زینب یاراحمدی، پژوهشگر مطالعات زنان، خانواده و تاریخ اسلام، در میزگرد ایسنا با عنوان «ازدواج؛ مسیر رشد یا تکرار الگوهای ناتمام»، با تأکید بر ضرورت بازخوانی زندگی معصومین در بستر خانواده اظهار کرد: بیشتر رخدادهایی که در خانه حضرت علی(ع) و حضرت زهرا(س) اتفاق افتاده، در واقع به‌عنوان سنت پیامبر(ص) و الگویی برای سبک زندگی خانوادگی ما در نظر گرفته می‌شود. برای بهره بردن بیشتر از این الگوها ما نیازمند گفت و گو درباره ابعاد مختلف شخصیت معصومین در متن زندگی انسانی آنها هستیم. لازم است افراد متخصص، این الگوها را متناسب با شرایط، نیازها و سبک زندگی معاصر تبیین و بازخوانی کنند.

 احترام به استقلال فکری از خانه پدری تا زندگی مشترک

وی ادامه داد: در زندگی مشترک حضرت زهرا و امیرالمؤمنین هیچ‌کس در سایه دیگری محو نمی‌شود. وقتی امیرالمؤمنین  می‌فرمایند «به خدا سوگند هرگز فاطمه را به خشم نیاوردم و او را به هیچ کاری مجبور نکردم .....»، یعنی زندگی مشترک با احترام به هویت مستقل یکدیگر و در عین حال هماهنگی در باور  و هدف شکل می‌گیرد. برخی موارد در ازدواج حضرت زهرا(س) و حضرت علی(ع) بسیار جالب توجه‌ است. یکی استقلال در آغاز زندگی مشترک است. حضرت زهرا(س) به سبب اینکه دختر پیامبر(ص) بودند و شخصیت والایی داشتند، خواستگاران فراوانی از میان شخصیت‌های اجتماعی و سیاسی برجسته آن دوران داشتند. نکته قابل توجه این است که در تمام روایات مرتبط، وقتی کسی از پیامبر(ص) تقاضای ازدواج با حضرت فاطمه(س) را مطرح می‌کرد، پیامبر می‌فرمودند:«به دخترم خواهم گفت و پس از آن، به شما پاسخ خواهم داد.» این امر بیانگر آن است که رأی و استقلال حضرت فاطمه(س) برای پیامبر(ص) اهمیت ویژه‌ای داشته است. حتی زمانی که امام علی(ع) نیز خواستگاری کردند، با وجود اینکه پیامبر (ص) می‌دانستند ایشان شایسته‌ترین فرد برای حضرت زهرا(س) هستند، باز هم نظر دختر خود را جویا شدند.

 تقسیم نقش‌ها با تفاهم، نه تحمیل

این پژوهشگر مطالعات زنان و خانواده گفت: تقسیم نقش‌ها در زندگی حضرت زهرا(س) و امام علی(ع) با تفاهم بود نه تحمیل. در امور خانه با پیامبر(ص) مشورت می‌کردند تا به تفاهمی دوطرفه برسند و هرگز کاری را به اجبار بر دوش یکدیگر نمی‌گذاشتند. این نکته بسیار آموزنده است؛ چراکه در زندگی‌های امروزی کمتر شاهد چنین تعاملی هستیم. پیامبر(ص) نیز همراه با احترام به استقلال فکری ایشان، پاسخ می‌دادند.

