آیت‌الله احمد مبلغی، در چهاردهمین نشست از سلسله نشست‌های تبیینی و آگاهی جنگ روایت‌ها با عنوان «بررسی وظیفه روحانیون از نگاه رهبر معظم انقلاب در بیانیه تکالیف راهبردی» که به همت جهاددانشگاهی واحد قم با همکاری دانشگاه‌های استان، امروز، ۲۶ شهریور برگزار شد، پیام رهبری را نقطه عطفی سرنوشت‌ساز دانست و گفت: پیام رهبر معظم انقلاب از آن‌رو اهمیت دارد که واجد جامعیت و شمولی کم‌نظیر نسبت به تمامی عرصه‌های مرتبط با تحول در امر دینی و علمی دینی ماست.
وی افزود: این شمول، حوزه‌های گوناگون را از عرصه‌های مرتبط با انقلاب، اجتماع، تربیت، تجزیه و تحلیل و نیز تولید علم، ابتکار در تولید علم، کارآمدی فقه، پاسخگویی، بسیج دانش‌های دینی و ارتباط این دانش‌ها با دانشگاه در ابعاد مختلف آموزش، پژوهش، سیاست، اقتصاد و فرهنگ را دربر می‌گیرد. به بیان دیگر، کلیدواژه‌ای را نمی‌توان یافت که در این پیام راهی برای پیگیری و ردیابی آن موجود نباشد و این خود حاکی از نگاهی عمیق و تحلیلی به نسبت‌های گوناگون این پیام است.
عضو مجلس خبرگان رهبری اظهار کرد: ابعاد و زوایای متعدد پیام رهبر انقلاب را می‌توان به سه بخش فعالیت‌های زیرساختی، بنیادی و نهادی، فعالیت‌های کاربردی، یعنی فعالیت‌های عملی و اجتماعی و فعالیت‌های آینده‌ساز، تمدنی و جهانی تقسیم‌بندی کرد.
مبلغی بیان کرد: بخشی از آنچه در پیام رهبر معظم انقلاب آمده، معطوف به ایجاد زیرساخت‌هایی است که اگر تحقق نیابند، دو سنخ دیگر از فعالیت‌ها مجالی برای بروز و جایگاهی برای تحقق نخواهند یافت، بنابراین، برای گام نهادن در مسیر آینده باید به‌گونه‌ای دقیق این سه دسته فعالیت را به انجام رساند. آنگاه می‌توان ادعا کرد که تحولی حقیقی در حوزه در حال رقم خوردن است.
وی ضمن تبیین هر یک از محورهای مذکور اظهار کرد: در ارتباط با محور نخست، یعنی فعالیت‌های زیرساختی و بنیادی، چند نکته در کلام رهبر معظم انقلاب مانند احیای حوزه‌های علمی و نهادسازی دینی، تربیت نیروهای مهذب و کارآمد برای هدایت دینی و اخلاقی جامعه و تولید دانش دینی و فقهی برجسته می‌شود، چرا که حوزه قم وارث سرمایه‌ای عظیم است که باید آن را به جریان انداخت، اندیشه‌های معاصر را بازتولید کرد و تحقیق و پژوهش در این زمینه به عمل آورد.
نقش حوزه در تولید اندیشه و نظام‌سازی
عضو مجلس خبرگان رهبری تصریح کرد: حوزه پیش از هر چیز باید بداند که موظف به «تولید» است، اما نه تولید صرف بلکه تولیدی پاسخگو، بدین معنا که تولید علمی باید همزمان سه نظام را در ذیل خویش پدید آورد؛ نخست، یک نظام فکری کلان در حوزه‌هایی، چون اقتصاد، فرهنگ، خانواده و تربیت؛ دوم، نظامی معطوف به اجرا که نظریه‌ها را از آسمان اندیشه به زمین عمل فرود آورد و سوم، نظام اجرایی که طراحی آن به دانش‌های بشری واگذار می‌شود تا با مهارت‌ها، تخصص‌ها و فنون گوناگون، آن نظریه‌ها را در قالب سیستم‌های اجرایی و راهبردی پیاده‌سازی کنند همچون نظام حمل‌ونقل، شبکه‌های توزیع آب، یا سایر نظام‌های کارکردی.
