دکتر محمد کافی در گفت‌وگو با ایسنا، در خصوص پیوند دانشگاه‌های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، اظهار کرد: مبحث جدایی دانشگاه‌های علوم پزشکی از دانشگاه‌های جامع یا غیر علوم پزشکی بحثی است که براساس یک نیاز و ضرورت در زمانی که کشور با کمبود شدید پزشک مواجه بود با اختلاف رای بسیار اندکی در مجلس شورای اسلامی تصویب شد و این تفرق و جدایی بیش از ۳۵ سال است که آموزش عالی ایران را به خود مشغول کرده است.
وی اضافه کرد: این امر باوجود تحمیل هزینه‌های بسیار سنگین، مواهب و دستاوردهای خاص خود را داشت و طبیعی است زمانی که شاخه علمی مانند طب و پزشکی به رشد و بالندگی می‌رسد و دستاوردهای آن دیده می‌شود همه خوشحالیم که حوزه پزشکی با تمام ابعاد آموزشی، درمانی و پژوهشی در کشور موفق بوده و دانشگاه‌های علوم پزشکی ما در سطح دنیا درخشش دارند.
رئیس دانشگاه فردوسی مشهد تصریح کرد: اما سوالی که مطرح است این است که آیا این سیستم آموزش عالی و هزینه‌هایی که در وزارت علوم و بهداشت انجام شده، اگر صرف یک مجموعه یکسان می‌شد و این دو وزارتخانه از هم جدا نمی‌شدند راندمان کمتر یا بیشتری می‌داشت؟ براساس تجربه جهانی می‌توان گفت که دانشگاه‌های موفق، دانشگاه‌هایی هستند که اگرچه شاخه‌های مختلف علمی را از یکدیگر جدا می‌کنند و برای آن‌ها دانشکده، گروه آموزشی و دپارتمان تشکیل می‌دهند اما در نهایت برای پیشرفت علوم مختلف، مدیریت جامع و واحد قائل هستند.
وی عنوان کرد: علم به مثابه رودخانه‌ای است که شاخه‌های گوناگونی دارد و هر انشعاب این رودخانه بار علم مربوط به خود را دارد. اما آنچه مهم است اتصال همه این شاخه‌ها به اقیانوس یا دریای علم است. اقیانوس علم نیاز دارد که سرشاخه‌های مختلف رودخانه‌ها به هم وصل شوند تا بتواند کارایی لازم را داشته باشد و این اقیانوس در واقع همان ساختار مدیریتی واحد در دانشگاه‌های جامع است تا تمام شاخه‌های علمی برای جامعه بشری مثمرثمر باشند.
کافی بیان کرد: تجربه جهانی نشان می‌دهد که در تمام کشورها، این‌گونه نیست که طب اهمیت کمی داشته باشد. سلامت و بهداشت، یکی از مهمترین اولویت‌های انسان‌ها است، اما تامین سلامت و بهداشت بدون هماهنگی و بهره‌برداری از تمام شاخه‌های علمی امکان‌پذیر نیست. زمانی یک جامعه‌ای از سلامت، بهداشت، تغذیه، درمان، پیشگیری و تمام ارکان یک زندگی رضایت‌بخش برخوردار است که در وهله اول، ارکان علمی آن جامعه از انسجام لازم برخوردار باشد.
وی خاطرنشان کرد: به عنوان مثال، در حوزه سلامت و بهداشت امنیت غذایی اصل است و امنیت غذایی بدون تولید غذای سالم و توجه به فرآیند تولید مواد اولیه غذایی امکان‌پذیر نیست. زیرا به این صورت نیست که محصولات کشاورزی مستقیما به تغذیه انسان برسد. در بسیاری از شاخه‌ها تغذیه به صنایع غذایی و صنایع تبدیلی وصل می‌شود و همه این موارد دست به دست هم می‌دهند تا یک غذای سالم و امنیت غذایی را ایجاد می‌کنند.
رئیس دانشگاه فردوسی اضافه کرد: اگر سیستم بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با این تغذیه از مرحله تولید و فرآوری تا مرحله توزیع و مصرف هماهنگ باشند، در آن زمان می‌توان گفت که امنیت غذایی تامین شده است. از طرف دیگر، کدام دستگاه و ابزار علم پزشکی را سراغ دارید که بدون دانش مهندسی تولید و به روزرسانی نشود.
