سی‌وهفتمین جشنواره تئاتر استانی از اول تا دهم آبان در سالن‌های نمایش تبریز برگزار می‌شود و ۲۶ اثر در بخش رقابتی و ۳ اثر در بخش جنبی در این جشنواره حضور دارند.

میثم حبیبی، دبیر اجرایی سی‌وهفتمین جشنواره تئاتر استان آذربایجان شرقی در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به روند برگزاری این رویداد گفت: امسال در برگزاری جشنواره به شیوه‌ای متفاوت عمل کردیم. تمام تلاشمان در ماه‌های اخیر این بود که همه شهرستان‌های استان را درگیر کنیم تا در جشنواره حضور فعال داشته باشند. به لطف خدا این هدف محقق شد و از ۱۵ شهرستان متقاضی حضور داشتیم. در مجموع ۵۶ اثر برای حضور در جشنواره شرکت کردند که پس از ارزیابی آثار توسط هیئت انتخاب ،۲۶ اثر برای حضور در جشنواره به مرحله رقابتی راه پیدا کردند.

از مرکزگرایی فاصله گرفتیم

وی تاکید کرد: از میان این ۲۶ اثر، بیش از نیمی متعلق به شهرستان‌ها بود. در واقع ما از مرکزگرایی فاصله گرفتیم و با کثرت گروه‌های راه‌یافته خواستیم جشنواره از حالت صرفاً گروه‌های تبریزی خارج شود. همین موضوع باعث شد که شهرستان‌هایی که چند سال بود فعالیت یا تولید نمایشی نداشتند، امسال دوباره وارد گعده‌ی تولید شوند و با کسب امتیاز در جشنواره حضور داشته باشند. این مشارکت گسترده سبب شد جشنواره امسال حال و هوای تازه‌ای پیدا کند و متفاوت‌تر از دوره‌های قبل باشد.

وی ادامه داد: اولویت اصلی جشنواره این بود که گروه‌ها بتوانند در فضایی آرام‌تر و حرفه‌ای‌تر کار کنند. جشنواره به‌مدت ۱۰ روز برگزار می‌شود و سالن‌ها به‌صورت ۲۴ ساعته در اختیار گروه‌ها هستند تا هم چیدمان عناصر اجرایی خود را انجام دهند و هم با تمرکز بیشتری اجرای عمومی و اجرای داوری خود را داشته باشند. برای هر نمایش دو اجرای رسمی در نظر گرفته شد؛ اجرای نخست برای آشنایی گروه با سالن و رفع ایرادات احتمالی و اجرای دوم برای داوری رسمی. هر دو اجرا به صورت عمومی برگزار می‌شد تا مخاطبان نیز بتوانند از آثار دیدن کنند.

دبیر اجرایی جشنواره درباره کیفیت آثار گفت: ارزیابی نهایی را باید به داوران جشنواره واگذار کرد، چون داوری علمی و تخصصی انجام می‌شود. اما از نظر من، کیفیت آثار شهرستان‌ها امسال چشمگیر بود و همین حضور پررنگ نشان از رشد تئاتر در نقاط مختلف استان دارد. اگر بخواهیم درباره کیفیت کارها صحبت کنیم، باید بگویم که زیرساخت‌های سخت‌افزاری و توجه مسئولان محلی نقش بسیار مهمی در این زمینه دارد.

وی بیان کرد: آموزش نیز اصلی‌ترین عامل ارتقای کیفیت است. هرچه آموزش گسترده‌تر و حمایت مسئولان بیشتر باشد، آثار بهتری تولید خواهد شد. وقتی این روند ادامه پیدا کند، مسیر برای حضور استان در جشنواره‌های ملی  و بین‌المللی مانند فجر و … هموارتر می‌شود. هدف ما این است که نمایندگان استان در عرصه‌های ملی و بین‌المللی با کیفیت بالا حضور پیدا کنند و این بدون آموزش و حمایت سخت‌افزاری ممکن نیست. همچنین تمام عوامل اجرایی جشنواره با تعهد و احساس مسئولیت وافری کار کردند تا شاهد یک دوره پربار و منظم باشیم. امیدوارم این مسیر در سال‌های آینده همواره با حمایت‌های ویژه‌ی اداره‌کل محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربابجان‌شرقی  و انجمن هنرهای نمایشی استان ادامه پیدا کند و تئاتر آذربایجان شرقی جایگاه شایسته‌اش را در سطح کشور بیش از پیش تثبیت کند.

