همزمان با دریافت نتایج امتحانات پایان ترم، بسیاری از فارغ‌التحصیلان دبیرستان در انتخاب رشته دانشگاهی مردد هستند. این سردرگمی می‌تواند ناشی از طیف گسترده‌ای از گزینه‌ها، انتظارات جامعه، خانواده و کلیشه‌های پیرامون موضوعات خاص باشد. برای تصمیم‌گیری آگاهانه، دانش‌آموزان باید زمانی را برای تامل، شناسایی نقاط قوت و علایق خود و درک روشنی از خواسته‌های تحصیلی و چشم‌انداز شغلی هر موضوع اختصاص دهند.

یاسر عبدالکریم بکار، روان‌پزشک و مشاور توسعه شغلی، در کتاب خود با عنوان «چگونه رشته دانشگاهی خود را انتخاب کنیم؟ اصول اولیه مهم» می‌نویسد: انتخاب رشته تحصیلی صحیح، یکی از مهم‌ترین تصمیم‌های زندگی محصل است. این انتخاب، نحوه تحصیل دانش‌آموزان، دانشجویان و شغل آینده آنان را تعیین می‌کند و تاثیرات گسترده‌ای بر سلامت روان و زندگی اجتماعی افراد خواهد گذاشت.

بکار می‌گوید: دانش‌آموزانی که درک عمیقی از توانایی‌ها، علایق و شخصیت خود دارند، بیشتر احتمال دارد مسیری را انتخاب کنند که به ثبات و موفقیت منجر شود. انتخاب تصادفی یا تحت فشار اجتماعی و خانوادگی می‌تواند به مسیری نامناسب منتهی و باعث سرخوردگی و هدر رفتن پتانسیل شود.

کارشناسان هشدار دادنده‌اند که تصمیم نسنجیده می‌تواند به تغییر مکرر رشته تحصیلی و از دست دادن قابل‌توجه زمان، تلاش و پول منجر شود. از سوی دیگر، انتخابی آگاهانه که با شخصیت و آرزوهای دانشجو همسو باشد، می‌تواند موفقیت حرفه‌ای و ثبات بلندمدت را نوید دهد و سردرگمی و خطر پشیمانی در آینده را به حداقل برساند.

انتخاب رشته باید به‌عنوان تصمیم اساسی در زندگی تلقی شود و راهنمایی متخصصان و تجربیات واقعی فارغ‌التحصیلان و دانشجویان سابق برای انتخاب آگاهانه، توصیه می‌شود.

تطابق علایق و توانایی‌ها

پس از پایان دبیرستان، بسیاری از دانش‌آموزان در تشخیص بین کاری که دوست دارند انجام دهند و درک نقاط قوت واقعی خود مشکل دارند، با این حال، ایجاد این تمایز کلیدی است. یک دانش‌آموز ممکن است به یک رشته خاص علاقه‌مند باشد اما فاقد مهارت‌ها یا صبر لازم برای دنبال کردن حرفه‌ای آن رشته باشد. به‌همین دلیل است که انتخاب رشته اصلی باید ملاحظات مربوط به اینکه کدام موضوعات علاقه شما را برمی‌انگیزند و کدام‌ها با توانایی‌ها و پتانسیل‌های شما مطابقت دارند را متعادل کند. نکات مهمی که هنگام انتخاب رشته دانشگاهی باید در نظر بگیرید شامل موارد زیر است:

خودتان را بشناسید

به نظر کار ساده‌ای است، اما ما به‌ندرت برای شناخت واقعی خود وقت می‌گذاریم، با این حال، قبل از انتخاب شغل، بسیار مهم است که درک روشنی از علایق، مهارت‌ها و ارزش‌های خود داشته باشیم. از خود بپرسید: «در اوقات فراغت از چه فعالیت‌هایی لذت می‌برم؟ در چه موضوعاتی عملکرد خوبی دارم؟ و دوست دارم چه تغییری در دنیا مشاهده کنم؟» شناسایی نقاط قوتتان به شما کمک می‌کند شغلی پیدا کنید که نه فقط به شما انگیزه می‌دهد، بلکه شما را متمایز می‌کند.

