این فضا با تمام مزایای خود همچون دسترسی آسان به اطلاعات، گسترش ارتباطات، ایجاد فرصت‌های شغلی و حتی بستری برای خلاقیت و آزادی بیان، در عین حال تهدیدهای جدی نیز به همراه دارد، از اعتیاد رسانه‌ای، بی‌خوابی و اتلاف وقت گرفته تا تشدید استرس، افسردگی، سطحی‌نگری و مقایسه‌های نادرست که می‌تواند سلامت روانی و جسمی کاربران را تحت‌الشعاع قرار دهد. حال پرسش اساسی این است، بلاگری و زندگی مجازی، پلی به سوی پیشرفت است یا راهی به سمت آسیب‌های پنهان؟

بلاگری؛ هم فرصت، هم تهدید

یک روانشناس و عضو هیئت علمی دانشگاه با بیان اینکه پدیده بلاگری هم دارای مزایا و هم معایب است، گفت: بلاگری در صورت رعایت عرف و چارچوب‌های اجتماعی می‌تواند فعالیتی اقتصادی و سودمند باشد، اما خروج از این چارچوب‌ها، به‌ویژه در حوزه پوشش و محتوای نامناسب، موجب بروز ناهنجاری‌های اجتماعی می‌شود.

سید روح‌اله مهدوی اقدم افزود: عفت‌شکنی در فضای اینستاگرام می‌تواند ذهن کودکان، نوجوانان و جوانان را تحت تأثیر قرار دهد. برخی بلاگرها برای جذب دنبال‌کننده، تبلیغاتی انجام می‌دهند که خارج از هنجارهای اجتماعی است، موضوعی که حتی در برخی کشورهای غربی نیز پذیرفته نمی‌شود.

وی با اشاره به انتشار مطالب غیرعلمی در حوزه روانشناسی در فضای مجازی اظهار کرد: تعدادی از بلاگرها برای افزایش مخاطب، مطالبی را به نام روانشناسی منتشر می‌کنند که مورد تأیید علم روز نیست و این مسئله ضمن گمراهی مردم، به اعتماد عمومی نسبت به روانشناسی آسیب می‌زند.

مهدوی اقدم یکی از ریشه‌های گرایش دانش‌آموزان به بلاگری را ضعف خانواده و نظام آموزشی دانست و تأکید کرد: خانواده‌ها باید میان آزادی و مسئولیت‌پذیری تعادل ایجاد کنند. نظارت سازنده و منطقی خانواده‌ها موجب موفقیت فرزندان می‌شود، در حالی‌که تحمیل ارزش‌ها یا رفتارهای متناقض، باعث دوگانگی در تربیت کودکان خواهد شد.

این روانشناس ادامه داد: تربیت اصیل در خانواده‌ها و آموزش‌وپرورش کمرنگ شده است. هنگامی که والدین به فرزندان می‌گویند دروغ بد است اما خودشان آنان را به دروغگویی وادار می‌کنند، اصالت تربیت از بین می‌رود. همچنین در سطح جامعه نیز ارزش‌هایی چون صداقت به حاشیه رانده شده  است.

نمایش غیرواقعی زندگی در اینستاگرام

وی با اشاره به فضای غیرواقعی اینستاگرام گفت: این فضا تنها زرق‌وبرق زندگی افراد را نمایش می‌دهد و واقعیت‌ها را پنهان می‌کند. متأسفانه برخی معلمان بلاگر نیز به این روند دامن زده‌اند، در حالی‌که وظیفه آموزش‌وپرورش آماده‌سازی دانش‌آموزان برای زندگی واقعی، ورود به بازار کار و کسب و مهارت‌های اجتماعی است.

این روانشناس خاطرنشان کرد: نظام آموزشی کشور تنها بر تربیت پزشک و مهندس تمرکز دارد، در حالی‌که همه استعداد تبدیل شدن به پزشک را ندارند و جامعه به مشاغل متنوع نیازمند است. مهم‌تر از آن، کسب مهارت‌های زندگی برای داشتن زندگی موفق و سالم است.

وی گفت: کودکان نباید در قالب دلخواه والدین شکل بگیرند بدون آنکه مهارت‌های زندگی را بیاموزند. پرسش اصلی این است که آیا بهتر نیست نوجوانان و جوانان ما شاد و موفق زندگی کنند نه اینکه صرفاً به دنبال عناوین شغلی خاص باشند؟

فضای مجازی و تهدید سلامت روان

یک روانپزشک نیز در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به پیامدهای منفی استفاده بی‌رویه از فضای مجازی تأکید کرد: در کنار مزایای این فضا، آسیب‌های متعددی سلامت روان و جسم کاربران را تهدید می‌کند.

علیرضا فرنام با بیان اینکه فضای مجازی به طور مستقیم موجب بروز بیماری خاصی نمی‌شود اما زمینه را برای انواع اختلالات فراهم می‌کند، گفت: انتشار محتوای جعلی و نادرست می‌تواند احساس حقارت و افسردگی را در دنبال‌کنندگان ایجاد کند. همچنین ارائه اطلاعات غلط اما هوشمندانه، موجب استرس و انحراف ذهن کاربران می‌شود.

وی بی‌خوابی را از دیگر آسیب‌های فضای مجازی دانست و افزود: تنوع بالای محتواها به‌ویژه در افرادی که نقص تمرکز دارند، این مشکل را تشدید می‌کند.

فرنام خاطرنشان کرد: بزرگ‌ترین خطر فضای مجازی سطحی‌نگری کاربران است، چراکه اطلاعات به‌صورت کوتاه و تک‌بعدی منتقل می‌شود و این امر مانع درک درست از واقعیت‌ها خواهد شد.

وی با اشاره به اینکه استفاده بیش از حد از فضای مجازی علاوه بر تشدید استرس و وسواس، می‌تواند منجر به سوءتفاهم‌های ناشی از مواجهه با اطلاعات نامتناسب با سن افراد شود، گفت: جذابیت این فضا باعث اتلاف وقت می‌شود و ذهن را به هیجانات مقطعی عادت می‌دهد، در نتیجه توانایی تمرکز کاهش می‌یابد.

این روانپزشک درباره اثرات جسمی استفاده مداوم از موبایل و لپ‌تاپ در شرایط نامناسب اظهار کرد: حالت نامطلوب گردن و نگاه طولانی به صفحه‌ نمایش در تاریکی می‌تواند بی‌خوابی، دندان‌قروچه و پلک‌زدن مداوم را به دنبال داشته باشد. 

وی ادامه داد: بسیاری از مطالب در فضای مجازی به‌گونه‌ای تحریک‌کننده نوشته می‌شوند تا احساس ترس یا خشم ایجاد کنند که این برانگیختگی مداوم بدن را خسته و بی‌انرژی می‌سازد.

فرنام با تأکید بر اینکه هر مطلب منتشرشده در فضای مجازی واقعیت ندارد، تصریح کرد: والدین باید به فرزندان خود آموزش دهند که زمان استفاده از این فضا محدود باشد. ساعت ۱۲ شب به بعد منفعل‌ترین زمان برای کاربران است زیرا انرژی روانی و جسمی کاهش یافته و فرد به‌طور کامل در اختیار تولیدکنندگان محتوا قرار می‌گیرد.

وی توصیه کرد: از استفاده تلفن همراه در تخت‌خواب خودداری شود و والدین کودکان و نوجوانان را از دسترسی به برخی سایت‌ها برحذر دارند.

انتهای پیام