جشنواره امسال فوق‌العاده است

فرزاد تقی‌لر، عضو هیئت داوران جشنواره در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه کیفیت برگزاری جشنواره امسال بسیار بالا بوده است، گفت: کیفیت برگزاری جشنواره امسال فوق‌العاده است. تیمی حرفه‌ای و باتجربه آن را برگزار می‌کنند و تجربه سالیان گذشته متولیان جشنواره به‌خوبی در روند کار نمود دارد. خوشبختانه ما امسال آغازگر جشنواره‌های استانی در کل کشور بودیم و این افتخار بزرگی است برای تبریز و هنرمندان استان. از مدیرکل محترم اداره ارشاد، معاونت هنری، انجمن نمایش و دبیر جشنواره باید قدردانی کرد چون همه با هماهنگی کامل کار می‌کنند و جشنواره را بدون نقص پیش می‌برند.

وی درباره سطح اجراها افزود: نمی‌توان گفت همه آثار عالی یا ضعیف‌اند؛ تنوع کیفیت داریم. بعضی کارها متوسط به بالا هستند و بعضی دیگر نیاز به کار بیشتر دارند. به طور کلی سطح آثار امسال نسبتاً متنوع است و نمی‌توان قضاوت یک‌سویه داشت. باید تمام اجراها دیده شود تا بتوان به ارزیابی نهایی رسید.

وی درباره تفاوت تبریز و شهرستان‌ها اظهار کرد: خوشبختانه در سال‌های اخیر، تحصیل‌کردگان تئاتر در سراسر استان پراکنده شده‌اند و دیگر مانند ۱۰ یا ۲۰ سال پیش نیست که همه توانمندی‌ها در تبریز متمرکز باشد. در شهرستان‌هایی مثل مرند، مراغه، بناب، سراب و اهر نیروهای تحصیل‌کرده و فعال داریم. به همین دلیل، کیفیت آثار شهرستان‌ها تفاوت چندانی با تبریز ندارد. حتی گاهی ایده‌ها و کارهای شهرستانی از آثار تبریز جلوتر و خلاقانه‌تر هستند. مشکل اصلی شهرستان‌ها نه در نیروی انسانی بلکه در امکانات سخت‌افزاری است. اگر مدیران محلی این مشکل را حل کنند، دیگر تمایزی بین مرکز استان و شهرستان نخواهیم داشت و همه ظرفیت‌ها در خدمت تئاتر استان و کشور قرار می‌گیرد.

تقی‌لر در سخنان پایانی خود گفت: اگر بخواهم نکته‌ای برای شرکت‌کنندگان و مخاطبان بگویم، این است که یادگیری در تئاتر هیچ‌گاه تمام نمی‌شود. همه ما، حتی اساتید، باید همواره در حال یادگیری و پژوهش باشیم. جای خالی جلسات نقد و بررسی که امسال در جشنواره برگزار نشد، بسیار حس می‌شد. چنین جلساتی به هنرمندان کمک می‌کند تا نقاط ضعف کارشان را بشناسند و پیشرفت کنند. همچنین انتخاب متن یکی از چالش‌های مهم است و باید نشست‌هایی برای آسیب‌شناسی و گفت‌وگو با کارگردانان برگزار شود تا بدانیم چگونه متنی را برای اجرا انتخاب کنیم. امیدوارم در دوره‌های آینده این موارد اصلاح شود و جشنواره پربارتری داشته باشیم.

