عملکرد بخش شیلات استان زنجان در سال ۱۴۰۳ نشان می‌دهد بیش از ۱۵.۹ میلیون قطعه بچه‌ ماهی در مراکز تکثیر و پرورش استان تولید شده است. این میزان، علاوه بر تأمین نیاز استخرهای پرورش ماهی در زنجان، بخشی از تقاضای استان‌های همجوار را نیز پاسخ داده است.

بررسی روند تولید در نیمه نخست سال جاری بیانگر رشد قابل‌ توجه فعالیت‌های شیلاتی در استان است؛ به‌گونه‌ای که تاکنون بیش از ۷ هزار تن ماهی سردآبی در زنجان تولید شده است. این روند صعودی نشان‌دهنده تحقق به‌موقع اهداف برنامه‌ریزی‌شده در بخش شیلات و حرکت استان به سمت پایداری تولید و بهره‌وری بالاتر است.

مدیر امور شیلات و آبزیان سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان با اشاره به جایگاه ممتاز  زنجان در تولید آبزیان، بر ضرورت فرهنگ‌سازی و ترویج مصرف ماهی در بین خانواده‌ها تاکید داشته و به خبرنگار ایسنا می‌گوید: استان زنجان سالانه بیش از ۲۰ هزار تن انواع آبزیان تولید می‌کند و یکی از قطب‌های اصلی تولید ماهی در شمال‌غرب کشور به‌شمار می‌رود، اما با وجود این جایگاه، میزان مصرف ماهی در استان پایین‌تر از میانگین کشوری است. 

مهری‌دخت مرتضوی ادامه می‌دهد: وقتی استانی در تولید آبزیان در رتبه‌های برتر قرار دارد، اما میزان مصرف پایین است، لازم است فرهنگ‌سازی و آموزش در این زمینه بیش از پیش تقویت شود، لذا مصرف ماهی جایگزین مناسبی برای گوشت قرمز است. 

وی با تأکید بر اهمیت مدیریت پایدار منابع آب تصریح می‌کند: توسعه زیرساخت‌های شیلات بهسازی کانال‌های آبرسانی و استفاده از سیستم‌های نوین بازچرخانی آب (RAS) از مهم‌ترین اولویت‌های سازمان جهاد کشاورزی زنجان است تا علاوه بر کاهش مصرف آب، پایداری تولید و حفظ منابع طبیعی تضمین شود. 

با تثبیت جایگاه زنجان به‌عنوان قطب تولید ماهیان سردآبی شمال‌غرب کشور این استان سهمی مؤثر در تأمین پروتئین سالم، اشتغال پایدار و توسعه صادرات آبزیان دارد.  

اختلاف چشمگیر در سرانه مصرف ماهی؛ چرا ایرانی‌ها کمتر از میانگین جهانی ماهی می‌خورند؟ 

مصرف منظم ماهی نقش مهمی در حفظ سلامت عمومی دارد. تحقیقات نشان می‌دهد که این ماده غذایی باکیفیت موجب بهبود عملکرد مغز، سلامت قلب و کاهش خطر بروز بیماری‌های مزمن می‌شود. با این حال الگوی مصرف ماهی در کشورهای مختلف تفاوت چشمگیری دارد.

بر اساس آمارهای جهانی، میانگین سرانه مصرف ماهی در جهان حدود ۲۰ کیلوگرم در سال است. در حالی‌که این میزان در کشورهایی مانند ژاپن و نروژ به‌ترتیب به ۷۰ و ۵۲ کیلوگرم در سال می‌رسد. در مقابل، سرانه مصرف ماهی در ایران تنها حدود ۱۰.۶ کیلوگرم در سال است؛ رقمی که تقریباً نصف میانگین جهانی محسوب می‌شود.

کارشناسان بر این باورند که چند عامل اصلی در پایین بودن مصرف ماهی در ایران نقش دارند. نخست فرهنگ غذایی بسیاری از مناطق کشور است که در آن گوشت قرمز و مرغ بر مصرف آبزیان ترجیح داده می‌شود. دوم، قیمت بالای برخی گونه‌های ماهی است که باعث کاهش دسترسی اقشار مختلف به این منبع پروتئینی می‌شود. علاوه بر این، کمبود آگاهی عمومی درباره فواید تغذیه‌ای ماهی نیز یکی از موانع مهم گسترش مصرف آن به شمار می‌آید.

برای درک بهتر این شکاف مقایسه‌ای میان کشورهای مختلف نشان می‌دهد که چین با ۳۷ کیلوگرم، آمریکا با ۲۲ کیلوگرم و ایران با ۱۰.۶ کیلوگرم در سال در سطوح متفاوتی از مصرف قرار دارند؛ موضوعی که بیانگر فاصله قابل توجه کشور ما از الگوهای جهانی است.

به باور متخصصان، افزایش سرانه مصرف ماهی در ایران مستلزم مجموعه‌ای از اقدامات هماهنگ است. آموزش و فرهنگ‌سازی در مدارس و رسانه‌ها، حمایت از تولید داخلی و کاهش هزینه‌های پرورش ماهی بهبود روش‌های طبخ و فرآوری و گسترش بازارهای عرضه مستقیم می‌تواند ضمن کاهش قیمت و افزایش دسترسی، مردم را به مصرف بیشتر این غذای سالم تشویق کند. 

