طبق اعلام ستاد دیه آذربایجان شرقی، حدود ۸۹۰ زندانی جرایم غیرعمد و محکومان مالی در زندان‌های مختلف استان دوران حبس خود را می‌گذرانند. از این میان، تعدادی از زندانیان تنها به دلیل پشت‌نویسی و ضمانت چک دیگران، گرفتار زندان شده‌اند؛ افرادی که برخی حتی هیچ نفع مالی یا مادی از آن معامله نبرده‌اند.

آمار نگران‌کننده و واقعیتی تلخ

رسول تقی‌پور، مدیر ستاد دیه آذربایجان شرقی در گفت‌وگو با ایسنا گفت: در حال حاضر حدود ۷۴۳ زندانی مالی در زندان‌های استان حضور دارند و بررسی‌ها نشان می‌دهد که بخشی از آنان به دلیل پشت‌نویسی چک (ظهرنویسی) و ضمانت مالی دیگران روانه زندان شده‌اند. در بسیاری از این موارد، پشت‌نویسان هیچ ارتباطی با معامله اصلی نداشته‌اند. صرفاً به‌خاطر اعتماد یا رودربایستی با صادرکننده چک، پشت آن را امضا کرده‌اند و امروز به‌عنوان ضامن قانونی، مسئول پرداخت کل وجه چک شناخته می‌شوند.

وی ادامه داد: مردم باید بدانند که امضای پشت چک، یک اقدام تشریفاتی یا دوستانه نیست. پشت‌نویسی یعنی قبول مسئولیت حقوقی و مالی، اگر چک در موعد مقرر پاس نشود، پشت‌ نویس همانند صادرکننده، مسئول پرداخت وجه چک است و در صورت شکایت دارنده، ممکن است به زندان بیفتد. در پرونده‌هایی دیده‌ایم که افراد، بدون دریافت هیچ وجهی، تنها برای کمک به آشنایان یا فامیل چک را پشت امضا کرده‌اند. اما وقتی چک برگشت خورده، همان افراد باید بدهی را بپردازند و در صورت ناتوانی، به زندان می‌روند.

وی در زمینه روند کمک ستاد دیه تصریح کرد: ستاد دیه با کمک خیران و نهادهای حمایتی، هر سال تعدادی از زندانیان جرایم غیرعمد از جمله بدهکاران چک را آزاد می‌کند. اما باید بدانیم که وظیفه اصلی ما فقط آزادی نیست، بلکه پیشگیری از ورود افراد جدید به زندان از طریق اطلاع‌رسانی و آموزش است. بارها شاهد بوده‌ایم که اگر مردم قبل از امضا با یک مشاور حقوقی مشورت کنند، می‌توانند از سال‌ها حبس جلوگیری کنند.

رسول هاشمی، حقوقدان تبریزی گفت: بر اساس قانون تجارت، امضای پشت چک غالبا به معنای ضمانت پرداخت وجه آن است. در عمل، قانون تفاوت چندانی میان صادرکننده و پشت‌نویس قائل نمی‌شود. دارنده چک می‌تواند از هریک مطالبه وجه کند و اگر یکی از آن‌ها ناتوان از پرداخت باشد، فرد دیگر باید کل مبلغ را بپردازد. در بسیاری از موارد، مردم تصور می‌کنند پشت ‌نویسی صرفاً تأیید انتقال چک است، در حالی که در واقع نوعی تعهد مالی سنگین محسوب می‌شود. بسیاری از زندانیان امروز، قربانی همین بی‌اطلاعی از مفاد قانونی هستند.

وی به خلأ آموزش مالی و حقوقی اشاره و بیان کرد: یکی از اصلی‌ترین دلایل افزایش این نوع زندانیان، نبود آموزش‌های حقوقی در جامعه است. ما در مدارس، دانشگاه‌ها و حتی رسانه‌ها کمتر درباره پیامدهای حقوقی چک و سفته آموزش می‌دهیم. بسیاری از مردم حتی نمی‌دانند چکی که امضا می‌کنند، از نظر قانون دقیقاً چه تعهدی ایجاد می‌کند. اگر فرهنگ‌سازی و آموزش عمومی در این زمینه تقویت شود، آمار زندانیان مالی به‌ویژه پشت‌نویسان چک به‌صورت چشمگیری کاهش خواهد یافت.

در میان زندانیان جرایم مالی، ده‌ها داستان شبیه به هم شنیده می‌شود. مردی ۴۲ ساله از تبریز یکی از زندانیان گفت: یکی از دوستان قدیمی‌ام برای خرید ماشین چک داده بود. از من درخواست پشن‌نویسی چک را کرد. من نیز به دلیل سال‌ها رفاقت، قبول کردم. چند ماه بعد چک برگشت خورد. اکنون چند وقتی است که در زندان به سر می‌برم. نه ماشین دیده‌ام، نه پول، فقط یک امضا زدم... ای کاش آن روز کسی بود که به من بگوید پشت چک امضا کردن یعنی ضمانت واقعی، نه فقط یک لطف دوستانه!

آگاهی، بهترین ضمانت

 پشت‌نویسی چک شاید در نگاه اول یک امضای کوچک باشد، اما در عمل، تعهدی بزرگ و پرمسئولیت است. در جامعه‌ای که روابط مالی روزبه‌روز پیچیده‌تر می‌شود، اعتماد کورکورانه می‌تواند به بهای سنگینی تمام شود. آگاهی حقوقی، مشورت با افراد متخصص و احتیاط در امضای هر برگه مالی، مهم‌ترین راه پیشگیری از تکرار این اتفاقات است. قبل از هر امضا، فکر کن؛ چون یک امضا می‌تواند مرز میان آزادی و زندان باشد.

انتهای پیام