اصلاح نژاد دام سبک یکی از راهکارهای علمی و عملی برای افزایش راندمان و کاهش فشار بر منابع طبیعی است به طوری که نژادهای اصلاح‌ شده مانند بزهای افشاری و شال و همچنین نژادهای وارداتی مانند بز مورسیا، هم تولید شیر و گوشت بالاتری دارند و هم مقاوم‌تر نسبت به کم‌آبی و گرما هستند.

تجربه‌ی یزد، نمونه بارزی از موفقیت این شیوه است به طوری که در سال ۱۳۹۸ اتحادیه دامداران استان با وارد کردن مستقیم ۱۲۰۰ رأس بز مورسیا از کشور اسپانیا، مسیر تازه‌ای در اصلاح نژاد دام سبک کشور گشود و امروز شاهد افزایش جمعیت این گونه در استان به بیش از چهار هزار رأس هستیم.

قصه بُز مورسیا؛ از اسپانیا تا یزد

محمدحسن رجبی، مدیرعامل تنها مرکز اصلاح نژاد بز مورسیا در استان یزد، در گفت‌وگو با ایسنا گفت: بز مورسیا علاوه بر تولید شیر بالا، قابلیت پرواربندی بزغاله‌های نر را نیز دارد و می‌تواند نقش مهمی در ارتقای تولیدات دامی و امنیت غذایی کشور ایفا کند.

وی با بیان تاریخچه فعالیت این مرکز گفت: فعالیت مرکز از سال ۱۳۹۸ آغاز و پس از تحقیقات گسترده در حوزه دام سبک، به این نتیجه رسیدیم که برای بهبود تولیدات دامی کشور باید از نژادهایی استفاده کنیم که علاوه بر مقاومت بالاتر در برابر اقلیم خشک، تولید بیشتری را نیز ارائه دهند و به همین منظور، ۱۲۰۰ رأس بز مورسیا از طریق یک پرواز اختصاصی از کشور اسپانیا وارد یزد شد.

رجبی با بیان این که در حال حاضر جمعیت این نژاد در مرکز به بیش از چهار هزار رأس رسیده است، گفت: هم‌اکنون سالانه حدود ۱۵۰۰ تا ۲۵۰۰ رأس بز مورسیای اصلاح‌ شده به سراسر کشور عرضه می‌شود.

وی درباره ویژگی‌های این نژاد افزود: نژاد مذکور میانگین تولید شیر بین ۶۰۰ تا ۹۰۰ لیتر در هر دوره شیردهی دارد که تقریباً ۲۰ برابر بزهای بومی کشور است. علاوه بر این تداوم شیردهی بالایی دارد و چربی شیر آن نیز برای فرآورده‌های لبنی با کیفیت، بسیار مطلوب است. البته مقاومت این نژاد نسبت به آب‌ و هوای گرم و نرخ بالای دوقلوزایی و حتی سه‌قلوزایی و چهارقلوزایی نیز از دیگر ویژگی‌های برجسته آن است.

مدیر عامل این مرکز، درباره اصلاح نژاد دام‌های داخلی نیز گفت: علاوه بر بزهای وارداتی، اصلاح نژاد دام‌های داخلی نیز در این مرکز انجام می‌شود و تولیدات حاصل از این اصلاح اکنون کیفیت بهتری نسبت به نسل‌های اولیه دارند.

وی با بیان این که متقاضیان خرید بز مورسیا می‌توانند از نرم‌افزارهای مدیریت اصلاح نژاد استفاده کنند تا گله خود را به‌صورت علمی کنترل و بهینه کنند، درخصوص پرواربندی این نژاد نیز افزود: بزغاله‌های نر این نژاد دارای ضریب رشد خوبی هستند به طوری که می‌توان گفت بز مورسیا، یک نژاد دو منظوره است یعنی هم شیر خوبی تولید می‌کند و هم گوشت مناسبی برای پرواربندی دارد.

رجبی با اشاره به اشتغالزایی مرکز خود، گفت: در حال حاضر ۴۸ نفر به‌صورت مستقیم در این مرکز و فروشگاه وابسته به آن مشغول به کار هستند و حدود ۲۵۰ نفر به شکل غیرمستقیم از طریق زنجیره تأمین و شبکه فروش با مجموعه همکاری دارند.

این فعال حوزه دامپروری استان در پایان تأکید کرد: در شرایطی که مراتع کشور تضعیف شده و دامداری به سمت صنعتی شدن حرکت کرده، بز مورسیا با مصرف کمتر ماده خشک و بازدهی بالای شیر، می‌تواند کمک بزرگی به صنعت دامداری و امنیت غذایی کشور کند و هدف استان از توسعه این نژاد در کشور نیز ارتقای تولیدات دامی و نقش‌آفرینی در امنیت غذایی و اشتغال‌زایی پایدار است.

تجربه یزد نشان می‌دهد که اصلاح نژاد دام سبک، به‌ویژه در مناطق خشک و کویری ایران، نه یک انتخاب بلکه یک ضرورت است. نژادهای دو منظوره و مقاوم، هم بهره‌وری اقتصادی دامداران را افزایش می‌دهند و هم فشار بر منابع محدود کشور را کاهش می‌دهند.

به نظر می‌رسد که ترکیب تحقیقات علمی، حمایت دولتی و استفاده از تجربه‌های میدانی مانند بز مورسیا، می‌تواند مسیر توسعه پایدار دامداری در اقلیم خشک ایران را هموار کند و امنیت غذایی کشور را تقویت کند.

انتهای پیام