به گزارش ایسنا، بر اساس توافق صلحی که جمعه شب میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان در کاخ سفید به امضا رسید، به آذربایجان دسترسی مستقیم به نخجوان داده می‌شود و ارمنستان نیز بخشی از مسیر ترانزیتی و گذرگاه را واگذار می‌کند.
«دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا هنگام امضای این توافق‌نامه در حضور «نیکول پاشینیان» نخست‌وزیر ارمنستان و «الهام علی‌اف» رئیس‌جمهور جمهوری آذربایجان گفت: این اعلامیه که «مسیر ترامپ برای صلح و رفاه بین‌المللی» نامیده می‌شود، یک منطقه ترانزیتی ویژه است که به آذربایجان اجازه می‌دهد به خاک خود در نخجوان دسترسی کامل داشته باشد. ارمنستان همچنین در حال ایجاد یک همکاری انحصاری با ایالات متحده برای توسعه این گذرگاه است که می‌تواند تا ۹۹ سال ادامه یابد.»
رئیس‌جمهور آمریکا گفت: «آن‌ها (ارمنستان و آذربایجان) به مدت ۳۵ سال با هم جنگ کرده‌اند، اما هم‌اکنون با هم دوست هستند.»
وی افزود: «ما سرانجام با امضای توافقنامه‌ای که روز جمعه امضا می‌شود، در برقراری صلح بین ارمنستان و آذربایجان موفق شدیم.»
ترامپ در ادامه سخنرانی خود تاکید کرد: «ارمنستان و آذربایجان متعهد می‌شوند که برای همیشه تمام جنگ‌ها را متوقف، تجارت را آزاد کنند و به تمامیت ارضی یکدیگر احترام بگذارند.»
احتمال بروز مشکلات در قفقاز جنوبی
یکی از مهمترین موارد این توافق‌نامه، ایجاد کریدور ادعایی «زنگزور» یا آنگونه که در توافق آمده، «مسیر ترامپ» است. جمهوری اسلامی ایران همواره مخالفت قاطع خود را با ایجاد چنین کریدوری که تمامیت ارضی کشورهای منطقه و همچنین مسدود شدن مسیرها را به دنبال داشته باشد، اعلام کرده است.
ایران تاکید کرده به هیچ وجه تغییر در مرزهای ژئوپلیتیکی را نخواهد پذیرفت و به گفته کارشناسان، این رخداد می‌تواند در منطقه و به ویژه در قفقاز جنوبی و همچنین مسیرهای ترانزیتی ایران مشکلات امنیتی و اقتصادی ایجاد کند.
این در حالی است که پاشینیان بعد از امضای این توافق‌نامه گفت که ارمنستان از طریق این پروژه به یک اتصال ریلی با ایران دست می‌یابد که بسیار هم حائز اهمیت است.
او همچنین اظهار داشت: فراموش نکنیم که شرکت ایرانی در حال ساخت بزرگراه شمال - جنوب است. در آینده نزدیک ساخت راه آهن را در بخش مِغری آغاز خواهیم کرد و این، همچنین می‌تواند فرصت مهمی برای همکاری ایجاد کند. منظورم این است که این پروژه به‌علاوه می‌تواند به مکانی برای برخی مشارکت‌های غیرمنتظره اما مثبت تبدیل شود و «چهارراه صلح» با این توجیه خواهد شد، زیرا کشورهایی که ممکن است مشکلاتی داشته باشند، این فرصت را برای همکاری در ارمنستان و قفقاز جنوبی به دست می آورند.
همچنین در این نشست علی‌اف در اظهاراتی ابراز داشت که «توافق صلح یک رویداد تاریخی است و ما در حال نوشتن فصل جدیدی در روابط دوجانبه با ایالات متحده هستیم. ما در مسیر همکاری استراتژیک با ایالات متحده قرار داریم و منشور همکاری ظرف چند ماه آینده تدوین خواهد شد».
به گزارش ایسنا، بعد از جنگ قره‌باغ که کنترل این منطقه بعد از سال‌ها کشمکش در اختیار جمهوری آذربایجان قرار گرفت، چالش دیگری مبنی بر ایجاد دالان یا کریدور زنگزور مطرح شد که این دالان، آذربایجان را از خاک ارمنستان به نخجوان می‌رساند. ارمنستان در آن زمان مدعی حاکمیت بر این دالان بود، اما آذربایجان معتقد بود که باید نیروهای بین‌المللی در زنگزور مستقر شوند. علاوه بر این جمهوری اسلامی ایران نیز به دفعات موضع رسمی و مخالفت خود را با ایجاد این کریدور ادعایی اعلام کرد، زیرا اجرایی شدن طرح باکو و بازشدن احتمالی پای ناتو به قره‌باغ، خطر از دست رفتن مسیر ترانزیت ایران به اروپا را ایجاد می‌کند.
