به گزارش ایسنا، امروزه نقشه راه آموزش‌وپرورش به‌عنوان مهم‌ترین نهاد تعلیم و تربیت براساس سند تحول و قانون اساسی آموزش‌وپرورش تا افق ۱۴۰۴ است؛ ازاین‌رو هر آنچه آموزش‌وپرورش برای سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی می‌خواهد در سند تحول بنیادین به‌عنوان نسخه تربیت اسلامی آورده شده است.
بی‌شک در حوزه سند تحول بنیادین سؤالات بسیاری برای قشر مخاطب وجود دارد، براین اساس با «رضا مددی» مشاور وزیر آموزش‌وپرورش در اجرای سند تحول بنیادین به گفت‌وگو نشستیم تا سؤالات و محورهای مختلف سند تحول بنیادین و راهکارهای نهادینه شدن آن در بدنه آموزش‌وپرورش را مورد بررسی قرار دهیم.
در بخش نخست این گفت‌وگو به بررسی مؤلفه‌های سند تحول و اقدامات انجام شده در این حوزه توسط وزارت آموزش‌وپرورش اشاره شد و در بخش دوم نیز به بررسی جایگاه مدارس، معلمان و مدیران، نحوه ارزیابی و جایگاه استان قزوین در حوزه عملیاتی کردن سند تحول بنیادین پرداخته شده است.
مدارسی که در حوزه سند تحول تلاش بیشتری کنند، حمایت می‌شوند
ایسنا: آیا اهرم‌های تشویقی برای مدیران مدارس و معلمان و مسئولان پیش‌بینی‌شده است؟
مددی: همه استان‌ها در حوزه عملیاتی کردن سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش و برنامه‌های در این راستا مورد رصد قرار گرفته و استان‌هایی که کوشش بیشتری داشته باشند، تشویق و قدردانی می‌شوند.
ازآنجاکه نیروی انسانی هم جنبه‌های رفاهی و هم جنبه‌های حرفه‌ای دارد بنابراین باید از هر دو جهت توانمندی لازم را داشته باشد لذا اولاً به‌صورت استانی سهمیه‌های استانی تعیین‌شده است و همچنین براساس چارچوب کلی که اعلام شده عملکرد استان‌ها و مناطق براساس همین برنامه‌ها صورت می‌گیرد.
در این راستا چندی پیش تعدادی از همکاران در سطوح استانی و منطقه‌ای به‌واسطه عملکرد خوبی که داشتند، از سوی وزیر قدردانی شدند. امسال نیز مدارسی که در این مسیر تلاش بیشتری خواهند کرد مورد حمایت قرار می‌گیرند. مهم‌ترین هدف وزارت آموزش‌وپرورش این است که مدیران مدارس با محتوا و چارچوب مطالبات سند آشنا شوند تا براساس آن در مدارس برنامه‌ریزی کنند.
ایسنا: در گفت‌وگوهای ایسنا با برخی از کارشناسان تربیتی آن‌ها معتقد بودند ساحت‌های شش‌گانه در مقطع ابتدایی کم‌رنگ‌تر از سایر دوره‌های دیگر دیده شده است، نظر شما چیست؟
مددی: در مجموعه راهکارهای سند تحول، تأکید زیادی بر دوره دبستان صورت گرفته و یکی از سیاست‌های آموزش‌وپرورش این است که کوشش کند تا جایگاه دبستان‌ها را در سطح کشور تقویت کند، چراکه ما مسئول تربیت عمومی دانش‌آموزان هستیم نه تربیت خصوصی که ممکن است کسی بخواهد پزشک یا مهندس شود، بلکه کار ما این است که به فرد آموزش‌های لازم را داده و در او توانایی و مهارت ایجاد کنیم تا بتواند در جامعه خوب زندگی کند.
ارزیابی‌ها از نقش تربیتی پررنگ معلمان خبر می‌دهد
ایسنا: به گفته برخی کارشناسان آموزشی، سند تحول بنیادین را معلم محور دانستند؛ نظر شما در این باره چیست؟
مددی: براساس نظرسنجی‌های وزارت ارشاد، معلمان همچنان جزء اقشاری هستند که در مرجعیت جامعه قرار داشته و آحاد جامعه آن‌ها را به‌عنوان مرجع می‌شناسند بنابراین اعتقاد عمومی و اعتماد اجتماعی مردم به معلمان از وضعیت خوبی برخوردار است.
