آرش قهرمان در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: شعار امسال، «گردشگری و تحول پایدار» فرصت مناسبی است تا به بحث‌های اساسی در خصوص وضعیت کنونی صنعت گردشگری پرداخته و راهکارهایی برای مواجهه با چالش‌های پیش‌روی آن ارائه شود. در ابتدا، ضروری است که معنای این شعار در دنیای امروز، به ویژه در شرایط ویژه کشورمان، مورد بررسی قرار گیرد و توجه بیشتری به آن معطوف شود.

وی ادامه داد: صنعت گردشگری در حال حاضر در شرایطی قرار دارد که مشابه تصویری است که حافظ در شعر معروف خود ترسیم کرده است: «شب تاریک و بیم موج و گردابی چنین هایل». این تشبیه از آن جهت به کار می‌رود که صنعت گردشگری در برابر مشکلات و چالش‌های متعددی قرار دارد. از یک سو با کاهش قدرت خرید مواجه هستیم. زمانی که قدرت خرید مردم کاهش می‌یابد، سهم سفر و گردشگری در سبد مصرف خانوار به طور طبیعی کاهش می‌یابد و این امر به معنای تضعیف گردشگری داخلی است. از سوی دیگر، کشورمان در وضعیت سیاسی و امنیتی پیچیده‌ای قرار دارد که این مسائل تاثیرات قابل توجهی بر صنعت گردشگری ورودی دارد. علاوه بر این، مشکلات زیرساختی نظیر ناترازی در حوزه‌های آب، برق و گاز و همچنین مسائل زیست‌محیطی به مشکلات گردشگری داخلی و خارجی دامن زده است.

عضو پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان رضوی بیان کرد: گردشگری به عنوان صنعتی حساس و آسیب‌پذیر، در مواجهه با بحران‌ها و اضطراب‌های محیطی، از جمله جنگ، بیماری و مسائل امنیتی، دچار اختلالات جدی می‌شود. این بحران‌ها و نااطمینانی‌ها به‌ویژه در کشور ما که درگیر چالش‌های اقتصادی و سیاسی است، باعث می‌شود فضای گردشگری با ریسک‌های فراوان مواجه شود. این مشکلات موجب آسیب دیدن کسب‌وکارهای گردشگری به‌ویژه در بخش‌های خدماتی نظیر رستوران‌ها، سوغات و تفریحات می‌شود.

قهرمان با اشاره به اینکه در این میان، استان خراسان رضوی، به‌ویژه شهر مشهد با شرایط خاصی روبرو است، افزود: مشهد به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین مقاصد زیارتی ایران، با جذب بیشترین تعداد گردشگران داخلی و خارجی، همواره نقش مهمی در گردشگری کشور ایفا کرده است اما بحران‌های اقتصادی و مسائل امنیتی تاثیرات منفی خود را بر گردشگری داخلی و ورودی خارجی این شهر گذاشته است. به‌ویژه گردشگران عرب‌زبان که سهم عمده‌ای از گردشگران خارجی مشهد را تشکیل می‌دهند، با کاهش چشمگیری مواجه شده‌اند.

وی در ادامه گفت: تجربه بحران‌های سیاسی و جنگ‌ها نشان داده است که حتی در شرایطی که برخی از مناطق ایران در معرض تهدیدات امنیتی قرار دارند، مشهد به دلیل جایگاه زیارتی‌ خود هنوز توانسته تعداد محدودی گردشگر جذب کند. با این حال، کاهش قدرت خرید گردشگران و محدودیت‌های اقتصادی باعث شده است که بخش‌های مختلف گردشگری مشهد نظیر صنعت رستوران‌داری و سوغات با رکود و مشکلات جدی مواجه شوند.

عضو پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان رضوی با بیان اینکه در چنین شرایطی، یکی از گزینه‌های مناسب برای تقویت صنعت گردشگری، بهره‌گیری از ظرفیت‌های بومی و محلی است، افزود: به‌ویژه سرمایه‌گذاری در بخش‌های بوم‌گردی و طراحی تورهای گردشگری درون‌استانی می‌تواند فرصتی برای تقویت گردشگری محلی باشد. بسیاری از مناطق خراسان رضوی دارای ظرفیت‌های بالقوه‌ای هستند که هنوز به‌طور کامل مورد بهره‌برداری قرار نگرفته‌اند؛ به عنوان مثال، همکاری با سازمان‌های مربوطه و طرح‌ریزی برنامه‌های حمایتی برای بوم‌گردی‌ها و گردشگری روستایی می‌تواند به افزایش تجربه‌های جدید گردشگران و در نتیجه تقویت اقتصاد محلی استان کمک کند.