در همان زمان نیز علی‌اف خطاب به مردم جمهوری آذربایجان گفته بود که «دالان زنگزور باز خواهد شد، چه ارمنستانی‌ها بخواهند چه نخواهند. ما تعهد قاطع خود را نشان می‌دهیم و همه‌چیز طبق برنامه پیش می‌رود.»
این‌گونه اظهارنظرها از سوی علی‌اف با پشتوانه برتری در جنگ دوم قره‌باغ و البته متحدان خود از جمله ترکیه بوده است. طی این مدت، بی‌نتیجه ماندن راه‌های دیپلماتیک در موضوع کریدورهای لاچین و زنگزور، تنش بین ارمنستان و آذربایجان را تداوم بخشید تا این‌که با روی کار آمدن ترامپ برای بار دوم در کاخ سفید و همچنین حمایت‌های بی‌چون و چرای ترکیه، این اتفاق رخ داد و ارمنستان هم در شرایطی قرار گرفت که امروز می‌بینیم این توافق به اصطلاح صلح به امضا رسید.
واکنش‌ها به توافق آذربایجان و ارمنستان
این اتفاق واکنش‌هایی را نیز به همراه داشت. وزارت امور خارجه ترکیه در بیانیه‌ای اعلام کرد: «ما از پیشرفت حاصل شده در جهت برقراری صلح پایدار بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان و تعهدی که جمعه هشتم اوت در واشنگتن در این زمینه ثبت شد، استقبال می‌کنیم. در زمانی که درگیری‌ها و بحران‌های بین‌المللی در حال شدت یافتن است، این گام، تحولی بسیار مهم برای ارتقای صلح و ثبات منطقه‌ای محسوب می‌شود. ما از مشارکت دولت ایالات متحده در این روند قدردانی می‌کنیم.»
وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران نیز در بیانیه‌ای تاکید کرد: ایران با دقت روندهای جاری در منطقه قفقاز جنوبی را دنبال می‌کند و با هر دو کشور همسایه، جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان، در خصوص این تحولات در ارتباط است.
در این بیانیه تاکید شد که «بدون تردید صلح و ثبات در منطقه قفقاز به نفع همه کشورهای منطقه است. جمهوری اسلامی ایران با استقبال از نهایی‌شدن متن توافق صلح توسط دو کشور، این تحول را گامی مهم در تحقق صلح پایدار در منطقه ارزیابی می‌کند».
همچنین وزارت خارجه کشورمان خاطرنشان کرد: در عین حال نگرانی خود را از پیامدهای منفی هرگونه مداخله خارجی به هر شیوه و شکلی، به ویژه در مجاورت مرزهای مشترک، که مخل امنیت و ثبات پایدار منطقه باشد ابراز می‌دارد.
اروپایی‌ها نیز از این توافق حمایت کردند.
افزایش نفوذ آمریکا در منطقه
به گزارش ایسنا، اهمیت این مساله برای تهران از آنجایی است که ایجاد این کریدور، پیامدهایی را به دنبال دارد. مهمترین اتفاقی که در پی توافق صلح میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان می‌افتد، این است که نفوذ آمریکا و غرب در منطقه افزایش خواهد داشت و می‌تواند منجر به دخالت در امور منطقه منجر شود. کارشناسان معتقدند این امر با منافع روسیه و چین نیز در تضاد است.
کارشناسان معتقد هستند از سوی دیگر، محدودیت‌هایی برای نقش ترانزیتی ایران نیز ایجاد می‌شود و چه بسا می‌تواند منجر به کاهش نقش آن در کریدورهای بین‌المللی گردد و این مساله تبعات اقتصادی و سیاسی مهمی به دنبال خواهد داشت.
انتظار می‌رود تهران با پیش‌بینی قبلی برای چنین شرایطی، از میزان تأثیرپذیری آن کاسته و به هیچ وجه اجازه ندهد تغییرات ژئوپلیتیکی تهدیدی برای منافع ملی جمهوری اسلامی ایران باشد.
انتهای پیام
نظرات