 احترام متقابل و استقلال رأی حضرت زهرا(س) حتی در موقعیت‌های بحرانی

یاراحمدی افزود: اگرچه تاریخ، مطالب نسبتاً محدودی در مورد شخصیت حضرت زهرا(س) نقل کرده است و اغلب گزارشات موجود مربوط به دوران پس از رحلت پیامبر(ص) و دفاعیات ایشان از حق امام علی(ع) است اما استقلال رأی ایشان در زندگی بسیار قابل توجه است. پس از رحلت پیامبر(ص)، حضرت زهرا(س) برای حمایت از ولایت امام علی(ع) تلاش‌های فراوانی کردند؛ از گفتگو و مطالبه مسالمت‌آمیز گرفته تا اعتراض، گریه‌های معنادار و در نهایت سکوتی پرمفهوم. یکی از موارد همدلی و استقلال ایشان را می‌توان در درخواست تعدادی از صحابه از امیرالمؤمنین برای عیادت از حضرت زهرا (س)مشاهده‌ کرد. زمانی که  امام علی(ع) فرمودند: «بگذارید از خود ایشان اجازه بگیرم» و هنگامی که اجازه خواستند، حضرت زهرا(س) پاسخ دادند: «این خانه، خانه توست». این واقعه، بیانگر نهایت احترام متقابل و رسمیت یافتن جایگاه حضرت زهرا(س) در کانون خانواده است.

مشارکت در امور خانه؛ الگویی از همدلی و همکاری

وی بیان کرد: از دیگر نکات قابل توجه این است که پیامبر(ص)، با وجود مقام والای خود، در برخی موارد با حضرت زهرا(س) مشورت می‌کردند. همچنین، در نقل‌هایی آمده که امام علی(ع) مسئولیت امور دشوار خانه را خود بر عهده می‌گرفتند و حتی فرزندانشان را نیز در برخی امور مشارکت می‌دادند تا حضرت زهرا(س) فرصتی برای خلوت و آرامش داشته باشند. اگر مردان امروز نیز به این نکته توجه داشته باشند، حال روحی همسرانشان بهبود خواهد یافت و تأثیر مثبتی در زندگی آنان مشاهده خواهد شد.

 مادری موفق، نیازمند رابطه‌ای سالم و آگاهانه

این پژوهشگر مطالعات زنان و خانواده ادامه داد: در عصر حاضر، مشاهده می‌شود که برخی دختران بدون تأمل کافی، وارد مسیر مادری می‌شوند. این در حالی‌ است که لازمه مادریِ خوب و موثر،  رابطه‌ای متعادل و سالم همسران است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که بسیاری از چالش‌های فرزندان ریشه در عدم هماهنگی و کیفیت پایین رابطه والدین دارد.

یاراحمدی عنوان کرد: در گفت‌وگوهایی که با دانشجویانم دارم، متوجه می‌شوم بسیاری از مفاهیمی که در ذهن آنان شکل گرفته، با آموزه‌های دینی تفاوت دارد. وقتی با آنان وارد گفت‌وگو می‌شوم و نظراتشان را می‌شنوم دریافت من این است که همه ما به‌صورت فطری به‌دنبال رشد و تعالی هستیم، هرچند مصادیق این رشد ممکن است میان افراد متفاوت باشد. خوشبختانه، در جریان گفت وگو، بسیاری از جوانان آمادگی پذیرش و بازنگری دارند.

 رشد در مسیرهای مختلف؛ نگاهی آگاهانه به معنای واقعی ازدواج

وی اضافه کرد: با آنکه دین اسلام تأکید فراوانی بر مقوله زوجیت دارد. و این نیاز در فطرت انسان نیز نهفته است، اما هیچ‌گاه ازدواج را مسیر اجبار ندانسته است. رشد و تعالی از مسیرهای مختلفی امکان‌پذیر است. حضرت معصومه(س) نیز به رشد کامل معنوی رسیدند، در حالی که هیچ‌گاه ازدواج نکردند. بنابراین، وقتی گفته می‌شود که «با ازدواج نیمی از دین کامل می‌شود»، به این معنا نیست که صرفاً با عقد نکاح، نیمی از دینداری تحقق یافته است. یا هنگامی که می‌فرمایند «ازدواج موجب آرامش است»، باید دانست که اگرچه برخی نیازها در ابتدای مسیر تأمین می‌شوند، اما آرامش حقیقی در طی کردن آگاهانه این مسیر حاصل می‌شود.

این پژوهشگر مطالعات زنان و خانواده تاکید کرد: دین به ما می‌آموزد که اگر مسیر ازدواج را آگاهانه و با درک صحیح انتخاب کنیم، شتاب و کیفیت رشد فردی و معنوی‌مان افزایش خواهد یافت.

انتهای پیام