هنوز به سطح ایده‌آل نرسیده‌ایم

حسین اصل عبداللهی، که در این دوره از جشنواره عضو هیئت داوران است در گفت‌وگو با ایسنا، گفت: این دوره از جشنواره، هم از نظر تعداد آثار و هم از نظر کیفیت، نسبت به سال‌های قبل پیشرفت داشته است. هنوز به سطح ایده‌آل نرسیده‌ایم، اما روند رو به رشد قابل مشاهده است. در گذشته، به دلیل کم‌رنگ شدن نقش انجمن نمایش در شهرستان‌ها، فعالیت تئاتر در آن مناطق کاهش یافته بود، اما امسال با ترکیب جدید هیئت‌مدیره انجمن، شرایط تغییر کرده است. خود من مسئول آموزش در هیئت‌مدیره هستم و تابستان امسال پس از چند سال، دوباره دوره‌های آموزشی در شهرستان‌ها برگزار کردیم. چند اثر حاضر در جشنواره نیز نتیجه همان دوره‌های آموزشی هستند. این نشان می‌دهد که اگر آموزش تداوم پیدا کند، ثمرات آن در آینده بیشتر دیده خواهد شد.

وی درباره مقایسه تبریز و شهرستان‌ها افزود: نمی‌توان به‌صورت کلی گفت که آثار تبریز بهتر یا ضعیف‌تر از شهرستان‌ها هستند. داوران بر اساس کیفیت هر اثر قضاوت می‌کنند، نه بر اساس منطقه جغرافیایی. ممکن است در یک اثر، بازیگری درخشان باشد ولی کارگردانی ضعیف‌تر، یا برعکس. بنابراین نگاه ما جزئی و تخصصی است. در داوری، همه شهرها از اهمیت یکسانی برخوردارند و هیچ تفاوتی میان تبریز و شهرستان‌ها قائل نیستیم.

عبداللهی در بخش پایانی سخنان خود گفت: یکی از نکات قابل توجه این جشنواره، نبود جلسات نقد و بررسی است. چنین نشست‌هایی به شرکت‌کنندگان کمک می‌کند تا بازخورد مستقیم دریافت کنند و نقاط قوت و ضعف کار خود را بهتر بشناسند. تئاتر زمانی رشد می‌کند که گفت‌وگو در آن جریان داشته باشد. امیدوارم در دوره‌های بعد این بخش جدی گرفته شود. به طور کلی، ما باید آثار یکدیگر را ببینیم، درباره‌شان حرف بزنیم و از تجربه‌های هم یاد بگیریم. این تنها راه رشد تئاتر در استان است.

تمام اجراهای راه‌یافته از بازبینی رد شده است

علی پوریان، دیگر داور جشنواره در گفت‌وگو با ایسنا گفت: همه اجراهایی که به جشنواره راه یافته‌اند پیش از آن توسط هیئت بازبینی بررسی شده‌اند. در مجموع حدود ۵۰ تا ۶۰ اثر برای بازبینی ارسال شده بود که از میان آن‌ها ۲۶ اثر برای بخش مسابقه انتخاب شد. در حال حاضر ۲۵ نمایش در رشته‌های مختلف از جمله بازیگری، کارگردانی، نمایشنامه‌نویسی، طراحی صحنه و گریم با یکدیگر رقابت می‌کنند.

وی درباره کیفیت آثار تصریح کرد: با توجه به تعداد زیاد شرکت‌کنندگان و حضور گسترده گروه‌های شهرستانی، طبیعی است که برخی از آن‌ها برای نخستین بار در جشنواره شرکت کنند و هنوز در آغاز مسیر حرفه‌ای خود باشند. به همین دلیل، سطح کیفی اجراها متنوع است و در کنار کارهای ضعیف‌تر، اجراهای قابل‌توجه و امیدوارکننده‌ای هم دیده می‌شود. به‌نظر من بهتر بود برای گروه‌های تازه‌کار یا کار اولی‌ها بخشی جداگانه در نظر گرفته می‌شد تا بتوانند تجربه کسب کنند بدون آن‌که رقابت سنگینی با گروه‌های حرفه‌ای داشته باشند. اما در مجموع، جشنواره فضایی مناسب برای دیده‌شدن و تجربه‌اندوزی این گروه‌ها فراهم کرده است.

