حبیب‌الله محمودیان در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: بخش غربی فلات ایلام به دلیل قرار گرفتن در محدوده هلال حاصل‌خیز زاگرس، برخورداری از منابع آب، پوشش مرتعی و جنگلی، و همچنین واقع شدن در مسیر ارتباطی فلات مرکزی آسیای میانه با سرزمین میان‌رودان و دیگر مناطق غرب آسیا، از منظر مطالعات تاریخی و باستان‌شناسی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
وی خاطرنشان کرد: بر اساس گزارش‌های باستان‌شناسی، استقرار جمعیت و زندگی انسان در این محدوده جغرافیایی حداقل از ادوار پارینه‌سنگی تا امروز استمرار داشته است، عبور راه‌های باستانی چون جاده ابریشم در شمال استان، که مسیر اصلی بازرگانی شرق محسوب می‌شد و راه شاهی که شوش را به آسیای صغیر متصل می‌کرد، در کنار وجود پرتراکم‌ترین پل‌های باستانی بر رودخانه سیمره و شعبات آن در استان‌های ایلام، لرستان و خوزستان، نشانگر نقش ارتباطی این منطقه در دوره‌های مختلف تاریخی است.
محمودیان ادامه داد: بررسی تحولات فرهنگی این منطقه از ایران برای شناخت هویت تاریخی آن بسیار ارزشمند است. دره هلیلان، که شمالی‌ترین بخش از مناطق شهرستان‌های سیروان و چرداول محسوب می‌شود، در ساحل غربی رود سیمره واقع شده و از منظر باستان‌شناسی جایگاه مهمی دارد.
این دانش‌آموخته باستان‌شناسی پیش از تاریخ توضیح داد: یافته‌های باستان‌شناسی نشان می‌دهد که در این ناحیه از زاگرس، از حدود یکصد هزار سال پیش، انسان ابزارساز در استقرارگاه‌هایی زندگی می‌کرده است، آثاری چون تبرهای سنگی، ساتوری‌ها و دیگر ابزارهای سنگی که با پیشرفت شیوه‌های تولید و توزیع محصول تحول یافته‌اند، در این منطقه کشف شده‌اند.
وی تشریح کرد: ساکنان هلیلان پس از گذر از دوران اولیه استقرار و آشنایی با کشاورزی، به مرحله کشاورزی آبی نزدیک شده و به اهلی‌سازی گاو، گوسفند، بز و اسب پرداخته‌اند. کشف نمونه‌های بی‌شمار از تیغه‌های سنگی و ابزارهای فرهنگی عصر صنایع سنگ، گواهی بر رشد فزاینده فرهنگی و توسعه نظام استقرار یک‌جانشینی در دهکده‌ها و شهرنشینی این ناحیه است.
محمودیان بیان کرد: دره هلیلان نخستین‌بار در سال ۱۹۳۶ میلادی توسط سر اورل اشتاین مورد بررسی قرار گرفت، وی تپه‌های گزآباد، مرحم، چشم و ماهی را شناسایی و تپه‌های گزآباد را نیز حفاری کرد، هدف او از این حفاری، دستیابی به آثاری از دوره مفرغ در لرستان بود.
وی تأکید کرد: در سال ۱۹۷۳، هیئت اعزامی باستان‌شناسی دانمارک به سرپرستی مورتنسن فعالیت خود را در لرستان از سر گرفت. با توجه به تغییرات اندک ریخت‌شناسی در لرستان شمالی در دوره «پلیستوسن»، احتمال یافتن مکان‌هایی که بتوانند الگوهای نخستین استقرار انسان را تشریح کنند، وجود داشت از این‌رو، تمرکز مطالعاتی بر دره هلیلان که یکی از بهترین دره‌های آبی منطقه عمومی لرستان است، آغاز شد.
این باستان‌شناس افزود: مورتنسن دو فصل مطالعاتی گسترده در بهار ۱۹۷۳ و پاییز ۱۹۷۴ انجام داد در طول این دو فصل، ۱۶۱ مکان در حوزه‌ای به وسعت ۱۴۰ کیلومتر مربع کشف و ثبت شد تنها ۱۶ مکان از این مجموعه پیش‌تر توسط اورل اشتاین و دیگر باستان‌شناسان شناسایی شده بود.
محمودیان گفت: مورتنسن در گزارش خود می‌نویسد که پس از نخستین فصل کاری، چند مکان مرینی که نشان‌دهنده اشغال دره توسط انسان بود، کشف شد اما این توالی به عقب برگشت زیرا منطقه‌ای دوردست در تپه‌های شمالی روستای سرچم، در شمال شرقی دره هلیلان، شناسایی شد.
وی تصریح کرد: چند روز پس از این کشف مهم، مکانی با محصولات مصنوعی از همان دوره در سه کیلومتری پال‌باریک کشف شد. این اثر بر نوک تپه‌ای مشرف بر رودخانه سیمره واقع شده و دارای تمرکز محصولات مصنوعی ساخته‌شده از پوشش‌های سنگی و سنگ‌های چخماق بود. رنگ این ابزارها از زرد کرمی تا قهوه‌ای متمایل به قرمز متغیر بود و در محدوده‌ای با ابعاد تقریبی ۵۰ در ۸۰ متر یافت شدند.
محمودیان یادآور شد: بررسی‌های اولیه نشان داد که پال‌باریک مکانی در فضای باز است که ابزارهای آن هنوز محفوظ مانده‌اند.
انتهای پیام
نظرات