در حالی که تعطیلات چندروزه، در استان‌هایی مانند گیلان و مازندران زمینه افزایش ورود گردشگران را فراهم می‌کند، در کرمان این تعطیلات عمدتاً باعث مسافرت معکوس و خروج بخشی از جمعیت شاغل به مقصد استان‌های دیگر می‌شود.
این تفاوت ساختاری، پرسشی اساسی در اذهان ایجاد می‌کند که آیا می‌توان با تقویت زیرساخت‌ها، تبلیغات هدفمند و مدیریت ظرفیت‌های طبیعی و فرهنگی، تعطیلات چندروزه را به فرصتی برای توسعه گردشگری در کرمان تبدیل کرد یا خیر؟
گفت‌وگو با مسئولان گردشگری در مناطق مختلف کرمان، از مرکز استان گرفته تا شهرستان‌های بافت، راین و شهداد، تصویری چندلایه از واقعیت گردشگری کرمان در تابستان امسال ارائه می‌دهد؛ تصویری که همزمان حاکی از کاهش کلی آمار ورودی و در عین حال رشد موضعی در برخی مقاصد سردسیر و کویری است.
تعطیلات سه‌روزه به کاهش گردشگری در کرمان انجامید
مصطفی زینت‌بخش سرپرست معاونت گردشگری اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کرمان، در گفت‌وگو با ایسنا از کاهش چشمگیر ورود گردشگران به استان در پی تعطیلات سه‌روزه آخر هفته‌های اخیر خبر داد و تأکید کرد: ساختار صنعتی و معدنی کرمان مانع از بهره‌مندی این استان از فرصت تعطیلات شده است.
وی گفت: کرمان یک استان صنعتی و معدنی است و بخش عمده اقتصاد آن حول محور معادن، صنایع کوچک و بزرگ، خودروسازی، فولاد و مس می‌چرخد. به همین دلیل در زمان تعطیلات با پدیده مسافرت معکوس روبه‌رو هستیم؛ یعنی به جای جذب گردشگر، بخشی از جمعیت شاغل استان به سایر مقاصد گردشگری کشور سفر می‌کنند.
به گفته وی، آمار سامانه جامع «جانا» نشان می‌دهد که در تیرماه سال گذشته ۱۸ هزار و ۴۴۳ گردشگر داخلی وارد کرمان شدند، اما این رقم در تیر امسال به ۷۱۹۰ نفر کاهش یافته است؛ اُفتی حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد. همچنین در همین بازه، تعداد گردشگران خارجی از ۴۸۹ نفر به ۱۳۳ نفر رسیده است.
زینت‌بخش افزود: این اعداد نشان می‌دهد تعطیلات سه‌روزه نه‌تنها باعث رونق گردشگری استان نشده بلکه خروج گردشگر از استان را نیز تشدید کرده است.
وی در ادامه به مقایسه وضعیت کرمان با استان‌های شمالی پرداخت و گفت: استان‌هایی مانند گیلان، مازندران و گلستان در ایام تعطیلات با افزایش ورود گردشگر مواجه می‌شوند اما در کرمان شرایط متفاوت است. فرض کنید یک مجموعه صنعتی ۱۵ هزار نیروی کار دارد؛ در صورت تعطیلی، حتی اگر تنها ۱۰ درصد این افراد سفر کنند، بیش از ۱۵۰۰ نفر از استان خارج می‌شوند.
سرپرست معاونت گردشگری کرمان با این حال به برخی استثناها در استان اشاره کرد: در شهرستان‌هایی مانند بافت، رابر و ساردوئیه جیرفت تعطیلات موجب افزایش ورود مسافر می‌شود.
وی تأکید کرد: با وجود این، تعداد اقامتگاه‌های چنین مناطقی(مناطق سردسیر) محدود است و نمی‌تواند آمار کلی استان را تغییر دهد. استان کرمان در مجموع ۱۷۶ هزار واحد اقامتی دارد، پر شدن این واحدها تأثیری جدی بر تراز کلی استان ندارد.
زینت‌بخش در پایان به راه‌های برون‌رفت از این وضعیت اشاره کرد و گفت: تبلیغات هدفمند، معرفی جاذبه‌های کمتر شناخته‌شده استان و بهبود زیرساخت‌ها می‌تواند زمینه ماندگاری گردشگران بومی را فراهم کند و در گام بعدی جذب مسافران استان‌های همجوار و گردشگران ملی و خارجی را به همراه داشته باشد.
افزایش بازدید از آبشار راین
پس از آنکه معاون گردشگری استان کرمان از کاهش کلی آمار گردشگران در تعطیلات سه‌روزه اخیر خبر داد، نماینده میراث فرهنگی در راین از وضعیت متفاوت این منطقه کوهستانی سخن گفت.