وی افزود: در میان آثار شهرستان‌ها، کارهایی وجود دارد که از نظر کیفیت اجرا و خلاقیت، حتی از برخی آثار تبریز هم جلوتر هستند. دیگر نمی‌توان گفت صرفاً چون گروهی از تبریز است، کارش بهتر خواهد بود. بسیاری از شهرستان‌ها مانند مراغه، اهر، بناب و میانه سال‌هاست که فعالیت مستمر دارند و نیروهای تحصیل‌کرده و باتجربه در رشته تئاتر تربیت کرده‌اند. در نتیجه، سطح آثار آن‌ها قابل مقایسه و گاهی برتر از آثار تبریز است.

پوریان در پایان تأکید کرد: پیشنهاد می‌کنم در کنار برگزاری بخش رقابتی جشنواره، بخش‌های جنبی مانند جلسات نقد و بررسی و کارگاه‌های آموزشی نیز دوباره احیا شوند. این بخش‌ها به جشنواره بُعد آموزشی می‌بخشند و هنرمندان جوان می‌توانند از تجربه پیشکسوتان استفاده کنند. در سال‌های گذشته این بخش‌ها وجود داشت و تأثیر مثبتی بر رشد تئاتر استان گذاشته بود. امیدوارم در دوره‌های آینده شاهد بازگشت این برنامه‌ها باشیم. برای همه هنرمندان تئاتر استان آرزوی موفقیت دارم و از تلاش تمامی برگزارکنندگان تشکر می‌کنم.

اضافه شدن بخش‌های جنبی به جشنواره اقدامی بسیار مثبت است

بهنام پناهی، یکی از کارگردانان حاضر در جشنواره در گفت‌گو با ایسنا با اشاره به نمایشنامه خوانی «سلطان مار» گفت: این اثر از شاهکارهای استاد بهرام بیضایی است و به‌نظر من کارهای ایشان باید بیشتر خوانده و اجرا شود. حتی خواندن آثار بیضایی دشوار است، چه برسد به اجرا. من و گروهم طی چهار ماه و در حدود ۴۵ جلسه کار کردیم تا بتوانیم نمایش را آماده کنیم. اضافه شدن این بخش جنبی تازه به جشنواره قدمی بسیار مثبت است، زیرا فرصت محک خوردن برای تازه‌واردان تئاتر فراهم می‌شود و هیجان حضور در فضای حرفه‌ای را تجربه می‌کنند. این ارتباط و تعامل با گروه‌های باتجربه‌تر، مسیر آینده آن‌ها را هموارتر می‌کند.

حضور در چنین رویدادهایی برای رشد حرفه‌ای هنرجویان بسیار مفید است

عارفه عارف‌فام، بازیگر و مربی تئاتر نیز در ادامه درباره اهمیت بخش جنبی نمایشنامه خوانی گفت: اضافه شدن این بخش تازه به جشنواره اقدامی ارزشمند است، چون باعث می‌شود گروه‌های نوپا در فضای رسمی جشنواره تجربه‌اندوزی کنند. این تجربه‌ها به آن‌ها کمک می‌کند تا در سال‌های بعد با آمادگی و شناخت بیشتری در جشنواره‌ها شرکت کنند. به نظرم حضور در چنین رویدادهایی برای رشد حرفه‌ای هنرجویان بسیار مفید است.

جشنواره امسال بسیار غنی‌تر شده است

حجت مقدم، کارگردان نمایش «شرنگستان» از شهرستان مراغه، در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا گفت: حدود ۱۵ تا ۱۶ سال است در حوزه تئاتر فعالیت دارم و امسال افتخار شرکت با اثر «شرنگستان» را در سی و هفتمین جشنواره تئاتر استانی داریم. امسال جشنواره از نظر تنوع آثار و حضور گروه‌ها از شهرهای مختلف بسیار غنی‌تر شده است.

