ملیحه رادمرد، پژوهشگر دکتری حقوق عمومی و مدرس دانشگاه در گفت‌وگو با ایسنا درباره علت نامگذاری چهارشنبه آخر سال به نام روز تکریم همسایگان اظهار کرد: روز ۲۸ اسفند به عنوان روز تکریم همسایگان نامگذاری شده است تا اهمیت روابط همسایگی و احترام به همسایه‌ها را یادآور شود، این نامگذاری به منظور تقویت حس همبستگی اجتماعی و فرهنگ همزیستی مسالمت‌آمیز در جامعه صورت گرفته است؛ در دنیای امروز، با افزایش زندگی شهری و فاصله‌های اجتماعی، اهمیت این روابط به ویژه در حفظ امنیت و آرامش روانی افراد بیشتر از پیش احساس می‌شود.
وی تصریح کرد: مواردی که در نامگذاری روز تکریم همسایگان اثرگذار است شامل تقویت روابط اجتماعی است؛ نامگذاری این روز می‌تواند به ایجاد و تقویت روابط مثبت میان همسایه‌ها کمک کند، افزایش حس همدلی از دیگر مواردی است که با یادآوری اهمیت همسایگی، افراد ترغیب می‌شوند تا بیشتر به یکدیگر کمک کنند و در مشکلات اجتماعی و اقتصادی کنار هم باشند.
حقوق همسایگی در اسلام و قانون
رادمرد افزود: کاهش تنش‌ها به عنوان سومین علت در روابط خوب با همسایه‌ها و کاهش تنش‌ها و درگیری‌ها در محله‌ها یاد می‌شود همچنین در منابع دینی اسلامی، توصیه‌های فراوانی در خصوص احترام به همسایه وجود دارد به طور مثال در سوره نساء، آیه ۳۶ به احترام به همسایگان تأکید کرده است. «و خدا را بپرستید، و چیزی را شریک او قرار ندهید، و به پدر و مادر و خویشاوندان و یتیمان و مستمندان و همسایه نزدیک و همسایه دور و همنشینان و همراهان و در راه ماندگان و بردگان نیکی کنید؛ یقیناً خدا کسی را که متکبّر و خودستاست، دوست ندارد.»
وی عنوان کرد: پیامبر اسلام(ص) در احادیث متعددی بر احترام به همسایه و حسن رفتار با او تأکید کرده‌اند؛ به عنوان مثال، فرموده‌اند: «جبرئیل مرا در حق همسایه چنان وصیت کرد که گمان کردم او را وارث قرار خواهد داد». همچنین در متون دینی، توجه به حقوق همسایگان و رفتار نیکو با آن‌ها از اصول اخلاقی به شمار می‌آید. با توجه به این توصیه‌ها، روز تکریم همسایگان فرصت مناسبی است تا به یادآوری این ارزش‌ها بپردازیم و در راستای بهبود روابط اجتماعی گام برداریم.
رادمرد به تعریف حقوق همسایگی پرداخت و بیان کرد: حقوق همسایگی به مجموعه‌ای از قواعد و قوانین اطلاق می‌شود که روابط و تعاملات بین همسایگان را تنظیم می‌کند، این حقوق شامل حقوق و تعهدات هر یک از طرفین در استفاده از املاک خود و تأثیرات آن بر یکدیگر است، در بسیاری از کشورها، این حقوق به‌صورت قانونی تعریف شده و شامل مواردی از قبیل استفاده معقول از ملک است که همسایگان حق دارند از املاک خود به‌گونه‌ای استفاده کنند که بر حقوق دیگران تأثیر منفی نگذارد.
وی ادامه داد: عدم مزاحمت از دیگر حقوق همسایگی است که در آن همسایگان موظفند از ایجاد مزاحمت برای یکدیگر خودداری کنند، مانند سر و صدا یا آلودگی عمچنین حق دسترسی نیز از قانون‌های روابط بین همسایگان است که در برخی موارد، همسایگان حق دارند به بخشی از ملک همسایه برای انجام تعمیرات یا کارهای ضروری دسترسی پیدا کنند.
