گیاهان، به‌ویژه غلاتی مانند گندم، پایه اصلی امنیت غذایی بشر هستند. با افزایش جمعیت جهانی، استفاده از کودهای شیمیایی و تغذیه مصنوعی برای افزایش عملکرد محصولات کشاورزی اجتناب‌ناپذیر شده است. اما این روش‌ها در کنار مزایای خود، خطرات جدی برای سلامت انسان و محیط‌زیست دارند.
خاک‌های ایران عموماً فقیر از نظر مواد آلی هستند
کارشناس طرح‌های کشاورزی استان زنجان و دانش آموخته رشته زراعت کشاورزی با بیان اینکه بر اساس تحقیقات FAO، مصرف صحیح کودهای نیتروژنه و فسفاته می‌تواند بازده گندم را تا ۵۰ دزصد افزایش دهد، در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا می‌گوید: در ایران، کوددهی اصولی باعث شده میانگین تولید گندم از ۲ تن به ۴ تن در هکتاربرسد.
فاطمه حیدری تصریح می‌کند: خاک‌های ایران عموماً فقیر از نظر مواد آلی هستند و کودهای شیمیایی این کمبود را جبران می‌کنند. بدون کود، تأمین غذای جمعیت ۸۸ میلیونی ایران تقریباً غیرممکن است.
کودهای نیتراته باعث نفوذ نیترات به آب‌های زیرزمینی و آلودگی منابع آشامیدنی می‌شوند. طبق آمار در برخی مناطق ایران، غلظت نیترات آب‌های زیرزمینی بیش از حد مجاز (۵۰ میلی‌گرم در لیتر) است.
در استان زنجان، نمونه‌برداری از محصولات کشاورزی نشان داده که ۱۵ درصد باقیمانده سموم بیش از حد مجاز است.
پریسا علمداری استادیار رشته خاک‌شناسی دانشگاه کشاورزی زنحان عنوان می‌کند: مصرف بی‌رویه کودهای فسفاته باعث شور شدن خاک در برخی مناطق زنجان شده است.
وی به خبرنگار ایسنا می‌گوید: سالانه حدود ۴.۵ میلیون تن کود شیمیایی در کشور مصرف می‌شود.
کارشناس آموزش واحد تحقیقات کشاورزی استان زنجان نیز به خبرنگار ایسنا می‌گوید: این آمار در کشور حدود ۵۰ درصد این کودها نیتروژنه، ۳۰ درصد فسفاته و ۲۰ درصد پتاسه هستند.
مجتبی نوری می‌افزاید: زنجان یکی از استان‌های پیشرو در کشت گندم است. طبق شنیده‌ها و سالانه بیش از ۱۰۰ هزار تن کود در استان مصرف می‌شود.
بر اساس اعلام جهاد کشاورزی زنجان، ۲۰ درصد زمین‌های زراعی استان با مشکل شوری خاک مواجه‌اند.
علی محمدی پژوهشگر مرکز تحقیقات کشاورزی زنجان، به خبرنگار ایسنا می‌گوید: متأسفانه برخی کشاورزان زنجانی به دلیل عدم آگاهی، از کودهای تقلبی یا دوزهای نامناسب استفاده می‌کنند که هم خاک را نابود می‌کند و هم سلامت مردم را تهدید می‌کند.
باید و نباید یک کاشت مناسب و اصولی
جلال صبا استاد شاخه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی دانشگاه زنجان در این رابطه به خبرنگار ایسنا می‌گوید: استفاده از کودهای کمپوست و ورمی‌کمپوست می‌تواند وابستگی به کودهای شیمیایی را کاهش دهد.
مدیر ترویج و هماهنگی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان نیز اظهار می‌کند: تنها عامل افزایش عملکرد چشمگیر بالای یک تن، صرفا در فیزیولوژی گندم‌های دیم فقط با آب و نیتروژن رقم می خورد.
خلیل پیمان در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا می‌افزاید: پس مصرف ۹۰ کیلو اوره زیرکاربذر و بذرمال میکوریزا برای جوانه زنی مناسب در زمان کاشت، تعیین کننده کارآیی مکانیزم انتقال مجدد میانگره دوم و برگ پرچم در بهار است.
وی ادامه می‌دهد: هیچ محلول‌پاشی در دیمزار نمی‌تواند عملکرد شما رو بیش از ۲۵۰ الی ۳۰۰ کیلو در هکتار افزایش دهد. مگر تا حدودی محلول‌پاشی اوره ۳ درصد به‌علاوه سولفات روی دو در هزار با مویان‌ها در کنار اسید آمینه و جلبک دریایی باشد، البته مهم است رطوبت اطراف بذر ریشه بالای ۸۰ درصد باشد وگرنه تشنگی حاصل می‌شود.
کودهای شیمیایی نقشی حیاتی در تأمین غذای بشر دارند، اما استفاده نادرست از آنها فاجعه‌آفرین است. ایران و به‌ویژه استان زنجان نیازمند برنامه‌ریزی دقیق برای کاهش مصرف کودهای مضر و جایگزینی روش‌های پایدار هستند.
انتهای پیام
نظرات