با علاقه‌ شروع کنید

رشته‌ای را انتخاب کنید که به‌راستی به آن علاقه دارید و برای شما شادی به ارمغان می‌آورد. تحصیل در رشته‌ای که دوست دارید، انگیزه‌ شما را افزایش می‌دهد، یادگیری را سرگرم‌کننده و زمینه را برای موفقیت تحصیلی و حرفه‌ای فراهم می‌کند.

گزینه‌های موجود را بررسی کنید

نمی‌توانید تصور کنید که مکرر بار با دانش‌آموزانی مواجه می‌شویم که از گزینه‌هایی که موفقیتشان را تضمین می‌کنند، اطلاعی ندارند. هزاران دوره دانشگاهی و دانشگاه‌های بی‌شماری وجود دارد که می‌توانید در آنها تحصیل کنید، اما همه آنها از نظر تقاضا، هزینه‌ها یا شرایط دسترسی یکسان نیستند، بنابراین گزینه‌های موجود در رشته‌های مورد علاقه خود را بررسی و گزینه‌های خود را واقع‌بینانه ارزیابی کنید.

اهداف بلندمدت خود را در نظر بگیرید

تحصیل پایان نیست، بلکه آغاز است. به نوع زندگی که دوست دارید در ۱۰ یا ۲۰ سال آینده داشته باشید فکر کنید. آیا دوست دارید در محیطی خلاقانه کار کنید؟ آیا حرفه فنی‌ را ترجیح می‌دهید؟ از خود بپرسید که چگونه یک حرفه خاص با اهداف شخصی و حرفه‌ای شما همسو است.

با متخصصان حوزه مورد علاقه خود صحبت کنید

صحبت با افرادی که در حال حاضر در زمینه‌های مورد علاقه شما کار می‌کنند، می‌تواند به شما دیدگاه واقع‌بینانه از الزامات هر شغل بدهد. از متخصصان این حوزه نظرخواهی کنید. در حالی که نظرات خانواده و دوستان می‌تواند مفید باشد، مشورت با متخصصانی که در زمینه‌های مورد نظر شما کار می‌کنند، بسیار مهم است. تجربه و توصیه‌های عملی آنان درک روشن‌تری از آنچه این حرفه مستلزم آن است، به شما می‌دهد. گاهی اوقات ما ایده‌های از پیش تعیین‌شده یا ایده‌آلی در مورد رشته‌های خاصی داریم که ارزش بررسی قبل از تصمیم‌گیری نهایی را دارند. در صورت امکان، به‌دنبال کارآموزی یا تجربیات داوطلبانه باشید تا از نزدیک با الزامات یک شغل آشنا شوید.

مهارت‌ها و استعدادهای ذاتی خود را در نظر بگیرید

اگر در ریاضی و علوم عالی هستید یا در هنر یا ارتباطات استعداد دارید، این استعدادها می‌توانند شما را به سمت شغلی هدایت کنند که بتوانید از آنها بهره ببرید. از توانایی‌های ذاتی خود برای تصمیم‌گیری همسوتر با آنچه در آن خوب هستید استفاده کنید تا آینده‌تان آسان‌تر شود. اگرچه به‌نظر می‌رسد هیچ‌کس شما را مانند خودتان نمی‌شناسد، اما گاهی اوقات ارزیابی خارجی می‌تواند به شما کمک کند تا این نقاط قوت را به‌طور عینی کشف کنید.