قهرمان اظهار کرد: توجه به ظرفیت‌های فرهنگی و تاریخی منطقه، به‌ویژه مفاخر بزرگی همچون فردوسی، شجریان و دیگر مشاهیر این سرزمین، می‌تواند نقشی مؤثر در توسعه گردشگری ایفا کند. متاسفانه در برخی از رویدادها و مراسم‌، حتی به این شخصیت‌ها توجه کافی نمی‌شود و این خود نوعی بی‌توجهی به ظرفیت‌های فرهنگی و گردشگری استان است؛ به‌عنوان مثال، در هفته جهانی گردشگری که مراسمی در آرامگاه فردوسی برگزار شد اما از بردن نام شجریان یا اشاره به جاذبه‌های فرهنگی دیگر غفلت شد. این نوع نگاه‌های محدود و تنگ‌نظرانه می‌تواند تاثیرات منفی بر توسعه گردشگری و همچنین حفظ هویت فرهنگی استان داشته باشد.

وی در خصوص گام‌هایی که می‌توان در جهت رشد صنعت گردشگری برداشت گفت: به نظر می‌رسد اگر ظرفیت‌های فرهنگی، تاریخی و طبیعی استان شناسایی شود و در قالب طرح‌های مناسب و با حمایت‌های لازم توسعه یابند، می‌توان گام‌های موثری در جهت رشد پایدار صنعت گردشگری برداشت. این امر نیازمند مدیریت صحیح، همکاری‌های بین‌دستگاهی و همچنین رویکردی وسیع‌نگر به تمامی ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های استان است. با این رویکرد، حتی در شرایط ناپایدار اقتصادی کشور، می‌توان صنعت گردشگری را تقویت کرده و نقش آن را در اقتصاد محلی و ملی افزایش داد.

عضو پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان رضوی ادامه داد: در دنیای امروز، صنعت گردشگری به‌ویژه در شرایط اقتصادی حساس، می‌تواند نقش بسزایی در تقویت اقتصاد و بهبود شرایط معیشتی مردم ایفا کند. اما برای دستیابی به این هدف، ضروری است که نگاه‌ها به گردشگری تغییر کرده و بر استفاده بهینه از ظرفیت‌های بومی، فرهنگی و تاریخی منطقه تأکید شود. به‌ویژه در استان‌هایی که از پتانسیل‌های متنوع گردشگری برخوردارند، بهره‌برداری درست از این ظرفیت‌ها می‌تواند به رونق صنعت گردشگری و توسعه پایدار کمک کند.

قهرمان با اشاره به تاثیر کاهش قدرت خرید مردم در صنعت گردشگری بیان کرد: یکی از مسائلی که در حال حاضر با آن روبه‌رو هستیم، کاهش قدرت خرید مردم است. این کاهش قدرت خرید، به‌ویژه در بخش گردشگری، باعث می‌شود که بسیاری از افراد نتوانند از امکانات گردشگری موجود استفاده کنند. در چنین شرایطی، گردشگری نباید صرفاً بر مبنای فروش محصول متمرکز شود، بلکه باید به سمت گردشگری خدمات‌محور حرکت کند.

وی افزود: به عبارت دیگر، به‌جای افزایش هزینه‌ها و طراحی بسته‌های گردشگری که تنها بار مالی بر دوش گردشگران می‌افزاید، باید به‌گونه‌ای عمل کرد که گردشگران بتوانند از خدمات و امکانات محلی، فرهنگی و تاریخی بهره‌مند شوند. این رویکرد نه‌تنها موجب رضایت بیشتر گردشگران می‌شود، بلکه فرصتی برای معرفی آداب و رسوم و فرهنگ‌های بومی در روستاها و مناطق گردشگری فراهم می‌آورد.

عضو پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان رضوی با اشاره به اینکه چنین رویکردی می‌تواند به‌ویژه در بخش بوم‌گردی مورد توجه قرار گیرد، ادامه داد: به‌عنوان مثال، در مراکز بوم‌گردی، به‌جای آنکه تنها به طراحی برنامه‌های غذایی و افزایش هزینه‌ها تمرکز شود، باید به شناخت بیشتر گردشگران از میراث فرهنگی و تاریخی آن منطقه پرداخته شود. در این صورت، اقامت طولانی‌تر گردشگران ممکن است اتفاق بیفتد و همزمان منابع مالی صاحبان مراکز بوم‌گردی افزایش یابد.

