دکتر بهروز ترک لادانی، عضو شورای اجرائی و مسئول کمیته علمی انجمن رمز ایران و رئیس پژوهشکده آپا دانشگاه اصفهان در گفتگو با ایسنا، در توضیح چیستی و اهمیت تهدیدات شناختی گفت: تهدیدات شناختی به نوع جدیدی از تهدیدات در فضای سایبر اشاره دارد که ذهن انسان‌ها را به‌عنوان میدان اصلی عملیات هدف قرار می‌دهد.

وی ادامه داد: تهدیدات شناختی با استفاده از ابزارهای رسانه‌ای، به‌ویژه شبکه‌های اجتماعی و هوش مصنوعی، سعی در تأثیرگذاری بر نحوه تفکر و رفتار افراد و جوامع دارند. این نوع تهدیدات، که گاهی به جنگ شناختی منجر می‌شود، با ترکیب عملیات روانی، جنگ اقتصادی و تنازعات دیپلماتیک، می‌تواند ثبات یک کشور را به خطر بیندازد.

به گفته وی، اهمیت این موضوع در این است که با گسترش استفاده از شبکه‌های اجتماعی و همزمان شکوفا شدن قابلیت های هوش مصنوعی در سال های اخیر، تأثیرگذاری این تهدیدات به‌مراتب قوی‌تر و پیچیده‌تر شده و اگر به‌صورت علمی و دقیق با آن مواجه نشویم، عواقب جدی برای امنیت ملی به دنبال خواهد داشت.

 این استاد دانشگاه با اشاره به اصلی‌ترین چالش کشور در مواجهه با تهدیدات شناختی تاکید کرد: متأسفانه در حال حاضر، دیدگاه علمی و جامعی نسبت به تهدیدات شناختی در کشور وجود ندارد. این موضوع اغلب از منظر سیاسی-اجتماعی بررسی شده و راه‌حل‌هایی مانند فیلترینگ ارائه شده است، اما این رویکردها به‌تنهایی کافی نیستند. فقدان اتفاق‌نظر میان تصمیم‌گیران در مورد ابعاد و عمق این تهدیدات و همچنین نبود یک نقشه راه مشخص برای تأمین امنیت شناختی، از جمله چالش‌های اصلی است.

مسئول کمیته علمی انجمن رمز ایران تاکید کرد: مقابله با تهدیدات شناختی نیازمند رویکردی چندوجهی است که بخش فنی آن بسیار حیاتی است. ما نیاز به توسعه فناوری‌هایی مانند سامانه‌های تحلیل کلان‌داده‌های اجتماعی، تشخیص زودهنگام شایعات، سامانه‌های مدیریت عملیات امنیت نرم (Soft SOC)، و ابزارهای مقابله با جعل عمیق داریم. همچنین، تحلیل شبکه‌های پیچیده اجتماعی و مدیریت اعتماد و سرمایه اجتماعی از طریق مدل‌سازی، تحلیل داده‌ها و شبیه سازی از دیگر نیازهای فنی است. این ابزارها به ما کمک می‌کنند تا نه‌تنها تهدیدات را شناسایی کنیم، بلکه بتوانیم به‌صورت هدفمند و هوشمند با آن‌ها مقابله کنیم.

مسئول گروه تخصصی تهدیدات شناختی و امنیت نرم، با اشاره به راه‌حل‌هایی برای کاهش آسیب‌پذیری کشور و برنامه‌های پیشنهادی کوتاه مدت خود گفت: ما چند پیشنهاد کاربردی ارائه کرده‌ایم که می‌تواند در کوتاه‌مدت مؤثر باشد. اول، تعیین جایگاه مشخص برای سیاست‌گذاری و حمایت از فعالیت‌های علمی و فنی در این حوزه، که می‌تواند ذیل ستاد توسعه علوم و فناوری افتا پیگیری شود. دوم، تدوین یک برنامه راهبردی با شناسایی ذی‌نفعان و تحلیل وضعیت موجود و مطلوب. سوم، حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان برای توسعه فناوری‌های موردنیاز، مانند سامانه‌های تحلیل داده و مراکز عملیات امنیت شناختی و در نهایت، تقویت زیرساخت‌های شبکه‌های اجتماعی بومی و منطقه‌ای با تأکید بر مدل‌های کسب‌وکار خوداتکا، که می‌تواند به کاهش وابستگی به سکوهای خارجی و افزایش تاب‌آوری سایبری کشور کمک کند.

لادانی، با اشاره به نقش و برنامه آینده انجمن رمز ایران در این زمینه خاطرنشان کرد: انجمن رمز ایران از سال 1402 با تشکیل گروه تخصصی «تهدیدات شناختی و امنیت نرم» گام مهمی در این زمینه برداشته است. هدف ما ایجاد بستری برای تعامل متخصصان، شبکه‌سازی و تمرکز بر فعالیت‌های پراکنده‌ای است که در کشور انجام می‌شود. سعی ما بر این است که در این گروه تخصصی با برگزاری رویدادهای علمی، کارگاه‌های آموزشی و همکاری با نهادهای مرتبط، به شبکه سازی علمی و توسعه دانش و فناوری در این حوزه کمک کنیم. همچنین، تلاش می‌کنیم تا با ارائه گزارش‌ها و پیشنهادهای سیاستی، تصمیم‌گیران را در مسیر تأمین امنیت شناختی کشور یاری دهیم. 

وی همچنین به مسئولین توصیه کرد که تهدیدات شناختی را به‌عنوان یکی از مهم‌ترین چالش‌های حوزه افتا (امنیت سایبری) به رسمیت بشناسند و با نگاه علمی و برنامه‌ریزی دقیق به آن بپردازند. برای مردم نیز آگاهی از این تهدیدات و تقویت سواد رسانه‌ای بسیار حائز اهمیت است و می‌تواند نقش مهمی در کاهش آسیب‌پذیری‌های فردی و اجتماعی داشته باشد.

لادانی، در پایان تاکید کرد: همه ما باید برای حفاظت از ذهنیت فردی و اجتماعی‌مان در فضای مجازی هوشیار باشیم. 

انتهای پیام