این وضعیت به گونه‌ای است که می‌توان گفت کشاورزی در حال حاضر به یک جنگ تمام‌عیار تبدیل شده است؛ جنگی که در آن کشاورزان به دلیل نبود برق برای آبیاری به موقع درختان و گیاهان، هر روز بیشتر در معرض خطر قرار می‌گیرند. به عنوان مثال، در زمان‌هایی که نیاز به آبیاری محصولات به اوج خود می‌رسد، قطعی برق می‌تواند منجر به خشک شدن گیاهان و از بین رفتن محصولاتی شود که با زحمت و هزینه‌های فراوان به دست آمده‌اند.
این واقعیت تلخ، سؤالی جدی را مطرح می‌کند؛ آیا می‌توانیم به این وضعیت ادامه دهیم و نادیده بگیریم که بروز قطعی‌های برق چه بلایی بر سر زنجیره تأمین غذایی می‌آورد؟
نابودی محصولات کشاورزی کوهسرخ به دلیل قطعی برق
خسارت‌های مالی ناشی از این قطعی‌های برق به قدری چشمگیر است که برخی کشاورزان را به ورشکستگی نزدیک کرده و دیگران را مجبور به کاهش تولیدات خود کرده است. در بسیاری از مناطق از جمله شهرستان کوهسرخ، کشاورزان مجبور به رها کردن مزارع خود شده‌اند، زیرا نمی‌توانند به منابع آب و انرژی دسترسی داشته باشند. این آسیب به محصولات کشاورزی، از میوه‌ها و سبزیجات گرفته تا محصولات دامی، نه تنها به کشاورزان آسیب می‌زند، بلکه بر قیمت مواد غذایی در بازار نیز تأثیر منفی می‌گذارد و در نهایت، مصرف‌کنندگان را نیز تحت فشار قرار می‌دهد.
حجت صفرنژاد، مدیر جهاد کشاورزی کوهسرخ، در گفت و گو با ایسنا با بیان اینکه قطعی‌های برق همچنان در شهرستان ادامه دارد، افزود: باغات در فروردین‌ماه تحت تأثیر سرمای شدید قرار گرفتند و اکنون در تابستان نیز به دلیل خاموشی‌ها، خسارت‌ها افزایش یافته و عملاً محصولی برای کشاورزان باقی نمانده است.
وی با اشاره به اینکه در حال حاضر تنها منبع درآمد کشاورزان شهرستان، کشت محصولات گوجه و خیار است، تصریح کرد: در حال حاضر ۵۰۰ هکتار زمین زیر کشت گوجه و ۳۰۰ هکتار زیر کشت خیار قرار دارد، اما قطع شدن برق به مدت ۸ تا ۱۰ ساعت در روز خسارت‌های زیادی به این محصولات وارد کرده است.
صفرنژاد همچنین خاطرنشان کرد: برخی از چاه موتورها در روز دو نوبت برقشان قطع می‌شود که این وضعیت به کشاورزان منطقه کوهسرخ، با وجود محرومیت‌های شدیدی که با آن مواجه‌اند، ظلم بسیاری است.
وی تأکید کرد: مردم این منطقه به جز کشاورزی هیچ منبع درآمد دیگری ندارند و محصولاتشان در حال از بین رفتن هستند، ضمن اینکه تمامی باغات هم آسیب دیده و نابود شده‌اند.
مدیر جهاد کشاورزی کوهسرخ، از خسارت ۳۰ تا ۴۰ درصدی به محصولات گوجه و خیار به دلیل خاموشی چاه موتورها خبر داد و گفت: اگرچه محصولات به آب نیاز دارند، اما مدت زمان قطع برق نیز طولانی شده است.
وی از وجود ۷۰ چاه موتور در شهرستان خبر داد و افزود: به دلیل وضعیت مالی ضعیف کشاورزان، تاکنون تنها یک چاه به پنل خورشیدی مجهز شده است.
صفرنژاد همچنین اعلام کرد: تلاش‌ها برای احداث یک نیروگاه سه مگاواتی برای ۲۵ چاه موتور در حال انجام است و تکلیف زمین برای این پروژه مشخص شده است.
بدون شک اگر وضعیت به همین منوال ادامه یابد، عملاً شاهد نابودی کشاورزی در شهرستان و مهاجرت ساکنان به مناطق دیگر خواهیم بود.
