاسخ به این سوال هر چه باشد بدون شک حلش تنها در اختیار پلتفرم اجرایی برگزاری این رویداد بوده و هست و البته نیازمند عزمی است برای برطرف کردن آن.
از سویی می‌توان طی سال آتی برای کتابفروشانی که به طور مشخص ناشر نیستند و تنها فروشنده کتاب به شمار می‌آیند تمهیدات حمایتی از جمله اهدای وام برای برپایی نمایشگاه‌های مجازی استانی کتاب تنها با حضور کتابفروشان هر استان و حتی هدایت کردن بخشی از خرید کتاب نهادهای وابسته به وزارت ارشاد به سمت کتابفروشی‌ها در نظر گرفت تا حضور نداشتن در این رویداد تا اندازه‌ای برای آنها جبران شود.
در پایان به نظر می‌رسد آنچه این مساله را طی روزهای اخیر مبدل به بحث و حتی پرخاش‌های مجازی کرده است، نبودن عزمی برای اطلاع‌رسانی و بیان شفاف درباره تصمیم اتخاذشده از سوی شورای سیاستگذاری بوده است. در همین راستا شاید اطلاع‌رسانی و توضیح شرایط حاکم و حاضر بر صنف نشر و تبیین علت اتخاذ این تصمیم از سوی اتحادیه ناشران و کتابفروشان و نیز سایر تشکل‌های ذی‌نفع و درخواست از رسانه‌ها برای کمک به تبیین و تشریح این مساله بتواند در نهایت منجر به اتفاقاتی خجسته برای اهالی نشر و کتاب در نمایشگاه کتاب آتی شود.
انتهای پیام
نظرات