به سبک زندگی مورد نظرتان فکر کنید

بعضی از مشاغل از نظر زمان و مکان تحصیل انعطاف‌پذیری بیشتری ارائه می‌دهند، در حالی که برخی دیگر نیاز به فداکاری و حضور مداوم دارند. همچنین گزینه‌های نظری بیشتری وجود دارد اما برخی دیگر رویکرد عملی‌تری دارند. به‌همین دلیل، فکر کردن به سبک زندگی‌تان می‌تواند به شما در تصمیم‌گیری در مورد اینکه کدام شغل و دانشگاه برای شما مناسب‌تر است، کمک کند.

نرخ‌ها و هزینه‌های زندگی را بررسی کنید

 هزینه‌های حمل‌ونقل و اقامت نیز می‌توانند بسیار متفاوت باشند. هم هزینه زندگی و هم شهریه دانشگاه می‌توانند هنگام انتخاب یک رشته، عامل حیاتی باشند.

 به احساسات خود گوش دهید و تحت تاثیر فشارهای بیرونی قرار نگیرید

طبیعی است که نظر خانواده، دوستان و نزدیکان خود در مورد انتخاب شغل بدانید، اما به یاد داشته باشید که این آینده شما است و شما تصمیم می‌گیرید. اگرچه مهم است به توصیه‌های دیگران توجه کنید اما فراموش نکنید که علایق خود را دنبال کنید و تصمیماتی بگیرید که به شما احساس خوبی می‌دهد.  تحت تاثیر آنچه از شما انتظار می‌رود، قرار نگیرید و تصمیم بگیرید که واقعا چه چیزی به شما  انگیزه می‌دهد. چهار سال فراموش‌نشدنی در انتظار شماست!

بین علاقه و درآمد آینده تعادل برقرار کنید

اگرچه پول همه چیز نیست، اما یک ملاحظه مهم است. اگر پتانسیل درآمدزایی یک حرفه در اولویت است، رشته‌های تحصیلی در زمینه‌های علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات (STEM) را بررسی کنید، اما فقط در صورتی که با توانایی‌ها و علایق شما همسو باشند. نکته مهم دیگری که باید در نظر بگیرید این است که چگونه یک دانشگاه می‌تواند شما را برای آینده آماده کند. چه ادامه تحصیل باشد و چه ورود به بازار کار، یادگیری اینکه چگونه مدرک شما به یک حرفه تبدیل می‌شود، مهم است.

بیش از یک دانشگاه را مد نظر قرار دهید

اجازه ندهید ترجیح شما برای یک دانشگاه خاص، گزینه‌های شما را محدود کند. مؤسساتی که در رشته انتخابی شما قوی هستند را ارزیابی کنید و از رتبه‌بندی‌های جهانی، مانند رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهانی «کیو اس» (QS) بر اساس موضوع، استفاده کنید.

از اشتباه کردن یا تغییر رشته تحصیلی خود نترسید

انتخاب رشته تحصیلی گامی مهم است، اما غیرقابل برگشت نیست. در صورت لزوم، می‌توانید رشته تحصیلی خود را بعدها  تغییر دهید، اگرچه ممکن است دوره تحصیل شما را طولانی‌تر کند. سعی کنید تصمیمی متفکرانه بگیرید، اما اجازه ندهید ترس مانع از کاوش در موضوع دیگری شود.

مکان دانشگاه را مد نظر قرار دهید

دانشگاه ممکن است اولین مکانی باشد که شما را از خانه دور می‌کند. با توجه به دانشگاهی که انتخاب می‌کنید، ممکن است مجبور شوید از خانواده، دوستان و شاید حتی شهر خود دور شوید.

روزهای توجیهی

سایت الفنارمدیا گزارش کرد، شرکت در روزهای آزاد دانشگاه قبل از شروع سال تحصیلی نیز می‌تواند به دانشجویان در تصمیم‌گیری آگاهانه کمک کند. این رویدادها فرصتی را برای کاوش در برنامه‌های مختلف دانشگاهی در دانشگاه، شنیدن نظرات اساتید و دانشجویان فعلی و آشنایی با محیط دانشگاه فراهم می‌کند.

انتهای پیام