وی ادامه داد: با این حال، اگر مثل سال‌های گذشته امکان اسکان و تعامل گروه‌ها فراهم می‌شد، نتیجه بهتری داشتیم. در گذشته گروه‌ها با هم آشنا می‌شدند و از کار هم بازدید می‌کردند که بسیار مفید بود. با وجود محدودیت بودجه، امسال هم جشنواره در سطح خوبی برگزار شده است. خوشبختانه در سال‌های اخیر به آثار شهرستان‌ها توجه بیشتری می‌شود که اتفاقی مبارک است. این روند اگر ادامه پیدا کند، موجب رشد تئاتر در سراسر استان خواهد شد.

امکانات به‌خوبی فراهم شده بود

دینا یوسفی، گریمور دو اثر تبریزی حاضر در جشنواره نیز به ایسنا گفت: رقابت امسال نسبت به سال‌های گذشته جدی‌تر بود. با اینکه فشار و سختی اجرا زیاد بود، ولی امکانات به‌خوبی فراهم شده بود. از استادم مینا پناهی تشکر می‌کنم که همیشه پشتمان بودند. فقط امیدوارم سال آینده اجراها دوباره در تئاتر شهر برگزار شود، چون حس واقعی صحنه را در آن فضا بهتر می‌توان تجربه کرد.

مشکل اسکان داشتیم

شادی شایگان، بازیگر و مدرس تئاتر از شهر میانه نیز گفت: از سال ۹۲ در حوزه تئاتر فعالیت دارم و این بار با سه اثر در جشنواره شرکت کردیم. شرایط جشنواره خوب بود اما چون ما از شهر میانه می‌آمدیم، مشکل اسکان داشتیم و خستگی رفت‌وآمد زیاد بود. اگر بودجه مناسبی برای اقامت شرکت‌کنندگان شهرستانی در نظر گرفته شود، قطعاً کیفیت اجراها هم بالاتر می‌رود. اجرای ما با استقبال خوبی روبه‌رو شد و واکنش تماشاگران بسیار مثبت بود. امیدوارم داوری‌ها هم منصفانه و با دقت انجام شود تا همه گروه‌هایی که زحمت کشیده‌اند نتیجه تلاششان را ببینند.

لیلی کرامتی، از هنرجویان حاضر در نمایشنامه خوانی سلطان مار نیز با اشاره به سختی اجرای اثر گفت: این نمایشنامه واقعاً سنگین بود اما با کمک استادان توانستیم در مدت‌زمان کوتاه تمرین و اجرا کنیم. جشنواره تجربه خیلی خوبی برای ما بود چون اولین حضور رسمی‌مان محسوب می‌شد. اجرای چنین نمایشنامه‌ای باعث شد انگیزه‌مان برای ادامه کار بیشتر شود.

آنیسا نصریان، هنرجوی خردسال نمایشنامه خوانی سلطان مار نیز از تجربه خود گفت: خیلی خوشحالم که توانستیم در این جشنواره اجرا داشته باشیم. از کودکی عاشق بازیگری بودم و چون بسیار فیلم و کارتون می‌دیدم، علاقه‌مند شدم. امیدوارم بتوانم در آینده هم این مسیر را ادامه بدهم.

یکی از تماشاگران جشنواره نیز در گفت‌وگو با ایسنا درباره کیفیت اجراها گفت: نمایش‌ها کیفیت خوبی داشتند ولی برخی اجراها با تأخیر شروع شدند. اگر محتوا و تنوع موضوعی آثار در سال‌های آینده بیشتر شود، جشنواره جذاب‌تر خواهد شد.

یکی دیگر از تماشاگران هنرجو نیز نظر خود را این‌گونه بیان کرد: بعضی آثار نسبت به دیگری پخته‌تر بودند. تنها نکته‌ای که دلم می‌خواست تغییر کند، محل اجرا بود. ترجیح می‌دادم نمایش‌ها دوباره در تئاتر شهر تبریز اجرا شوند چون فضای آنجا حس بهتری دارد.

انتهای پیام