وی اظهار کرد: علم پزشکی، علمی است که از علوم پایه به صورت بسیار جدی استفاده می‌کند و ما نقش فیزیک، شیمی و علوم پایه را در پزشکی مشاهده می‌کنیم و نباید این سه رکن، از علوم پزشکی گرفته شود. اکنون بسیاری از دستگاه‌ها و تکنولوژی‌ها به قدری هوشمند شدند که می‌توانند به جای پزشک بسیاری از عمل ها را انجام دهند. این دستگاه‌ها عموما در دانشگاه‌های غیرپزشکی و صنایع غیرپزشکی توسعه پیدا می‌کنند و طراحی می‌شوند و در پزشکی به کار گرفته می‌شوند. از علم اپتیک و لیزر گرفته تا دقیق ترین دستگاه‌های هوش مصنوعی و رباتیک امروز در علم پزشکی به جامعه بشری خدمت می‌رسانند.
کافی گفت: در دانشگاه‌های سراسر دنیا این‌گونه است که پزشکان نه تنها باید پزشکی را یاد گیرند، بلکه باید مهارت‌های دیگری را کسب کنند تا بتوانند محققان خوبی در حوزه پزشکی داشته باشند. اگر یک پزشک، آمار حیاتی را از یک استاد آمار زبده فرا نگیرد، نمی‌تواند داده‌هایی که از پزشکی و از آزمایشات به دست می‌آورد، آن‌ها را به خوبی تجزیه و تحلیل و استنتاج کند. قطعا اگر پزشک این آمار را در یک دانشگاه مطرح فرا گیرد، موفق‌تر خواهد بود.
وی افزود: کامپیوتر حرف اول را در استفاده از دنیای مجازی و دنیای دیجیتال می‌زند. امروزه آموزش کامپیوتر در دانشگاه‌های غیر پزشکی انجام گرفته و تکامل پیدا کرده است. درست است که دانشجوی پزشکی ما ممکن است کامپیوتر یاد بگیرد، اما چه بهتر که در محضر استادان طراز اول این آموزش داده شود. منابع پزشکی ما عمدتا به زبان انگلیسی هستند و اگر دانشگاه علوم پزشکی با دانشگاه جامع یکی باشد زبده‌ترین استادان زبان انگلیسی حاضر می‌شوند و زبان را تدریس می‌کنند.
رئیس دانشگاه فردوسی اضافه کرد: در کجای دنیا مرسوم است که در یک فضای مشترک، کتابخانه‌های دو دانشگاه جدای از هم باشند و چه خوب است که این‌ها با هم یکی باشند و از این ظرفیت به صورت جامع و مضاعف در حوزه‌های تخصصی استفاده شود. من خاطرات دانشگاه فردوسی مشهد را در زمانی که این دو دانشگاه یکی بودند به یاد دارم و در آن زمان دانشجو بودم و بعد هم که این دو دانشگاه جدا شدند عضو هیات علمی دانشگاه بودم. در آن زمان تشکل‌های دانشجویی و حوزه‌های فرهنگی دو دانشگاه یکی بودند و جنبش دانشجویی موفق‌تر بود.
وی تصریح کرد: اکنون دو دانشگاه با دو مدیریت فرهنگی، دانشجویی، تغذیه، خوابگاه جداگانه به فعالیت‌های خود می‌پردازند. این مسائل برای مملکت هزینه بر است و اگر دو دانشگاه یکی شوند؛ پزشکان می‌توانند بهره‌برداری بسیار ارزشمندی از تمام دپارتمان‌ها و ظرفیت‌های دانشگاه جامع داشته باشند که عکس این موضوع نیز برای همکاران دانشگاه‌های غیرعلوم پزشکی نیز صادق است. اگر مسائل و مشکلاتی هنگفت که در حوزه درمان و بهداشت وجود دارد به صورت مسئله به دانشگاه‌های جامع و دپارتمان‌های مختلف معرفی شود؛ ظرفیت محققان غیرپزشکی هم در خدمت پزشکی قرار می‌گیرد.
کافی اضافه کرد: نکاتی که مطرح شد، تجربه جهانی است. بزرگترین و موفق‌ترین دانشگاه‌های دنیا آن‌هایی هستند که بیشترین همکاری بین بخش‌های مختلف علمی وجود دارد و هیچ وقت پزشکی را از غیر پزشکی جدا نکردند. در حافظه و میراث تاریخی گذشته ما نیز طبیب به تنهایی وجود نداشته بلکه از طبیب به نام حکیم یاد می‌شده است. بنابراین حکیمی که از حکمت، فلسفه، انسان‌شناسی و... آگاهی داشته، بسیار موثرتر درمان می‌کرده است.
وی اظهار کرد: واقعا چگونه می‌شود که ما دپارتمان‌های گسترده روانشناسی و علوم تربیتی داشته باشیم و این دپارتمان‌ها هیچ ارتباطی با علوم پزشکی نداشته باشند. انسان دارای وجوه مختلفی است که علاوه بر سلامت جسم به سلامت روح و روان هم احتیاج دارد. همچنین انسان موجود اجتماعی است و در حوزه علوم اجتماعی هم اگر کار شود ما انسان‌های سالم‌تری خواهیم داشت. انسان سالم انسانی نیست که جسم سالمی داشته باشد، بلکه باید روح سالمی هم داشته باشد. باید حوزه اجتماعی و روابط اجتماعی هم سالم باشد. چه بسا اگر ما این دو دانشگاه را از هم جدا نمی‌کردیم این مشکلات اجتماعی و روانی که اکنون در جامعه ما است کمتر وجود داشت.
