۲۰۰۰ سال پیش، آسیا قلمرو حیوانی بود که زیبایی و سرعت خیره‌کننده‌اش سبب تمایز آن با سایر گونه‌های جانوری می‌شد و حالا سال‌هاست که مناطق بیابانی ایران، تنها پناهگاه یوزپلنگ آسیایی (ایرانی) به شمار می‌رود.

شمار این حیوان منحصر به فرد آنقدر کاهش یافته که در رده بندی اتحادیه جهانی حفاظت، آن را در رده شدیدا در خطر انقراض قرار داده‌اند. یوزپلنگ آسیایی پس از پلنگ آمور که تنها ۳۰ تا ۴۰ قلاده از آن در طبیعت باقی مانده، دومین گربه سان در معرض خطر دنیا به شمار می‌آید. بر اساس آمارها، امروز حدود ۲۰ قلاده یوزپلنگ در ایران زندگی می‌کند. زیستگاه یوز در ایران دشت‌های باز و پهناور و تپه ماهورهای وسیع استپی و بیابانی است. پوشش این زیستگاه‌ها، مکان مناسبی را برای زندگی جانورانی مانند آهو، جبیر، گوسفند وحشی و خرگوش که غذای اصلی یوز هستند فراهم می‌آورد. یوزپلنگ‌ها را می‌توان در مناطق کویری پیدا کرد که منطقه حفاظت‌شده میاندشت جاجرم  در خراسان شمالی یکی از زیستگاه‌های اصلی است.

یوز مانند هر گونه جانوری دیگر از نظر ذخیره ژنتیک، منحصر به فرد است و انقراض آن کره زمین را برای همیشه از آن ذخیره ژنتیک محروم می‌کند. هر گونه جانوری، به ویژه پستانداران وحشی در تحقیقات علمی از جمله تحقیقات پزشکی دارویی ارزش بسیاری دارند. یوزپلنگ مانند هر جانور دیگری در ایجاد تعادل اکولوژیک موثر است و انقراض آن این تعادل را بر هم می‌زند. علاوه بر این‌ها، یوز گونه پرچم در زیستگاه است و نشان دهنده وضعیت زیستگاه، وضعیت گونه‌های جانوری و گیاهی آن زیستگاه است.

گونه پرچم می‌تواند گونه چتر هم باشد یعنی حفاظت از آن به منزله پوشش دادن حفاظت از تمام زیستگاه‌ها و تمام گونه‌های گیاهی و جانوری آن زیست بوم است. این حیوان گوشتخوار همچنین یکی از جاذبه‌های طبیعت گردی ایران است که می‌تواند منبع ایجاد درآمد برای جوامع محلی باشد بنابراین باید در حفظ این گونه بسیار مهم تلاش کنیم.

حفاظت از یوزپلنگ فقط بر عهده محیط زیست نیست

روح الله لایق معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل محیط زیست خراسان شمالی در گفت و گو با ایسنا، اظهار کرد: مشاهده یوزپلنگ آسیایی در سرشماری پاییز سال گذشته  نقطه عطف سرشماری حیات وحش در این استان بوده است.

با اشاره به فیلمبرداری از سه قلاده یوزپلنگ در پناهگاه حیات وحش میاندشت جاجرم در چهارم آذر سال گذشته اظهار کرد: به خوبی می‌دانستیم که یوزپلنگ در حاشیه منطقه میاندشت جاجرم در تردد است، اما چند سالی بود که در داخل منطقه تاکنون به صورت مستقیم مشاهده و ثبت نشده بود.

وی افزود: این امر نشان دهنده آن است که منطقه حفاظت شده میاندشت جاجرم، زیستگاهی امن با غذای کافی برای این گونه حیوانی در حال انقراض است و امسال ۶ تا ۷ مرتبه یوزپلنگ در منطقه میاندشت جاجرم مشاهده شده است.

لایق با اشاره به اینکه یوزپلنگ آسیایی یکی از گونه‌های حیوانی در حال انقراض در دنیا محسوب می‌شود که تنها زیستگاه این گونه در ایران وجود دارد، ادامه داد: در حال حاضر امید کل دنیا برای حفظ این گونه منحصر به فرد حیوانی مناطق حفاظت شده میاندشت جاجرم در خراسان شمالی و توران در استان سمنان است و برای حفظ این گونه حیوانی نه تنها اداره کل حفاظت محیط زیست باید اهتمام جدی بورزند بلکه بخش دولتی و مشارکت مردمی در حفاظت از آن نیز بسیار مهم است.

جاده از مهمترین تهدیدات یوزپلنگ

وی با تاکید بر اینکه همه برای حفظ این گونه مهم حیوانی باید احساس مسئولیت کنند، بیان کرد: اکنون جاده‌ها یکی از مهمترین تهدیداتی است که یوز را تهدید می‌کند و باید به دنبال حریمی امن برای تردد و زندگی آن‌ها باشیم.

این مقام مسئول تصریح کرد: در این زمینه باید ادارات راه و شهرسازی، راهداری و حمل و نقل جاده ای کمک کنند تا در جاده‌هایی که محل تردد یوزپلنگ است، روگذر و زیرگذر ساخته و علاوه بر آن، فنس‌کشی انجام شود.