سید وحید طاهری در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: در ایام تعطیلات پایان هفته، آبشار راین و روستاهای اطراف با افزایش حضور گردشگر مواجه می‌شوند. نزدیکی راین به شهرهای جنوبی مانند بندرعباس و زاهدان باعث شده که در آخر هفته‌ها رشد چشمگیری در ورود گردشگر داشته باشیم.
مسئول نمایندگی میراث فرهنگی راین با اشاره به وضعیت اقامتگاه‌ها توضیح داد: بر اساس آمار، بسیاری از اقامتگاه‌های مجوزدار روزهای میانی هفته تقریباً خالی هستند، اما پنجشنبه و جمعه با افزایش حضور گردشگران، پر می‌شوند. در حال حاضر پنج اقامتگاه رسمی مجوزدار در راین فعالیت می‌کنند، اما ظرفیت آنها در ایام تعطیل به‌طور کامل پر نمی‌شود.
معضل جدی، اقامتگاه‌های غیرمجاز
به گفته وی، یکی از مشکلات جدی راین فعالیت اقامتگاه‌های غیرمجاز است؛ حدود ۲۰ تا ۲۵ واحد غیرمجاز در راین فعال هستند که معمولاً در خانه‌های شخصی اتاق اجاره می‌دهند. این اقامتگاه‌ها به دلیل نرخ‌های پایین‌تر و آزادی عمل بیشتر، بخشی از مسافران را به خود جذب می‌کنند و همین موضوع بر اقتصاد اقامتگاه‌های رسمی تأثیر منفی می‌گذارد.
طاهری افزود: ما تلاش زیادی کرده‌ایم تا صاحبان این واحدها را تشویق کنیم برای دریافت مجوز اقدام کنند. دولت برای اقامتگاه‌های بوم‌گردی امتیازاتی مانند معافیت مالیاتی، تخفیف در انرژی و تسهیلات زیرساختی در نظر گرفته، اما برخی افراد ترجیح می‌دهند به‌صورت غیرمجاز فعالیت کنند. همین مسئله تعادل بازار اقامت را به هم می‌زند.
مسئول نمایندگی میراث فرهنگی راین بیان کرد: در کل منطقه تنها سه اقامتگاه بوم‌گردی فعال خارج از شهر و دو اقامتگاه در داخل شهر داریم. این تعداد پاسخگوی حجم مسافران در ایام تعطیل نیست و همین کمبود زمینه‌ساز رشد اقامتگاه‌های غیرمجاز شده است.
تاثیر مثبت تعطیلات سه‌روزه با آغاز فصل سرد بر گردشگری شهداد
در ادامه بررسی تأثیر تعطیلات سه‌روزه بر گردشگری استان کرمان، نماینده اداره‌کل میراث فرهنگی در بخش شهداد از تأثیر مثبت این تعطیلات بر ورود مسافران به منطقه خبر داد.
حجت ابراهیمی‌زاده در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: هرچند آمار دقیق ثبت نشده، اما شواهد و گزارش‌های میدانی نشان می‌دهد تعطیلات اخیر بر افزایش حضور گردشگران داخلی در منطقه سردسیری سیرچ اثر مثبت داشته است. البته شرایط دو تا سه هفته قبل به‌مراتب بهتر بود، اما با توجه به تقارن با مناسبت‌هایی مانند اربعین، تعداد مسافران در این هفته کمی کمتر از هفته‌های گذشته بوده است.
وی با اشاره به وضعیت اقامتگاه‌ها گفت: اکوکمپ‌های منطقه شهداد، به‌ویژه در کمپ ماهان، در روزهای اخیر پذیرای گردشگران ایرانی بوده‌اند. در تیرماه تقریباً ورودی گردشگر به کلوت‌های شهداد نداشتیم، اما از دهه دوم مرداد شاهد ورود تدریجی تورهای داخلی به شهداد بودیم. این روند نشانه آغاز فصل سفر به کویر است که معمولاً از اواسط مرداد شروع شده و تا پایان اردیبهشت سال آینده ادامه پیدا می‌کند.
نماینده میراث فرهنگی شهداد افزود: رشد گردشگری در این منطقه مستقیماً بر اقتصاد محلی اثر می‌گذارد. حضور گردشگران، حتی در فصل تابستان، باعث رونق کسب‌وکارهای کوچک، اقامتگاه‌ها و خدمات جانبی در شهداد می‌شود. این تأثیر هرچند محدود، اما برای مردمی که معیشت آنها وابسته به گردشگری است، اهمیت بالایی دارد.
ابراهیمی‌زاده تأکید کرد: با بهتر شدن شرایط آب‌وهوایی در پاییز، انتظار می‌رود تعداد گردشگران ورودی به شهداد و کویر لوت افزایش چشمگیری پیدا کند و این روند تا بهار سال آینده ادامه داشته باشد.