قهرمان در خصوص چالش‌ها و محدودیت‌های پیش رو در این راستا گفت: برای موفقیت در این راستا، برخی چالش‌ها و محدودیت‌ها وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرند. یکی از این مشکلات، نگرش‌های محدودکننده‌ای است که ممکن است در برخی از مراکز بوم‌گردی برای پذیرش گردشگران خارجی به‌ویژه در زمینه‌های پوششی و رفتاری وجود داشته باشد. این مسائل می‌توانند تجربه نامطلوبی برای گردشگران خارجی ایجاد کرده و در نتیجه باعث کاهش جذب گردشگران شوند. برای مثال، در شرایطی که گردشگران خارجی وارد کشور می‌شوند و در یک مرکز بوم‌گردی اقامت دارند، ممکن است الزامات پوششی خاصی برای آنها اعمال شود که این امر در تضاد با آزادی‌های فرهنگی و اجتماعی آنهاست. این تضادها می‌توانند باعث بروز مشکلاتی شوند که در نهایت بر تصویر عمومی کشور و صنعت گردشگری تأثیر منفی بگذارد.

وی اظهار کرد: در چنین شرایطی، ضروری است که قوانین و مقررات مربوط به گردشگری، به‌ویژه آن‌هایی که در زمینه پذیرش گردشگران خارجی و تعاملات فرهنگی با آنها وجود دارد، بازنگری و به‌روزرسانی شوند. به‌ویژه با توجه به تحولات فرهنگی و اجتماعی که در سطح جهانی در حال وقوع است، قوانین گردشگری باید منعطف‌تر شده و با شرایط جدید تطبیق یابند. به طور خاص، لازم است که الزامات پوششی و رفتاری که ممکن است برای گردشگران خارجی سختگیرانه تلقی شوند، به‌گونه‌ای اصلاح شوند که با شرایط اجتماعی و فرهنگی کشور هم‌راستا باشند.

عضو پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان رضوی افزود: این بازنگری در قوانین نه‌تنها می‌تواند به تسهیل فرآیند پذیرش گردشگران خارجی کمک کند، بلکه موجب بهبود تصویر عمومی کشور در سطح بین‌المللی خواهد شد. به همین دلیل، اصلاح این قوانین ضروری است تا علاوه بر جذب بیشتر گردشگران، مشکلات فرهنگی و اجتماعی به حداقل برسد.

قهرمان با بیان اینکه در کنار اصلاحات قانونی، بخش خصوصی در صنعت گردشگری نیز باید به‌طور جدی وارد عمل شود، گفت: در شرایط اقتصادی ناپایدار، کسب‌وکارهای گردشگری باید به سمت ارائه خدماتی با کیفیت‌تر و مقرون‌به‌صرفه‌تر برای گردشگران حرکت کنند. این خدمات باید به‌گونه‌ای طراحی شوند که پاسخگوی نیازهای مختلف اقتصادی گردشگران، به‌ویژه دهک‌های متوسط جامعه، باشند.

وی ادامه داد: در این راستا، بخش خصوصی باید تمرکز بیشتری بر روی حفظ مشتریان وفادار و ارائه خدمات با کیفیت متمرکز کند. بازگشت مشتریان سابق به کسب‌وکار، در مقایسه با جذب مشتریان جدید، در شرایط اقتصادی دشوار و رکود بازار راحت‌تر و کم‌هزینه‌تر خواهد بود. بنابراین، تقویت روابط با مشتریان فعلی می‌تواند به ثبات کسب‌وکارها در این دوران کمک کند.

عضو پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان رضوی تصریح کرد: در نهایت، برای موفقیت و پایداری کسب‌وکارهای گردشگری در این شرایط ناپایدار، تدوین بیزینس‌پلن‌های دقیق و هدفمند ضروری است. این بیزینس‌پلن‌ها باید بر اساس تحلیل‌های بازار و نیازهای گردشگران هدف تنظیم شوند تا کسب‌وکارها بتوانند با اطمینان بیشتری به سمت توسعه حرکت کنند. علاوه بر این، کسب‌وکارهای گردشگری باید در بخش‌های جدید سرمایه‌گذاری یا توسعه خود، طرح‌های مطالعاتی دقیق و مستند داشته باشند تا از ریسک‌های سرمایه‌گذاری جلوگیری کنند و اطمینان حاصل کنند که طرح‌های جدید آنها با نیازهای بازار هماهنگ است.

انتهای پیام