البته درست است که معلم تنها الگوی دانش‌آموزان نیست اما معلمان به‌ویژه در دوران ابتدایی نقش الگویی بسیار مؤثری داشته و همچنان از مرجعیت بسیار بالایی برخوردارند ولی برای دانش‌آموزان دوره متوسطه، معلم تنها الگو نیست.
بااین‌حال ارزیابی‌ها نشان می‌دهد که همچنان معلمان نقش تربیتی پررنگی دارند و اگر هم نداشته باشند ما باید کوشش کنیم تا نقش آن‌ها را پررنگ کنیم.
دانش‌آموز ۱۲ سال تحصیلی در مدارس با معلم‌ها در ارتباط است و با توجه به اهمیت نقش معلمان چنانچه معلمی دارای نقاط ضعفی باشد باید به‌مرور زمان آن‌ها را مرتفع کند، در واقع در سند تحول به بهسازی و اعتلای منابع انسانی تأکید شده است.
ایسنا: یعنی شما بحث معلم محور بودن سند را قبول دارید؟
مددی: در آموزش‌وپرورش و مدرسه عوامل مؤثر در تربیت متعددند اما معلم مؤثرترین عامل تربیت و ایجاد تحول در مدرسه است بنابراین در تعلیم و تربیت مدرسه‌ای شخصیت، توانایی، قابلیت و مرجعیت معلم باید مورد توجه قرار گیرد.
براساس منابع مختلف و به‌ویژه سند تحول، تربیت به معنای وجود رابطه دوسویه بین مربی و متربی است، بنابراین در امر تربیت، معلمان نقش محوری داشته و محوری بودن معلم یعنی اینکه اساساً تربیت، کارِ معلم است و نقش مستقیمی در این امر مهم دارند.
به عبارتی در امر تربیت و روابط فی‌مابین مربی و متربی این معلم است که باید صلاحیت‌های حرفه‌ای، اعتقادی، اخلاقی، ارزشی و مهارت‌ها را داشته باشد و شخصیت معلم در اثر توانمندی و قابلیت است که منجر به تأثیرگذاری تربیتی می‌شود.
محور بودن معلم بدین معنا نیست که دانش‌آموزان باید به هر چیزی که به آن‌ها گفته شد عمل کنند زیرا او هم یک انسان بوده و دارای اختیار و آزادی عمل است هرچند مدارس تکالیفی را تعیین می‌کند اما پذیرشِ تربیت امری آگاهانه و اختیاری بوده و یک کارِ تحمیلی، القایی و دیکته کردنی نیست.
سند تحول چیزی جدا از کارهای آموزش‌وپرورش نیست
ایسنا: به نظر شما حجم بالای وظایف معلمان در مدرسه از سویی و ابلاغ دستورالعمل‌های مختلف در طول سال از سوی دیگر، مانعی برای اجرایی کردن برنامه‌های سند تحول نیست؟
مددی: سند تحول چیزی جدا از کارهای آموزش‌وپرورش نیست بلکه یک مرجع سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی است و هر کاری در هر بخشی از آموزش‌وپرورش انجام می‌شود دقیقاً در مسیر اجرایی کردن سند تحول است.
سند تحول بنیادین نسخه سیاست‌گذاری ما بوده و آموزش‌وپرورش کوشش می‌کند از این سند بهره‌برداری کرده و مسیر خود را در سطح مدرسه، استان‌ها و منطقه اصلاح کند.
به‌طور مثال اینکه گفته می‌شود که مدرسه مسئولیت تربیت تمام ساحتی را بر عهده دارد یعنی اینکه مدیران مدرسه باید به همه جنبه‌های وجودی دانش‌آموز از جمله جنبه‌های اجتماعی، سیاسی، هنری، حوزه سلامت و بهداشت و مسائل علمی دانش‌آموزان توجه داشته باشد.
سند تحول در هر زمینه‌ای دستورالعمل و برنامه دارد
ایسنا: شاخص‌هایی که برای ارزیابی استان‌ها در بحث عملکرد سند دارید چیست؟
مددی: شاخص‌های ما براساس برنامه سالانه‌ای است که ابلاغ کردیم چون مبنا برنامه است و شاخصه‌ها از درون برنامه‌ها استخراج می‌شود که شامل دو بخش اختصاصی و عمومی است.