وی ضمن بیان آنچه حوزه‌های علمیه نسبت به پیام‌های رهبری برعهده دارند، بیان کرد: با این حال، دو مسئولیت بنیادین بر عهده حوزه‌هاست؛ نخست، تولید اندیشه‌های تجمیع‌شده و منسجم که به‌سوی نظام‌سازی نظری پیش برود و دوم، ایجاد نظامی که بتواند از عرش اندیشه به فرش واقعیت نزول کند و بومی‌سازی شود، به‌گونه‌ای که زمینه برای ورود دانش بشری به مرحله اجرا فراهم آید، در غیر این صورت، افکار پراکنده و نامنسجم راه به جایی نخواهند برد.
مبلغی ادامه داد: در بخش دیگری از پیام، مقام معظم رهبری به فعالیت‌هایی اشاره می‌فرمایند که می‌توان آنها را ذیل عنوان فعالیت‌های «کاربردی» گنجاند، این فعالیت‌ها شامل چند محور مهم است، اینکه حوزه مستقیماً در زندگی جامعه و تحولات سیاسی اجتماعی نقش‌آفرینی کند و خود را در حاشیه یا کنار صحنه نبیند، حوزه نباید به حضور گاه‌به‌گاه و سخنی پراکنده بسنده کند، بلکه باید حضوری مداوم، سازنده و فعال در متن جامعه و تحولات آن داشته باشد، همچنین حوزه باید در برابر استعمار و استکبار ایستادگی ورزد و آنچه تاکنون به نام مقاومت شناخته شده است را تعمیق بخشد، استمرار بدهد و امتداد آن را تضمین کند.
حفظ دین در برابر سیاست‌های ضد دینی؛ وظیفه حوزه‌های علمیه
وی یکی از دیگر وظایف خطیر حوزه‌ها را حفظ دین در برابر سیاست‌های ضد دینی دانست که باید با نهایت جدیت دنبال شود و اظهار کرد: حوزه باید در خط مقدم جبهه تقابل با تهدیدهای دشمن قرار بگیرد، چراکه دشمن هرگز از ما غافل نیست و اگر ما دچار غفلت شویم، ناگاه در ورطه‌ای خواهیم افتاد که اصلاح آن دشوار و بلکه ناممکن خواهد بود.
این استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: تبیین نظامات اجتماعی و سیاسی اسلام وظیفه‌ای اساسی است، تولید باید در میدان واقعیت تبیین شود اگر در سطح نظریه‌پردازی و تئوریک سخن گفته‌ایم، اکنون نوبت آن است که آن نظام‌ها را به جامعه معرفی کنیم، نه اینکه صرفاً بدانیم و برای خود بخوانیم بلکه باید بسازیم، قرائت کنیم و سپس به جامعه ارائه دهیم.
وی افزود: از دیگر محورهای مهم، پرداختن به اولویت‌های فقهی است، یکی از مشکلات حوزه‌ها این است که گاهی نظام اولویت‌ها رعایت نمی‌شود، بدین معنا که وقت و تلاش صرف اموری می‌شود که در اولویت قرار ندارند. اهمیت این موضوع چنان است که اگر به مسئله‌ای غیر اولی پرداختیم، درحقیقت، نه به امر اصلی می‌رسیم و نه به امر فرعی زیرا تحقق بسیاری از مسائل غیر اولویت‌دار منوط است به اینکه بستر آنها با پرداختن به مسائل اولی فراهم آید و بی‌توجهی به این قاعده سبب می‌شود که حتی اگر تلاش‌های گسترده‌ای در امور فرعی انجام شود، فقه آسیب ببیند، دین متضرر شود و جامعه از دست برود.
مبلغی بیان کرد: از همین‌رو، بحث اولویت جایگاهی بسیار بنیادین دارد و می‌توان آن را در حوزه‌ها تحت عنوان فقه الأولویات طرح کرد و فصلی تازه در این زمینه گشود، اساساً اگر هزاران ساعت تحقیق و پژوهش حوزه‌ها مصروف اموری شود که تحقق آنها منوط به فراهم آمدن بسترهای اولویت‌دار است، تمام آن تلاش‌ها در فضایی معلق باقی خواهد ماند و ره به جایی نخواهد برد.