وی تأکید کرد: ۹۵ درصد مردم این منطقه از طریق کشاورزی معیشت خود را تأمین می‌کنند و از بین رفتن کشاورزی تبعات اجتماعی و اقتصادی زیادی به همراه خواهد داشت.
مدیر جهاد کشاورزی کوهسرخ، ادامه داد: این شهرستان هیچ معدن و صنعتی ندارد و تنها منبع درآمد مردم کشاورزی است؛ اگر به این موضوع توجه نشود، مهاجرت به شدت افزایش خواهد یافت.
صفرنژاد با تأکید بر اینکه دولت باید برای نصب پنل‌های خورشیدی در شهرستان کوهسرخ تسهیلات ارزان‌قیمت در اختیار کشاورزان قرار دهد، تصریح کرد: حتی کسانی که پنل‌های خورشیدی نصب کرده‌اند نیز همچنان با خاموشی مواجه‌اند.
وی گفت: به دلیل قطع مکرر و مستمر برق چاه‌های کشاورزی و واحدهای تولیدی به مدت حداقل ۸ ساعت در شبانه‌روز، در این برهه از سال و به دلیل حساسیت بالای محصولات در فصل برداشت، خسارتی معادل ۳۵ درصد به محصولات کشاورزی، به‌ویژه سبزی و صیفی‌جات وارد شده است.
مدیر جهاد کشاورزی کوهسرخ، افزود: با توجه به هزینه‌های بالای تولید و افزایش قیمت نهاده‌ها و خدمات کشاورزی، عملاً هیچ گونه سودی عاید تولیدکنندگان نمی‌شود که این امر منجر به ضرر و زیان کشاورزان و کاهش تولید در سال‌های آینده خواهد شد.
وی تأکید کرد: ضروری است که در صورت امکان، دستورات مقتضی مبنی بر کاهش قطع برق چاه‌های کشاورزی و واحدهای تولیدی زیر بخش کشاورزی صادر شود. در حال حاضر، برق چاه‌های کشاورزی در طول شبانه‌روز در دو دوره دو ساعته و یک دوره چهار و نیم ساعته قطع می‌شود که برآورد خسارات ناشی از این قطع مکرر برق بسیار زیاد است.
صفرنژاد بیان کرد: در تولیدات گیاهی، به دلیل کاهش عملکرد مزارع سبزی و صیفی‌جات، شامل گوجه‌فرنگی و خیار، خسارتی معادل ۳۰ هزار تن و ۴۰۰ میلیارد ریال، در بخش آب و خاک و امور زیربنایی، به دلیل خسارت‌های وارده به تجهیزات کشاورزی ناشی از قطع برق، ۱۰۰ میلیارد ریال و در بخش طیور نیز افت تولید مرغداری‌ها به میزان ۳۰ درصد معادل ۳۰۰ تن، بالغ‌بر ۱۶۰۰ میلیارد ریال خسارت به دنبال داشته و ثبت شده است.
با توجه به اینکه میزان درآمد ناخالص بخش کشاورزی کوهسرخ در سال حدود۸هزار و۵۰۰ میلیارد ریال است، این میزان خسارت معادل ۳۵ درصد از ارزش تولید ناخالص شهرستان محسوب می‌شود.
تبعات بسیار اسفبار خاموشی‌های چاه‌های موتوری در بخش کشاورزی جوین
این چرخه معیوب در حالی ادامه دارد که نهادهای مسئول هنوز نتوانسته‌اند راهکارهای مؤثری برای این بحران ارائه دهند. در واقع، عدم برنامه‌ریزی مناسب برای تأمین انرژی و عدم سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های برق‌رسانی، موجب شده است که کشاورزان و به تبع آن، کل جامعه با تبعات این بحران دست و پنجه نرم کنند.
قاسم نیک‌پسند، مدیر جهاد کشاورزی شهرستان جوین، با اشاره به تبعات بسیار اسفبار خاموشی‌های چاه‌های موتوری برای بخش کشاورزی، به ایسنا گفت: گرچه قبلاً خاموشی‌ها از ساعت ۱۱ تا ۱۷ بوده، اما اکنون به ساعت ۱۷:۳۰ تا ۲۲ تغییر کرده که این وضعیت خوبی نیست؛ زیرا در خنک شدن هوا بهترین زمان برای دریافت آب توسط گیاه است. بهتر بود که قطع برق در همان ساعت ظهر اتفاق بیفتد.