رئیس دانشگاه فردوسی عنوان کرد: نمی‌خواهم تمام مشکلات اجتماعی را به جدایی دو دانشگاه از هم ارجاع کنم، اما اطمینان دارم که اگر بار دیگر این دانشگاه‌ها به همدیگر بپیوندند، جامعه سالم‌تری خواهیم داشت و بهره‌وری بیشتری در حوزه اعتلاء علم و فناوری صورت خواهد گرفت، زیرا دانشگاه‌های ما جامع‌تر و کامل‌تر خواهد شد و در عرصه بین‌المللی هم حرف‌های بیشتری برای گفتن خواهیم داشت.
وی خاطرنشان کرد: ما امروزه در تلاش هستیم که دانشگاه‌ها در رتبه‌های بالای جهانی قرار گیرند و تصور کنید که دانشگاه علوم پزشکی مشهد با دانشگاه فردوسی مشهد یکی شود، ظرفیت ما یک مرتبه نه تنها دو برابر می‌شود که به قول دانشمندان، اثر افزایشی به همراه دارد و می‌توانیم بر هم کنش مثبت داشته باشیم و راندمان‌مان بسیار بیشتر از دو برابر خواهد شد و آن زمان می‌توانیم در عرصه جهانی هم درخشش بیشتری داشته باشیم.
کافی بیان کرد: ما امروز حوزه دیپلماسی علمی را به دلیل موقعیت ژئوپلیتیک و جغرافیایی در اولویت برنامه‌ها قرار دادیم. در جذب ۷۵ هزار دانشجو در برنامه ششم توسعه، ذکر نشده که در حوزه پزشکی یا غیر پزشکی باشد. اگر با هم یکی باشیم، دانشجوی بین‌المللی در دپارتمان زبان فارسی، زبان فرا می‌گیرد و سپس در دانشگاه علوم پزشکی، به درس خود ادامه می‌دهد و تا جایی که امکان داشته باشد علوم پایه را در دانشگاه غیر پزشکی فرا می‌گیرد.
وی گفت: فیزیولوژی زیستی بخشی است که ما در دانشگاه فردوسی از آن برخوردار هستیم و زبده‌ترین متخصصان و آزمایشگاه‌ها وجود دارد. چه بسا اگر این حوزه علم با علوم فیزیولوژی در دانشکده‌های پزشکی ادغام شود، قطعا اثرات بسیار مثبت‌تری داشته باشد. امروز مطالعه در زمینه سلول‌های بنیادی مبحث بسیار جدی است و عمده پژوهش‌های این شاخه علمی در دانشگاه‌های غیر پزشکی واقع هستند و چه خوب است که در این زمینه هماهنگ شویم و توان‌ها را به اشتراک بگذاریم.
رئیس دانشگاه فردوسی اظهار کرد: حوزه طب سنتی و گیاهی به این صورت است که به عنوان مثال فقط در دانشگاه فردوسی مشهد به عنوان یکی از دانشگاه‌های غیر پزشکی، ۱۲۰۰ پروژه مختلف در مورد اهلی‌سازی گیاهان دارویی، مواد موثره آن‌ها، فناوری گیاهان دارویی و حوزه پراکنش آن‌ها اجرا شده اما از آنجا که اختیار صدور مجوز بهره‌برداری این صنایع در حوزه علوم پزشکی است، اثربخشی لازم را ندارد.
وی افزود: به دلیل دیوارهایی که بین این دو دانشگاه وجود دارد، این ۱۲۰۰ پروژه اکنون بلا استفاده مانده، به این دلیل که ما دانشگاه‌های مختلف هستیم و هر دانشگاهی هم راه خود را می‌رود. در حوزه داروسازی و به ویژه طب گیاهی می‌توانیم دستاوردها را به اشتراک بگذاریم و بسیار جامعه از آن سود خواهد برد. این‌ها بخشی از مزایایی است که به نظر می‌رسد از تلفیق و اجتماع مجدد دانشگاه علوم پزشکی و دانشگاه‌های غیر پزشکی ایجاد خواهد شد.