در این رابطه راضیه موسوی کارشناس تغذیه در گفت‌وگو با  ایسنا می‌گوید: چربی موجود در ماهی برخلاف گوشت قرمز سرشار از اسیدهای چرب غیر اشباع امگا-۳ است که در کاهش بیماری‌های قلبی، سکته، دیابت و برخی سرطان‌ها نقش مؤثری دارد. میزان این چربی‌ها بسته به گونه ماهی و فصل بین کمتر از ۱ تا بیش از ۳۰ درصد متغیر می‌باشد.

وی با بیان اینکه ماهی منبع مهمی از ویتامین‌های A، D، E، K، و گروه B و مواد معدنی چون فسفر، آهن، سلنیوم، ید، روی و منیزیم است، می‌افزاید: ماهی‌هایی که با استخوان خورده می‌شوند، مانند کلیکا و ساردین، سرشار از کلسیم هستند و به استحکام استخوان‌ها و دندان‌ها کمک می‌کنند همچنین وجود سلنیوم در گوشت ماهی خاصیت آنتی‌اکسیدانی دارد و می‌تواند از بروز سرطان‌های پروستات، پستان، ریه و روده بزرگ پیشگیری کند. جایگزینی ماهی و فرآورده‌های دریایی به‌جای گوشت قرمز از راهکارهای مهم در کاهش خطر این بیماری‌ها است. 

موسوی ادامه‌ می‌دهد: با این حال، مصرف بیش از حد کنسرو ماهی تن به‌دلیل چربی زیاد توصیه نمی‌شود و بهتر است هنگام مصرف، روغن اضافی آن جدا شود. 

چه‌ کار کنیم کودکان ماهی بخورند؟ 

فاطمه عزیزی آشپز زنجانی که برگزیده در مسابقات آشپزی در استان نیز بوده است، در این باره می‌گوید: جایگزینی ماهی در غذاهایی مانند همبرگر فیله‌های سوخاری و تاکوهای مکزیکی، یکی از بهترین روش‌ها برای علاقه‌مند کردن بچه‌ها است، همچنین استفاده از سس‌های خانگی سالم ادویه‌های خوش‌عطر و روش‌های پخت به خوش‌طعم‌تر شدن ماهی کمک می‌کند؛ از طرفی اگر کلا ماهی در هفته‌ دوبار پخته شود کودکان به طعم و اهمیت‌ آن عادت می‌کنند؛ بخصوص اگر مادران اجازه دهند که فرزندانشان در تهیه و پخت ماهی به آن‌ها کمک کنند این مسئله خود برای اشتیاق کودکان به این ماده غذایی موثر است. لذا می‌توان نتیجه گرفت کودکان ماهی بی‌بو گریل شده یا ترکیب با سایر مواد(سوشی) را بیشتر دوست دارند.

به باور کارشناسان، آموزش ذائقه غذایی سالم از دوران کودکی، نه‌تنها به نفع سلامت فردی است، بلکه در بلندمدت می‌تواند الگوی تغذیه‌ای کل جامعه را به سمت مصرف بیشتر غذاهای دریایی سوق دهد.

بررسی بازار نشان می‌دهد که قیمت هر کیلوگرم قزل‌آلای تازه در حدود ۲۹۰ تا ۳۵۰ هزار تومان است، در حالی‌که انواع ماهی وارداتی یا صید جنوب کشور تا چند میلیون تومان نیز قیمت دارند. این اختلاف موجب شده ماهی همچنان گزینه‌ای گران‌تر از مرغ در سبد غذایی خانوارها باقی بماند.

کارشناسان معتقدند نبود قیمت مصوب و مراکز عرضه مستقیم از تولید به مصرف موجب نوسان قیمت‌ها و سردرگمی خریداران شده است. در حال حاضر بخشی از عرضه در زنجان از طریق دست‌فروشان و وانت‌بارها انجام می‌شود که کیفیت و قیمت آن‌ها یکنواخت نیست. به طور مثال وانت‌بارها با قیمت پایین‌تری ماهی را عرضه می‌کنند.

با وجود مراکز فعال پرورش و صید در مناطقی مانند ماه‌نشان توسعه‌ی فروشگاه‌های عرضه مستقیم شیلاتی و تعیین نرخ مصوب می‌تواند علاوه بر حمایت از تولیدکنندگان دسترسی مردم به ماهی تازه و سالم را نیز آسان‌تر کند. 

ویژگی ماهی سالم چیست؟  

برای خرید ماهی تازه پنج شاخص ساده اما مؤثر وجود دارد که می‌تواند به مصرف‌کننده کمک کند کیفیت محصول را تشخیص دهد. چشم‌ها باید تمیز و روشن باشند، آبشش‌ها قرمز و منظم باشند، و بو نشانه‌ای از تازگی باشد. همچنین لمس پوست نباید لزج باشد و بافت بدن باید شق و محکم باشد. رعایت این شاخص‌ها باعث می‌شود حتی هنگام خرید ماهی‌های صید روزبهتر است تازه‌ترین و باکیفیت‌ترین محصول انتخاب شود. 

در نهایت زنجان با توجه به تولیدات مطلوب توسعه زیرساخت‌های شیلاتی، مدیریت پایدار آب و آموزش مصرف، کلید افزایش بهره‌وری و ارتقای جایگاه زنجان در بازار داخلی و صادراتی است.

انتهای پیام