کمبود و خلاهای قانون‌گذاری در روابط همسایگی
رادمرد درباره کمبود و خلاهای قانون‌گذاری در روابط همسایگی گفت: بسیاری از قوانین حقوق همسایگی به‌طور دقیق و شفاف تعریف نشده‌اند، که منجر به تفسیرهای مختلف می‌شود، در برخی کشورها، قوانین حقوق همسایگی به‌طور جداگانه و جامع تدوین نشده و به همین دلیل مشکلاتی در اجرای آن‌ها وجود دارد، در بسیاری از موارد، مکانیزم‌های لازم برای حل و فصل اختلافات بین همسایگان به‌درستی وجود ندارد.
وی افزود: همچنین قوانین موجود ممکن است به‌روز نباشند و نتوانند به تغییرات اجتماعی و نیازهای جدید پاسخ دهند، بنابراین برای بهبود وضعیت حقوق همسایگی، نیاز به بازنگری در قوانین و ایجاد سازوکارهای مؤثر برای حل و فصل اختلافات وجود دارد همچنین آموزش و آگاهی‌رسانی به همسایگان درباره حقوق و وظایفشان می‌تواند به کاهش تنش‌ها و مشکلات کمک کند.
رادمرد عنوان کرد: دین مقدس اسلام، برنامه‌ای جامع و کامل برای سعادت بشر در دنیا و آخرت است که جنبه‌ها و نیازمندی‌های فردی و اجتماعی، جسمی و روحی او را در نظر دارد و در مورد همسایه‌داری نیز رهنمودهای سودمندی بیان کرده است، مهم‌ترین حق همسایگان از لحاظ دینی شامل تنوع فرهنگی است که در جوامع امروزی، تنوع فرهنگی و قومی بیشتر شده است و این تنوع می‌تواند همسایگی را غنی‌تر کند، اما ممکن است باعث ایجاد فاصله‌های فرهنگی و کاهش تعاملات نیز شود.
وی حس تعلق را از دیگر موارد مهم در حق همسایگی معرفی کرد و گفت: در گذشته، حس تعلق به محله و جامعه قوی‌تر بود اما امروزه، با افزایش مهاجرت‌ها و تغییرات جمعیتی، این حس ممکن است کاهش یافته باشد؛ همچنین رویدادهای اجتماعی در گذشته از جمله رویدادهای محلی و جشن‌ها نقش مهمی در تقویت روابط همسایگی داشتند اما امروزه، این رویدادها ممکن است کمتر برگزار شوند یا به صورت آنلاین جایگزین شوند و به طور کلی، فرهنگ همسایگی تحت تأثیر تغییرات اجتماعی، اقتصادی و فناوری قرار گرفته و این تحولات باعث شکل‌گیری الگوهای جدیدی از همزیستی و تعامل در جوامع شده است.
تاثیر فناوری و زندگی مدرن بر کاهش ارتباطات همسایگی
رادمرد درباره تاثیر فناوری و زندگی مدرن بر کاهش ارتباطات همسایگی گفت: برخی از دلایل کاهش ارتباطات عبارتند از: افزایش مشغله‌ها، زندگی مدرن معمولاً به افراد اجازه می‌دهد که زمان بیشتری را به کار و فعالیت‌های شخصی اختصاص دهند و زمان کمتری برای ارتباط با همسایگان بگذارند، رشد فناوری‌های ارتباطی می‌تواند از دلیل کاهش ارتباطات باشد؛ با وجود شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها، افراد ممکن است ترجیح دهند از طریق این ابزارها با دیگران ارتباط برقرار کنند تا ملاقات‌های حضوری.
وی ادامه داد: با توجه به تغییر ساختارهای اجتماعی در جوامع امروزی، افراد به طور معمول به زندگی در واحدهای مسکونی مستقل روی آورده‌اند و این موضوع می‌تواند به کاهش تعاملات اجتماعی منجر شود، حال راهکارهایی برای جبران این مسئله وجود دارد که شامل برگزاری رویدادهای محلی است یعنی سازماندهی جشن‌ها، بازارچه‌ها یا دیگر رویدادهای اجتماعی می‌تواند فرصتی برای همسایگان فراهم کند تا با یکدیگر آشنا شوند و ارتباط برقرار کنند.