کافی عنوان کرد: هدف وزیر علوم، تحقیقات و فناوری از ارائه این پیشنهاد قطعا از روی دلسوزی و بهره وری مطلوب‌تر از منابع محدود کشور بوده است. دانشگاهیان سردمداران تحول در جامعه بشری هستند و از تجربه جهانیان باید بیشترین استفاده را انجام دهند. در حال حاضر به احتمال بسیار بالا به جز کشور ما و کوبا، تمام کشورهای دنیا آموزش جامع را مدنظر قرار می‌دهند. تنها در کشور کوبا سیستم آموزش پزشکی از غیرپزشکی جدا است و هیچ کشوری در دنیا نیست که آموزش پزشکی را از غیر پزشکی جدا کند.
وی گفت: من قبول دارم که مسائل حوزه درمان و بهداشت مسائل بسیار پیچیده و مهمی هستند، ما تنها بحث‌مان آموزش پزشکی است و به هیچ وجه خدمات و ماموریت‌های فراوان وزارتخانه بهداشت و درمان را زیر سوال نخواهیم برد. قطعا باید مهارت‌افزایی دانشجویان پزشکی مانند گذشته و جدی‌تر از آن در درمانگاه‌ها، بیمارستان‌ها و در حوزه‌های متعلق به وزارت بهداشت و درمان انجام گیرد، کما اینکه وزارت کشاورزی جداست اما دانشجویان، برای کارورزی به مزارع آن‌ها می‌روند.
رئیس دانشگاه فردوسی مشهد تصریح کرد: ادغام دانشگاه‌ها هیچ منافاتی به ساحت استقلال آن وزارتخانه‌ها ندارد، بلکه اجتماع این‌ها می‌تواند بسیار موثر باشد. اگر اجتماع و ادغام صورت گیرد دسترسی به استادان نخبه برای حوزه پزشکی و علوم نیز فراهم می‌شود.
کافی خاطرنشان کرد: از مزایای مهم پیوند دو دانشگاه می‌توان به ساخت و توسعه بسیاری از دستگاه‌های مورد نیاز بیمارستانی و همچنین اندام‌های مصنوعی اشاره کرد؛ به عنوان مثال پروژه‌ای که اکنون در دانشگاه فردوسی مشهد انجام می‌شود می‌توان به طراحی دست مصنوعی اشاره داشت. این دست مصنوعی زمانی می‌تواند کامل‌تر باشد که متخصص ارتوپدی دست یا متخصص جراحی دست هم کنار این متخصص روباتیک حضور داشته باشند.
وی اضافه کرد: پزشکان و دانشجویان پزشکی، انسان‌های بسیار باهوشی هستند و به دلیل اینکه تک بعدی آموزش می‌بینند؛ این خودکشی‌ها و مسائلی که اکنون در حوزه دانشجویان پزشکی بسیار اتفاق می‌افتد را می‌توان دلیل آن دانست که به ابعاد دیگر زندگی پرداخته نمی‌شود. این موضوع را هم می‌توان برعکس مثال زد. اینکه دانشجوی محقق پسا دکتری فیزیک ما به این دلیل خودکشی کرد که پس از سال‌ها تلاش، نتوانست دانش خود را به کار گیرد. چه بسا اگر یکسان می‌بودیم دانش فیزیک این فرد می‌توانست برای ساخت یک دستگاه مهم لیزری در علوم پزشکی کاربرد داشته باشد به کار می‌آمد و برای دانشجویان ما هم می‌تواند این ادغام موثر باشد.
رئیس دانشگاه فردوسی مشهد گفت: موضوع پیوند مجدد دانشگاه‌ها در مقاطع مختلف طرح شده است و به نظر می‌رسد اکنون که اراده بسیار جدی در حوزه بهره‌وری از منابع وجود دارد موضوعیت آن در اولویت قرار می‌گیرد. البته استادان محترم و مدیران دانشگاه‌های علوم پزشکی شاید بر این باور باشند که اگر همکاران ما به این سمت حرکت کنند، جمعیت مطالبه‌گر زیاد می‌شود و به نوعی درآمد آن‌ها کمتر می‌شود، ولی واقیعت این است که آن‌ها حقوق قانونی خود را دریافت خواهند کرد. همکاران متخصص کماکان می‌توانند در حوزه درمان و بیمارستان‌ها فعالیت کنند و در این نهاد هم وظایف آموزشی و پژوهشی انجام دهند. به عنوان فردی که سالیان سال در دانشگاه فردوسی مشهد عضور هیات علمی، مدیر، معاون و رئیس این دانشگاه بودم و صدها دانشگاه بزرگ و کوچک دنیا را نیز بازدید کرده‌ام، این پیوند را بسیار ضروری می‌دانم و بر این نکته هم تاکید می‌کنم که تصور کنید که دانشگاه‌های غیرپزشکی می‌خواهند به شما بپیوندند و چه بسا رییس دانشگاه و دیگر مدیران از دانشگاه علوم پزشکی باشند و ما با آغوش باز استقبال خواهیم کرد.
انتهای پیام
نظرات