وی بیان کرد: طی یکی دو سال اخیر برای محافظت هرچه بهتر این گونه، کریدور تردد یوزپلنگ آسیایی در میاندشت جاجرم و توران سمنان به انجمن حفاظت گاه‌های خصوصی واگذار می‌شود.

نصب ۲۷ تابلو هشداردهنده در حاشیه پناهگاه حیات وحش میاندشت

احمد صفرزاده رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان جاجرم نیز در گفت و گو با ایسنا، از نصب ۲۷ تابلو هشداردهنده و معرفی زیستگاه حیات وحش در حاشیه پناهگاه حیات وحش میاندشت خبر داد.

وی اظهار کرد: در راستای افزایش ضریب ایمنی برای حیات وحش و آگاه‌سازی عمومی، ۲۰ تابلوی هشدار عبور حیات وحش و هفت تابلو معرفی زیستگاه در محورهای مواصلاتی سنخواست - جاجرم و جاجرم - امیرآباد نصب شد.

وی افزود: جاده‌های سنخواست - جاجرم و جاجرم - امیرآباد که در ضلع‌های شمالی و غربی پناهگاه حیات وحش میاندشت قرار دارند، از مسیرهای پرتردد حیات وحش به‌ویژه دو گونه ارزشمند و در معرض خطر آهو و یوزپلنگ آسیایی هستند. هر سال در این مسیرها شاهد  تلفات حیات وحش هستیم.

صفرزاده هدف از اجرای این اقدام را کاهش تلفات جاده‌ای حیات وحش و ارتقای فرهنگ حفاظتی بین رانندگان عنوان کرد و افزود: پناهگاه حیات وحش میاندشت یکی از مهم‌ترین زیستگاه‌های یوزپلنگ آسیایی در کشور محسوب می‌شود و حفاظت از آن نیازمند مشارکت همگانی است.

دامداران برای بقای یوزپلنگ به میدان بیایند

حسین هراتی معاون پایش اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی همچنین در گفت و گو با ایسنا، با اشاره به اینکه در این میان دامداران و روستاییان ساکن در منطقه میاندشت می توانند به بقای این گونه کمک خیلی زیادی داشته باشند، گفت: سگ گله یکی از تهدیدهای یوزپنگ است که با خروج دام می توان به این امر کمک کرد.

وی افزود: ۱۰ هزار واحد دامی در منطقه میاندشت جاجرم وجود دارد که تاکنون ۴۵۰۰ واحد دامی خریداری و از منطقه خارج شده و مابقی نیز باید خریداری شوند.

هراتی ادامه داد: در واقع این اداره کل موفق شده است تا حساس ترین نقاط که در آن دام حضور داشته را خریداری کند.

خروج شتر از میاندشت جاجرم کاری تکراری و طاقت فرسا

وی در ادامه گفت: خارج کردن شترها از منطقه حفاظت شده میاندشت جاجرم تبدیل به امری تکراری و طاقت فرسا برای محیط بان‌های منطقه شده است.

این مقام مسئول با اشاره به نگهداری شترها در تعدادی از روستاهای اطراف منطقه حفاظت شده میاندشت جاجرم همچون روستای چهل دختران، اظهار کرد: تعدادی از شترهای حاضر در این روستاها وارد منطقه حفاظت شده میاندشت می‌شوند که این امر برای منطقه و محیط بان‌ها مشکل ساز شده است.

وی افزود: این شترها چوپان ندارند و جمع آوری و خارج کردن آن‌ها از منطقه برای محیط بان‌ها بسیار سخت است و آن‌ها را خسته و فرسوده کرده است.

هراتی با اشاره به اینکه یک راس گوسفند به اندازه یک واحد دامی است، بیان کرد: این در حالی است که یک نفر شتر به اندازه هفت واحد دامی است. از سوی دیگر، میزان آبی که یک نفر شتر از آبشخورهای موجود در منطقه حفاظت شده مصرف می‌کند به اندازه چند برابر مصرف حیوان کوچک است.

معاون پایش اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی خاطرنشان کرد: میزان تخریبی که یک نفر شتر در طبیعت دارد بسیار بیشتر از یک راس گوسفند است.

به گفته وی، مساحت منطقه میاندشت جاجرم ۸۵ هزار هکتار است که ۱۵ درصد آن در معرض فرسایش شدید خاک قرار دارد که با خروج دام از منطقه علاوه بر اینکه از فرسایش خاک جلوگیری شده، زیستگاه این گونه حیوانی را نیز امن کرده‌ایم.

وجود آب و غذای کافی در میاندشت جاجرم برای یوزپلنگ

رضا شکاریان مدیر کل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی در ادامه در گفت و گو با ایسنا، گفت: میاندشت جاجرم یکی از زیستگاه‌های اصلی یوزپلنگ آسیایی است و تامین آب یکی از اقداماتی است که برای حمایت از آن‌ها انجام شده و در این ارتباط مشکلی وجود ندارد.

وی با بیان اینکه آهو یکی از طعمه‌های اساسی این گونه حیوانی است، افزود: در میاندشت جاجرم به اندازه کافی آهو وجود دارد و این زیستگاه وفور دارای غذا برای یوزپلنگ است.

شکاریان به موضوع خشکسالی نیز اشاره کرد و ادامه داد: به طور حتم خشکسالی روی این زیستگاه و گونه‌های حیوانی موجود در این منطقه تاثیرگذار است.

انتهای پیام