وی افزود: گرچه برخی از چاه‌های کشاورزی به پنل‌های خورشیدی مجهز شده‌اند، اما به دلیل اینکه این چاه‌ها در مسیر شبکه شهری قرار دارند، همچنان قطع می‌شوند. در واقع، علاوه بر خاموشی شبانه، در طول روز نیز قطع برق وجود دارد که به ۶ تا ۷ ساعت افزایش پیدا می‌کند.
نیک‌پسند تصریح کرد: زمانی که برق در حین آبیاری باغ قطع می‌شود، آب هدر می‌رود و باید مدار آب را افزایش دهند، اما این اتفاق نمی‌افتد؛ عملاً ۲۰ تا ۲۵ درصد آب قطع می‌شود و این مسئله خسارت‌ها را افزایش می‌دهد.
وی همچنین گفت: سال گذشته بالغ‌بر ۹۰۰ میلیارد تومان خسارت به بخش کشاورزی شهرستان به دلیل قطع برق چاه‌های موتوری وارد شد و امسال این رقم افزایش یافته است؛ بیشترین خسارت‌ها به محصولات گندم، جو، چغندر و پسته وارد شده است.
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان جوین از وجود ۳۷۵ حلقه چاه عمیق در شهرستان خبر داد و افزود: تاکنون ۴۸ حلقه چاه کشاورزی به پنل‌های خورشیدی مجهز شده‌اند؛ ضمن اینکه ۸۵ حلقه چاه که در شهرستان جوین از کارخانه قند وجود دارد، در حال تجهیز به پنل خورشیدی هستند که تاکنون ۱۵ درصد پیشرفت فیزیکی داشته‌اند.
وی همچنین با تأکید بر اینکه مجهز کردن چاه‌ها به پنل‌های خورشیدی، تجهیز اراضی به سیستم‌های نوین آبیاری، کشت گیاهان کم آب‌بر و رعایت الگوی کشت، تنها راه‌های برون‌رفت از این بحران هستند، تصریح کرد: این اقدامات می‌توانند به بهبود وضعیت کشاورزی و کاهش خسارت‌ها کمک کنند در غیر این صورت، کشاورزان با چالش‌های جدی‌تری مواجه خواهند شد که پیامدهای آن نه تنها بر روی تولیدات کشاورزی، بلکه بر معیشت مردم نیز تأثیر منفی خواهد گذاشت.
نیک‌پسند همچنین به ضرورت توجه بیشتر مسئولان به این موضوع اشاره کرد و گفت: با توجه به اهمیت کشاورزی در تأمین امنیت غذایی و اقتصاد شهرستان، باید تدابیر جدی‌تری برای جلوگیری از قطعی برق و حمایت از کشاورزان اتخاذ شود. این موضوع نه تنها به نفع کشاورزان، بلکه به نفع کل جامعه خواهد بود.
وعده‌ها در مه‌ولات محقق نشد
با وجود وعده‌ها مبنی بر معافیت چاه‌های کشاورزی مجهز به پنل‌های خورشیدی از قطع برق در شهرستان مه‌ولات، این چاه‌ها نیز همچنان با مشکل خاموشی مواجه هستند.
هادی ساربان، مدیر جهاد کشاورزی شهرستان مه‌ولات، در این باره گفت: قطع برق مشکلات زیادی را برای بخش کشاورزی به وجود آورده و به ویژه کیفیت و کمیت محصول پسته که مه‌ولات به عنوان قطب تولید آن در خراسان رضوی شناخته می‌شود، به شدت تحت تأثیر قرار گرفته است.
ساربان همچنین به آسیب‌های وارده به تجهیزات چاه‌ها به دلیل خاموشی‌های مکرر اشاره کرد و افزود: از مجموع ۴۱۲ حلقه چاه عمیق و نیمه‌عمیق در شهرستان، تنها حدود ۵۰ حلقه به سیستم پنل خورشیدی مجهز شده‌اند.
وی ادامه داد: چاه‌هایی که به پنل خورشیدی مجهز نیستند، ممکن است تا ۸ ساعت در روز برقشان قطع شود، در حالی که چاه‌های مجهز به پنل خورشیدی نیز به طور متوسط ۲ تا ۳ ساعت در روز با خاموشی مواجه‌اند.
مدیر جهاد کشاورزی مه‌ولات با بیان اینکه با وجود پیگیری‌های متعدد در این زمینه، هنوز به نتیجه‌ای نرسیده‌ایم، به خسارت‌های سنگینی که قطع برق به بخش کشاورزی وارد کرده اشاره و اظهار کرد: بیش از ۴هزار میلیارد تومان خسارت به دلیل خاموشی چاه‌های موتوری به این بخش تحمیل شده است.