رادمرد افزود: ایجاد گروه‌های محلی نیز از دیگر راه‌حل‌ها است که تشکیل گروه‌های محلی برای بحث در مورد مسائل مشترک یا فعالیت‌های گروهی می‌تواند به تقویت ارتباطات کمک کند، تشویق به تعاملات روزمره با ایجاد فضایی دلپذیر در محله، مانند پارک‌ها یا فضاهای عمومی، می‌تواند افراد را به تعاملات روزمره و گفتگوهای کوتاه تشویق کند؛ همچنین استفاده از فناوری به صورت مثبت، یعنی استفاده از اپلیکیشن‌ها یا شبکه‌های اجتماعی محلی می‌تواند به ایجاد ارتباطات بهتر و اطلاع‌رسانی درباره رویدادها و فعالیت‌های محلی کمک کند.
وی عواملی که باعث تقویت فرهنگ همسایگی می‌شود را نام برد و گفت: تقویت فرهنگ همسایگی در جامعه می‌تواند به عوامل متعددی بستگی داشته باشد به طور مثال ارتباطات اجتماعی، تسهیلات و فضاهای مشترک یعنی ایجاد فضاهای عمومی مانند پارک‌ها، زمین‌های بازی و مراکز فرهنگی که مردم می‌توانند در آنجا گرد هم بیایند و آموزش و فرهنگ‌سازی، به این معنا که برگزاری کلاس‌ها و کارگاه‌های آموزشی درباره اهمیت همسایگی و همکاری اجتماعی می‌تواند در تغییر نگرش‌ها مؤثر باشد.
رعایت حقوق همسایگان در شب چهارشنبه سوری
رادمرد ادامه داد: حمایت از محله‌ها به عنوان عامل دیگری برای تقویت فرهنگ همسایگی یاد می‌شود به این معنا که ارائه خدمات اجتماعی و اقتصادی به محله‌ها، مانند تأمین امنیت و نظافت، احساس تعلق و مسئولیت را افزایش می‌دهد، مشارکت در تصمیم‌گیری‌ها، ترویج ارزش‌های مشترک و فعالیت‌های داوطلبانه می‌تواند در تقویت فرهنگ همسایگی اثرگذار باشد.
وی حقوق همسایگی را مورد توجه قرار داد و بیان کرد: قوانین مدنی به همسایگان حقوقی اعطا می‌کند، از جمله حق حفظ حریم خصوصی، حق بهره‌مندی از آرامش و سکوت و حق استفاده مناسب از ملک خود بدون مزاحمت، لذا همسایگان حق دارند شکایت خود را نسبت به هرگونه تجاوز به این حقوق به مراجع قانونی ارائه کنند؛ همچنین قانون، امکان شکایت از همسایه را در مواردی مانند مزاحمت، تخریب ملک به صورت عمدای یا سهوی، ممانعت از دسترسی یعنی اگر همسایه مانع از دسترسی شما به معابر عمومی یا ملک خودتان شود و تصرف غیرمجاز بیان کرده است.
رادمرد توصیه‌هایی به خانواده‌ها در شب چهارشنبه سوری کرد و افزود: شب چهارشنبه‌سوری یکی از سنت‌های ایرانی است که معمولاً با جشن و آتش‌بازی همراه است، در این شب، رعایت نکات ایمنی و اخلاقی می‌تواند به حفظ سلامت و امنیت خانواده‌ها کمک کند؛ استفاده از مواد محترقه مجاز، ایمنی در آتش‌بازی و مراقبت از آتش به این معنا که پس از روشن کردن آتش، مراقب باشید که آتش به طور کامل خاموش شود و خطر آتش‌سوزی ایجاد نکند از توصیه‌های حقوقی و دینی است که افراد باید به آن توجه کنند.
وی به بیان توصیه‌های دینی و اجتماعی پرداخت و تصریح کرد: در این شب، سعی کنید با صداقت و راستگویی در روابط خود با دیگران رفتار کنید، دعا برای سلامتی و خوشبختی خانواده و دوستان می‌تواند فضایی مثبت ایجاد کند، به یاد داشته باشید که در این شب، کمک به نیازمندان و توزیع غذا یا هدایای کوچک می‌تواند عمل نیکویی باشد، از ایجاد مزاحمت برای همسایه‌ها و دیگران خودداری کنید و سعی کنید فضایی آرام و دوستانه ایجاد کنید همچنین این شب فرصتی برای تقویت روابط خانوادگی و دوستی‌ها است، لذا سعی کنید از این فرصت به نحو احسن استفاده کنید.
انتهای پیام
نظرات