«هنگامی که رژیم پادشاهی در سال ۱۹۲۵ مدرنیزاسیون کشور را به دست گرفت نمونه‌ای متفاوت از تلاش دولت برای سازماندهی اقتصادی در خاورمیانه را آغاز کرد. اما مردم ایران هزینه نوسازی کشور خود را با مالیات‌های سنگین، شرایط بد معیشتی و حکومت دیکتاتوری پرداختند و اگرچه اتحاد کارگران شکست خورد و شرایط بد کار، دستمزدهای پایین و فقدان قوانین کار پابرجا ماند؛ رضاشاه منفور از قضا توانسته بود رویاهای اصلاح‌طلبان قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم را محقق کند.»

به گزارش ایسنا، ویلم فلور از منابع و اسناد اولیه و همچنین آمار برای تجزیه و تحلیل هزینه‌ها و منافع تلاش‌های ایران برای نوسازی صنعتی از دهه ۱۸۵۰ تا ۱۹۴۱ استفاده می‌کند. همچنین با نگاهی بی‌طرفانه به انگیزه‌ها، زمینه‌ها و تمایلات حاکمان ایران برای صنعتی شدن و گذار از اقتصاد سنتی روستایی می‌پردازد. زمینه‌های شکل‌گیری اتحادیه‌ها و اعتصابات و اعتراضات کارگری در صنعت نوین ایران، بخش دیگری از کتاب حاضر را شکل می‌دهد. خواندن این تحقیق برای هر کسی که به جزئیات تاریخ اقتصادی ایران مدرن علاقه دارد ضروری است.

در مطلب حاضر عباس امام، عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز، به معرفی کتاب «طبقه کارگران و صنعت ایران» نوشته ویلم فلور پرداخته و برای انتشار در اختیار ایسنا قرار داده است:

«پروفسور ویلم فلور از برجستگان حوزه مطالعات ایران‌شناسی است. فلور که هلندی است تا کنون ده‌ها کتاب و ده‌ها مقاله درباره جنبه‌های مختلف تاریخ و فرهنگ ایران منتشر کرده است. من، چند سال قبل در مقاله‌ای مفصل پروفسور فلور را  «ایرانی‌تر از هر ایرانی» نامیدم (ایرانی‌تر از هر ایرانی؛ دکتر ویلم فلور هلندی. سایت خبرگزاری ایسنا خوزستان، ۶ شهریور ۱۴۰۰).

اکنون که مطالعه ترجمه فارسی کتاب فلور با عنوان «طبقه کارگران و صنعت ایران» (ترجمه دکتر رضا آذین، نشر خزه، بوشهر، ۱۴۰۰) را به پایان رسانده‌ام، باز هم احساس می‌کنم وظیفه دارم ارزش علمی کارهای این دانشی‌مرد را بیشتر گوش‌زد کنم.

پروفسور ویلم فلور

ارزش عمده کتاب به این است که به دوران شکل‌گیری اولیه صنایع جدید و طبعا شکل‌گیری اولیه طبقه کارگر در ایران پرداخته است؛ ۱۲۲۹ تا ۱۳۲۰ خورشیدی. در همین دوران است که با راه‌اندازی صدها کارگاه صنعتی در سرتاسر ایران، اندک‌اندک رعایا از مناسبات سنتی ستمگرانه به روابط انسانی‌تری دست می‌یابند. تولیدات صنعتی و مصرفی ایرانی بسیاری در زمینه‌های مختلف وارد بازار ایران می‌شود. درآمد سرانه افراد افزایش می‌یابد، از بیمه اجتماعی و خدمات درمانی بهتری برخوردار می‌شوند و خانواده‌های کارگران محیط‌های صنعتی نیز (در مقایسه با مصیبت‌های دوران خان‌خانی) از زندگی نسبتا بهتری برخوردار می‌شوند.

فلور، جزییات این تحولات صنعتی و اجتماعی را در چهار فصل مستند (شامل چندین بخش) در ۲۶۴ صفحه مورد بحث و بررسی قرار می‌دهد. سرگذشت چالش‌های پیدایش اتحادیه‌های کارگری و نیز قانون نوین کار بخش دیگری است از مباحث کتاب. مشکلات حاکمیت در تامین مالی صنعتی‌سازی کشور و نیز فهرست‌هایی از نام و مشخصات نخستین واحدهای تولیدی صنعتی کشور در سرتاسر ایران آن دوران، از دیگر مباحث جالب توجه این کتاب پروفسور فلور است.

در اهمیت این کتاب ۲ مقدمه ۲ دو ایرانی صاحب‌نظر اقتصادی (دکتر فرشاد مومنی و دکتر عبدالمجید مصلح) بر ترجمه فارسی این اثر است. «طبقه کارگران و صنعت در ایران» از جنبه استناد به آثار متنوع و ارقام و آمار بسیار قوی است. راستی، خواه جزء طبقه کارگران صنعتی باشید و خواه کارفرمایان و یا از طبقه متوسط جامعه بهتر است بدانید که قیمت این کتاب بسیار ارزشمند و آموزنده ۱۵۰ هزار تومان است.»

دکتر عباس امام

انتهای پیام