عضو مجلس خبرگان رهبری تصریح کرد: رهبر معظم انقلاب نیز در کلام خود به‌روشنی به اولویت‌ها اشاره کرده‌اند؛ از جمله روابط دولت و مردم، نظام اقتصادی، منشأ حاکمیت، عدالت و بسیاری از مباحث مشابه. این‌ها همه مسائلی هستند که باید در صدر توجه قرار بگیرند؛ بنابراین یک نظام الأولویات یا همان فقه الأولویات باید مورد نظر قرار گیرد تا فعالیت‌های حوزه رنگ و بوی کاربردی به خود گرفته و در مسیر اولویت‌ها سامان یابد.
وی سومین محور فعالیت‌های حوزه را فعالیت‌های آینده‌ساز دانست و بیان کرد: نگاه حوزه باید فراتر از نیازهای کنونی و معطوف به افق‌های آینده و قله‌های نوآوری تمدنی باشد. هر که آینده را از دست دهد، اکنون را نیز از دست داده است، چراکه پیوند حال و آینده پیوندی ارگانیک است، نگاهی امروز موفق است که بعد آینده در آن لحاظ و تعبیه شده باشد.
عضو مجلس خبرگان رهبری تصریح کرد: آینده، همچون گذشته، دست‌نیافتنی نیست بلکه هر فردا آینده است و فاصله میان امروز و فردا بسیار کوتاه شده است، تحولات نسل‌ها و تجدد آنها به چنان سرعتی رسیده که آینده به‌سرعت تحقق می‌یابد و موضوعات و مسائل تغییر ماهیت می‌دهند، از این‌رو، آینده‌پژوهی و آینده‌نگری باید در تار و پود فعالیت‌های حوزه جاری باشد، به‌گونه‌ای که به یک بعد اساسی و جدایی‌ناپذیر از هر موضوع، هر فعالیت و هر نگاه بدل شود.
وی گفت: بدین ترتیب، سه محور بنیادین برای فعالیت‌های حوزه علمیه قابل‌تصور است؛ فعالیت‌های زیرساختی و بنیانی که بستر را فراهم می‌سازند، فعالیت‌های کاربردی که تولید دانش دینی، به‌ویژه فقه را در میدان واقعیت محقق می‌کنند و فعالیت‌های آینده‌ساز که افق تمدنی و جهانی را پیش روی حوزه می‌گشایند.
مبلغی با استناد به بخشی از فرمایشات مقام معظم رهبری گفت: در بخشی از پیام تاریخی رهبری، موضوعات مهمی ارائه شده است. این موضوعات باید فهرست شود و در قالب یک نظام موضوعات سامان یابد، ذیل این نظام، موضوعات فرعی‌تر نیز تعریف و بازشناسی شوند.
استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: آنجا که سخن از نوآوری است، لازم است بخشی ویژه به نوآوری اختصاص یابد حتی می‌توان نهادی تحت عنوان ثبت نوآوری در حوزه تأسیس کرد تا نوآوران گرد آیند، آثارشان بررسی شود و هر نوآوری که داوران آن را تأیید کردند، ثبت و رصد شود، این اقدام می‌تواند شوق، وجد، نشاط و نوآوری را در حوزه تقویت کند.
نوآوری و بازشناسی شخصیت‌های بزرگ حوزه علمیه
وی ادامه داد: رهبری به ذکر شخصیت‌های بزرگی از تاریخ معاصر حوزه همچون آخوند خراسانی، مرحوم شیخ عبدالکریم حائری، مرحوم سیدصدرالدین صدر، مرحوم آیت‌الله بروجردی و به‌ویژه حضرت امام خمینی(ره) پرداختند که این شخصیت‌ها باید در مدار تحلیل قرار گیرند و با نگاهی پرتوان و پرشور معرفی شوند و اندیشه‌هایشان بازسازی گردد.
این استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: پیام رهبری نیازمند مدیریتی منسجم است نه مدیریتی همایشی و شعاری و نه پرداختن به جزئی و رها کردن سایر اجزا بلکه مدیریتی جامع، هماهنگ و پیوندخورده با همه بخش‌های این پیام نیاز است.
وی گفت: جنگ ۱۲ روزه، یکی از شاهکارهای ملت ایران در تاریخ معاصر به‌شمار می‌آید. گرچه امروز شاید به همه ابعاد آن وقوف کامل نداشته باشیم اما اینکه جنگ از ۱۲ روز فراتر نرفت، خود نشان می‌دهد که ملت ایران و نیروهای رزمنده، ارتشیان و پاسداران، دست به کار بزرگی زدند، چراکه رژیم صهیونیستی اساساً به تخریب و خون‌ریزی عادت دارد و برای او یک سال و دو سال جنگ تفاوتی ندارد، اما این‌بار با مقاومت ملت ایران و رهنمودهای دقیق رهبر معظم انقلاب، جنگ روانی دشمن درهم شکست و رژیم اشغالگر به خواری افتاد.