افزایش ۴۰ درصدی ورود گردشگران به بافت
در حالی که آمارهای کلی استان کرمان از کاهش ورود گردشگر در تعطیلات سه‌روزه حکایت دارد، شهرستان بافت به دلیل اقلیم سردسیر خود با رشد قابل توجهی در جذب مسافران روبه‌رو شده است.
علی نجفی‌نژاد رئیس اداره میراث فرهنگی و گردشگری بافت، در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: امسال با توجه به شرایط آب‌وهوایی خنک و معتدل بافت، به‌ویژه در مقایسه با گرمای شدید شهرهای همجوار مانند سیرجان، جیرفت و استان هرمزگان، شاهد افزایش چشمگیر ورود گردشگر بودیم. آمارها نشان می‌دهد حجم گردشگری در تابستان امسال نسبت به سال گذشته حدود ۴۰ درصد رشد داشته است.
وی افزود: در ایام تعطیلات آخر هفته، به‌ویژه تعطیلات سه‌روزه اخیر، ظرفیت تمام اقامتگاه‌های مجوزدار شهرستان به‌طور کامل پر شد. البته به دلیل محدودیت ظرفیت رسمی، بخش زیادی از مسافران از خانه‌های شخصی بدون مجوز، پارک‌ها و فضاهای باز برای اقامت استفاده کردند.
پرطرفدارترین مقاصد گردشگری بافت
رئیس اداره میراث فرهنگی بافت با اشاره به جاذبه‌های طبیعی و گردشگری این شهرستان گفت: بیشترین بازدیدها مربوط به مناطق گردشگری بزنجان، بندر گوغر، طرنگ، پارک ملی خبر، آبشار بنگان، آبشار سه‌کاسه جهانجان و همچنین سد بافت بوده است. این مناطق به دلیل آب‌وهوای خنک و طبیعت بکر، مقصد اصلی مسافران داخلی در تابستان هستند.
بر پایه این گزارش، برخلاف روند کلی استان که آمار گردشگران کاهش داشته، بافت در تابستان امسال به یکی از قطب‌های اصلی گردشگری داخلی کرمان تبدیل شده است. این رشد، نشان‌دهنده ظرفیت بالای شهرستان در جذب مسافران مناطق گرمسیر جنوب کشور است.
به گزارش ایسنا، بررسی داده‌ها و روایت‌های میدانی از مسئولان شهرستان‌های مختلف استان کرمان نشان می‌دهد که تأثیر تعطیلات سه‌روزه بر گردشگری این استان به شدت ناهمگون و منطقه‌محور است.
در سطح کلان، آمارهای رسمی حکایت از کاهش ۵۰ تا ۶۰ درصدی ورود گردشگران داخلی و خارجی به استان دارند؛ اما در مقیاس محلی، مناطقی چون بافت، راین و سیرچ توانسته‌اند به دلیل شرایط اقلیمی یا آغاز فصل سفر، رشد نسبی در جذب گردشگر را تجربه کنند.
به بیان دیگر، هر منطقه‌ای که بتواند در مقطعی از سال شرایط جوی مناسب‌تر یا تجربه گردشگری متمایزتری نسبت به سایر نقاط ارائه دهد، سهم بیشتری از جریان سفرهای داخلی را به خود جذب خواهد کرد. بافت به دلیل اقلیم سردسیر در تابستان، شهداد به دلیل شروع فصل گردشگری کویر از نیمه مرداد و راین به واسطه آبشار و طبیعت کوهستانی، نمونه‌های بارز این قاعده هستند.
با این حال، نبود توازن در توزیع زیرساخت‌ها، رشد اقامتگاه‌های غیرمجاز، ضعف تبلیغات ملی و اتکای شدید اقتصاد استان به صنایع و معادن، مانع از تبدیل این ظرفیت‌های موضعی به یک روند پایدار در سطح استان شده است.
بنابراین، راهبرد توسعه گردشگری در کرمان نیازمند یک مدل سه‌سطحی؛ مدیریت تقاضای درون‌استانی برای جلوگیری از خروج گردشگران بومی در ایام تعطیلات، تقویت و رسمیت‌بخشی به اقامتگاه‌های محلی برای پاسخگویی به تقاضای فزاینده در مناطق پرجاذبه و برندسازی ملی و بین‌المللی بر پایه میراث جهانی (مانند کویر لوت) و جاذبه‌های طبیعی مناطق کوهستانی است.
تنها در چنین شرایطی است که تعطیلات چندروزه می‌تواند به جای تهدید، به فرصتی برای رونق پایدار اقتصاد گردشگری در کرمان بدل شود.
انتهای پیام
نظرات