شاخصه‌های اختصاصی در درون برنامه ذکر شده و منتشر کردیم همچنین در سایت وزارت آموزش‌وپرورش همه اسناد موردنظر به‌صورت شفاف بارگذاری شده است، از جمله برنامه سال ۹۸ که جنبه اجرایی دارد نه تشریفاتی. برنامه‌ها در قالب فرمت‌های لازم ابلاغ شده است و همه استان‌ها هم در جریان هستند بنابراین ما شاخصه‌ها را براساس برنامه‌های ابلاغی تنظیم کرده و به مرحله اجرایی درمی‌آوریم.
براساس ابلاغیه وزیر برنامه ۹۸ به‌عنوان فصل الخطاب مجموعه فعالیت وزارت آموزش‌وپرورش در راستای اجرایی کردن سند تحول است.
مدیران مدارس را نیز آموزش داده و آن‌ها را تشویق می‌کنیم تا سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی مدرسه خود را براساس سند تحول انجام دهند زیرا سند تحول در هر زمینه‌ای دستورالعمل و برنامه دارد؛ به‌طور مثال شاخص پوشش تحصیلی یکی از شاخص‌های مبنای عمل است همچنین برخی از شاخص‌ها جنبه کیفی دارند.
یکی از سیاست‌های وزارت آموزش‌وپرورش این است که به مناطق آموزش‌وپرورش کشور و شهرستان‌ها اجازه داده شده که به‌صورت منطقه‌ای برنامه‌های ابلاغی ستاد استان را تنظیم و بومی کرده و براساس دوره‌های تحصیلی به مدارس ابلاغ کنند.
سنجش هر استان با شرایط و موقعیت خود در حوزه اجرای سند تحول
ایسنا: استان‌های برتر در بحث سند تحول کدام استان‌ها هستند؟
مددی: در سند تحول آمده که استان‌ها، مدارس و دانش‌آموزان را با هم مقایسه نکنید زیرا شرایط استان‌ها با هم متفاوت است به‌طور مثال استان قزوین را با توجه به شرایط اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی و زیرساخت‌هایی که دارد باید با شرایط و موقعیت خودش سنجید.
بنابراین‌روندی که ما در سطح کشور داریم تقریباً اکثر استان‌ها برای اجرایی کردن سند تحول کوشش می‌کنند اما در استان قزوین چند کار مثبت‌تری دیدم؛ نخست آنکه برنامه سال ۹۸ را در قالب یک کتاب چاپ و منتشر کردند که اقدام ارزشمندی است، دوم اینکه مسئولان استان همه علاقه‌مند بودند و من علاقه آن‌ها را در کار دیدم و جلسه‌ای هم که برگزار شد به‌منظور گفتمان سازی و آشنایی با بدنه بود.
کارهای آموزشی هر اندازه که ادامه پیدا کند، نتایج بهتری حاصل می‌شود ضمن اینکه هماهنگی با نهادهای سطح استان هم باید بیشتر اتفاق افتد تا از ظرفیت‌های موجود به شکل شایسته‌ای استفاده کرد.
مسیر هر نوع پیشرفتی در جامعه از مدرسه می‌گذرد
ایسنا: به‌عنوان سؤال آخر؛ ارزیابی شما از عملکرد آموزش‌وپرورش استان قزوین نسبت به سایر استان‌ها چیست؟
مددی: با توجه به سازمان‌دهی صورت گرفته، استان قزوین به عقیده من در پیگیری سند تحول خوب عمل می‌کند.
بیشترین انتظار ما از استان قزوین این است که هر چه سریع‌تر همه مدیران مدارس استان را در گام نخست با مباحث ضروری سند تحول بیشتر آشنا کنند تا مدیران براساس رهنمودهای سند تحول، راه را پیدا کرده و سرعت عمل خود را بیشتر کنند.
همچنین از همه دستگاه‌ها، نهادها و سازمان‌های درون استانی درخواست داریم با توجه به رویکرد آموزش‌وپرورش کشور و استان قزوین مشارکت و همکاری خود با مدارس را توسعه دهند زیرا همه مسئولان استانی و شهری به این نکته توجه دارند که مسیر هر نوع پیشرفتی در جامعه از مدرسه می‌گذرد که نیروی انسانی را تربیت و آماده می‌کند.
انتهای پیام
نظرات