جنگ ۱۲روزه؛ جلوه‌ای از همت ملت و هدایت‌های حکیمانه رهبری
مبلغی افزود: جنگ ۱۲روزه در حقیقت جلوه‌ای از همت ملت و هدایت‌های حکیمانه رهبری بود، ملت ایران همواره قهرمان صحنه بوده است، پیشتاز میدان و هویت ملی دینی او ظرفی است که مظروف دین در آن معنا می‌یابد و باید دانست که هویت ملی هرگز در تعارض با هویت دینی نیست، بلکه خود بستری استوار برای تحقق آن است.
وی اظهار کرد: دانش‌های حوزوی بدون پیوند با دانش‌های دانشگاهی راه به جایی نخواهند برد، در نگاه دینی ما «علم‌الأدیان» و «علم‌الأبدان» دو بال پیشرفت‌اند، علم‌الأبدان صرفاً پزشکی نیست بلکه هر دانشی که در جهت رفاه انسان، در عرصه تکنولوژی، علوم زیستی، پزشکی و مانند آن باشد، ذیل این عنوان قرار می‌گیرد، این دو بال باید همزمان حرکت کنند، اگر یکی از آنها فرو افتد، پرواز ناممکن خواهد شد؛ بنابراین پیام رهبری، هرچند خطاب به حوزه‌هاست اما در حقیقت متوجه همه عرصه‌های علمی، اعم از حوزوی و دانشگاهی است.
وی ضمن تبیین نقش و وظیفه دانشجویان و دانشگاهیان در شرایط موجود، بیان کرد: پیام به دانشگاه نیز به همان اندازه اهمیت دارد و باید با الزامات، اقتضائات، معانی و مفاهیم خاص خود معنا پیدا کند البته در پیام رهبر معظم انقلاب به حوزه‌ها بخش‌هایی به‌روشنی دیده می‌شود که بدون مشارکت دانشگاه‌ها تحقق‌پذیر نیست و این امر باید جدی گرفته شود اما خود دانشگاه نیز نیازمند پیامی بزرگ است؛ پیامی که شایسته است از رهبر معظم انقلاب مطالبه شود تا آن را به جامعه دانشگاهی ارائه فرمایند.
مبلغی گفت: مردم علاقه فراوانی به راهبردها پیدا کرده‌اند، به‌ویژه پس از جنگ ۱۲ روزه و حوادث و جنایاتی که به‌دست قدرت‌های استکباری، به‌ویژه رژیم اشغالگر، در منطقه رخ داد ذهن مردم را به‌شدت معطوف به مقولهٔ «راهبرد» کرد چراکه دریافته‌اند اگر در گذشته راهبرد موشکی را نداشتیم، امروز دستمان خالی بود.
وی تصریح کرد: راهبرد قدرتی ویژه دارد؛ نگاه انسان را به دوردست می‌افکند، امکانات را بسیج می‌کند، عقلانیتی خاص می‌بخشد و او را از خمودگی و درجا زدن نجات می‌دهد، پیام رهبری و پیام‌های ایشان همواره حامل راهبردهایی برای آینده است.
مبلغی تاکید کرد: روحانیت در این میان رسالتی خطیر بر دوش دارد زیرا زبان دین را در اختیار دارد و مخاطب مردم با این زبان مأنوس است، اگر روحانیت بتواند با انسجام، ادبیات نو، صرف وقت، تخصص و مشورت از اهل خبره، این راهبردها را به‌درستی تبیین کند و آنها را در برابر دیدگان جامعه قرار دهد، رسالت خود را به‌جا آورده است.
وی در پایان گفت: شرط توفیق، آن است که از شعارها و سخنان کم‌مایه عبور کنیم و به عمق راهبردها بپردازیم، آنها را ترسیم و توصیف کنیم، عقلانیت نهفته در آنها را آشکار سازیم و آینده‌ای را که براساس این راهبردها شکل می‌گیرد به مردم نشان دهیم، این وظیفه‌ای است که بر دوش روحانیت سنگینی می‌کند.
انتهای پیام
نظرات