علاوه بر خاموشی‌های مکرر، عوامل دیگری مانند گرمای شدید و خشکسالی نیز شرایط را برای کشاورزان مه‌ولاتی دشوارتر کرده و مشکلات را افزایش داده است؛ این وضعیت به ویژه در فصل‌های حساس برای کشت و برداشت محصولات، به تهدیدی جدی تبدیل شده است.
ساربان در ادامه خواستار توجه بیشتر مسئولان به وضعیت کشاورزی در این شهرستان شد و گفت: برای حفظ تولید و جلوگیری از خسارت‌های بیشتر، نیاز به حمایت و تدابیر جدی‌تری از سوی نهادهای مربوطه داریم. با توجه به اهمیت کشاورزی در تأمین معیشت مردم و امنیت غذایی، این موضوع باید در اولویت قرار گیرد.
نیازمند راهکارهای عملی و فوری هستیم
بحران انرژی در خراسان رضوی به یک معضل جدی و نگران‌کننده برای کشاورزی و معیشت مردم تبدیل شده است. در حالی که این استان به‌عنوان یکی از مراکز اصلی تولید محصولات کشاورزی در کشور شناخته می‌شود، قطعی‌های مکرر برق و ناترازی در تأمین انرژی به شدت به کشاورزان و اقتصاد محلی آسیب زده است.
حجت‌الاسلام جواد نیک‌بین عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی در گفت و گو با ایسنا به مشکلات ناشی از کمبود برق در خراسان رضوی اشاره کرد و گفت: اگرچه استان خراسان رضوی در زمینه تولید برق مشکلی ندارد، اما به دلیل تأمین برق استان‌های همجوار با کمبودهایی مواجه شده‌ایم که این امر باعث ایجاد مشکلات جدی برای مردم منطقه ما شده است.
وی با انتقاد از عدم تحقق وعده‌هایی که به مردم داده شده بود، تصریح کرد: به مردم قول داده شده بود که با نصب پنل‌های خورشیدی دیگر خاموشی نخواهند داشت، اما متأسفانه هنوز هم شاهد خاموشی‌های مکرر هستیم. به‌ویژه در برخی مناطق مانند کوهسرخ، چاه موتورهای این منطقه به مدت ۱۰ ساعت در روز خاموش می‌شود و این موضوع منجر به خشک شدن بسیاری از محصولات کشاورزی شده است.
وی همچنین بیان کرد: قرار بود تا ۱۶ مردادماه، خاموشی‌های برق به ۲ ساعت کاهش یابد، اما تنها دو روز این وعده عملی شد و پس از آن، وضعیت به حالت قبل برگشت.
نماینده مردم منطقه ترشیز در مجلس شورای اسلامی افزود: در منطقه کاشمر، با قطع برق، آب نیز قطع می‌شود و این موضوع باید به‌طور جدی مورد توجه قرار گیرد تا تدابیر لازم برای جلوگیری از این مشکلات اتخاذ شود.
وی با اشاره به خساراتی که خاموشی‌های مکرر به محصولات کشاورزی منطقه وارد کرده است، گفت: بسیاری از محصولات منطقه به دلیل خاموشی چاه موتورهای آب از بین رفته‌اند و این وضعیت به معیشت کشاورزان آسیب جدی وارد کرده است؛ ما نمی‌توانیم به این شکل ادامه دهیم و نیازمند راهکارهای عملی و فوری هستیم.
نیک‌بین همچنین بر لزوم پیگیری جدی از سوی مسئولان برای حل مشکلات برق و آب در منطقه تأکید کرد و گفت: مسئولان باید به وعده‌های خود عمل کنند و به طور جدی به مشکلات مردم رسیدگی کنند.
وی با تأکید بر اینکه مردم انتظار دارند مشکلات برق و آب به سرعت حل شود؛ از مسئولان خواست که با همکاری و هماهنگی لازم، به دنبال راهکارهای مؤثر برای بهبود وضعیت موجود باشند.
این نماینده مجلس خاطرنشان کرد: ما به عنوان نمایندگان مردم وظیفه داریم که صدای آن‌ها را به گوش مسئولان برسانیم و به دنبال تحقق وعده‌هایی باشیم که به آن‌ها داده شده است؛ امیدواریم با همت مسئولان و تلاش‌های مستمر، وضعیت برق و آب در خراسان رضوی بهبود یابد و مردم از رفاه بیشتری برخوردار شوند.
معاف بودن ۶۰۰ چاه کشاورزی در خراسان رضوی از قطع نقطه‌ای
علیرضا خدابنده، مدیرعامل شرکت توزیع برق خراسان رضوی، در مورد وضعیت خاموشی‌ها گفت: ما با ناترازی برق در کشور مواجه هستیم که این امر مشکلاتی را برای مشترکین ایجاد کرده است. برای کاهش خسارت‌ها و آسیب‌های وارده به مشترکین، لازم است که راه‌حل‌های مناسبی اندیشیده شود.
وی افزود: این محدودیت‌ها به‌ویژه برای بخش کشاورزی و صنعتی مشکلاتی را به وجود آورده است.
خدابنده همچنین اعلام کرد: با پیگیری‌های انجام شده، زمان قطعی برق باغات انگور از ۶ ساعت به ۲.۵ ساعت کاهش یافته است؛ ضمن اینکه از روز چهارشنبه گذشته نیز چاه‌های کشاورزی در خراسان رضوی تنها به مدت ۴ ساعت قطع خواهند شد.
وی همچنین در مورد قطع برق چاه‌هایی که به پنل‌های خورشیدی مجهز شده‌اند، توضیح داد: اگرچه این چاه‌ها در تنظیمات نقطه‌ای از شبکه خارج شده و از قطع برق معاف هستند، اما برای تضمین عملکرد مناسب این سیستم‌ها، نیروگاه‌های جدید باید احداث و به شبکه برق متصل شوند؛ اگر مشکلی وجود دارد، باید با نظارت همکاران ما بررسی شود.
خدابنده در ادامه از معافیت ۶۰۰ چاه کشاورزی در خراسان رضوی از قطع برق نقطه‌ای خبر داد و گفت: این چاه‌ها دیگر با خاموشی‌های ۶ ساعته که در گذشته داشتند و همچنین خاموشی‌های ۴ ساعته فعلی مواجه نخواهند بود.
وی ادامه داد: اگرچه قطع‌های ۲ ساعته به دلیل ورود موج گرما و افزایش نیاز مصرف از ابتدای مردادماه آغاز شده است، اما راهکار فنی مشخصی در این زمینه وجود دارد.
مدیرعامل شرکت توزیع برق خراسان رضوی، خاطرنشان کرد: در جلسه‌ای که با حضور استاندار خراسان رضوی برگزار شد، تصمیم گرفته شد ۵۰۰ میلیارد تومان برای بهبود کنترل پست‌های عمومی تهیه شود.
خدابنده تصریح کرد: این اقدام نیازمند اعتبار قابل توجهی است، اما در مرحله اول، ۵۰۰ میلیارد تومان را با امضای استاندار خراسان رضوی برای مدیرعامل شرکت توانیر ارسال خواهیم کرد.
وی گفت: هدف این است که با این اقدام، قطع برق بر روی فیدرهای عمومی و پست‌های اختصاصی و عمومی صورت گیرد تا برق بخش کشاورزی و صنعت در زمان قطع فیدر عمومی همچنان تأمین شود.
مدیرعامل شرکت توزیع برق خراسان رضوی، اظهار کرد: در هر مسیری که نیروگاه‌های خورشیدی بیشتری وجود داشته باشد، این مناطق در اولویت قرار خواهند گرفت و فیدرها زودتر کنترل‌پذیر می‌شوند.
خدابنده با بیان اینکه تلاش می‌شود تا پایان سال اعتبار لازم از شرکت توانیر جذب شود، تأکید کرد: هدف ما رفع مشکلات بخش صنعت و کشاورزی است و برای این امر تلاش‌های مستمری خواهیم داشت.
با بررسی ابعاد بحران قطع برق و تأثیرات آن بر کشاورزی اهمیت در اولویت قرار گرفتن مشکلات قطعی‌های برق از سوی مسئولان بیشتر نمود پیدا می‌کند و اینکه چگونه می‌توان با اتخاذ تدابیر مناسب، از خسارت‌های بیشتر به این بخش حیاتی جلوگیری کرد.
در این شرایط بحرانی، صدای کشاورزان باید شنیده شود و اقدامات جدی برای حمایت از آن‌ها و تأمین انرژی پایدار لازم است. تنها با همت جمعی و تصمیم‌گیری‌های مؤثر می‌توان به سمت آینده‌ای بهتر حرکت کرد و از این بحران عبور کرد.
انتهای پیام
نظرات