دکتر آرزو دهقانی درگفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به «روز جهانی کاهش خطر بلایا» با شعار «بر روی تاب آوری سرمایه گذاری کنید نه بلایا»، گفت: هفته نکوداشت کاهش خطر بلایا در ایران از ۱۹ تا ۲۵ مهرماه با روزشمار آگاهی، مسئولیت فردی و تاب آوری، توانمندسازی جامعه و تاب آوری، تغییر اقلیم و تاب آوری، جوانی جمعیت، خانواده و تاب‌آوری، مدارس و تاب‌آوری، گروه‌های آسیب پذیر و تاب‌آوری، آمادگی امروز، تاب آوری فردا تعیین شده است.
او با تاکید بر اینکه جهت دستیابی به جامعه تاب‌آور باید نقشه‌ای راهبردی در سطح فرد، خانواده و جامعه ترسیم کنیم، گفت: برای دستیابی به جامعه‌ای تاب‌آور، لازم است نقشه‌ای راهبردی در سه سطح فرد، خانواده و جامعه ترسیم کنیم. در سطح فردی، باید با آموزش مستمر و ارتقای آگاهی، مسئولیت‌پذیری هر شهروند را در قبال ایمنی خود و دیگران تقویت کنیم. در سطح خانواده، با تدوین طرح مدیریت بحران خانوادگی، تعیین مسیرهای تخلیه ایمن و ذخیره اقلام ضروری، هسته‌های مقاوم و آماده را شکل دهیم و در سطح جامعه، از طریق ساماندهی تیم‌های داوطلب محله‌ای، ایمن‌سازی زیرساخت‌های حیاتی و تقویت همکاری بین نهادهای دولتی و مردمی، شبکه‌ای منسجم و توانمند ایجاد کنیم که نه تنها در برابر بحران‌ها مقاوم باشد، بلکه بتواند به سرعت به وضعیت عادی بازگردد. این سه سطح در واقع حلقه‌های به هم پیوسته‌ای هستند که تاب‌آوری را از یک شعار به واقعیتی ملموس تبدیل می‌کنند.
این متخصص سلامت در بلایا و فوریت‌ها با اشاره به نخستین شعار این هفته «آگاهی، مسئولیت فردی و تاب‌آوری» گفت: ما باید به درک عمیقی از پیامدهای این خطرات و راه‌های مقابله با آن‌ها برسیم تا اقدام کنیم. باید سعی کنیم در جامعه، «فرهنگ ایمنی» و آمادگی به یک ارزش نهادینه تبدیل شود. تهیه کیف اضطراری، پناه گیری، یادگیری کمک‌های اولیه، شناسایی نقاط امن در خانه و محل کار و مشارکت در تمرین‌های خانوادگی و جامعه ضروری است؛ چراکه تاب‌آوری از خردترین واحد جامعه، یعنی فرد آغاز می‌شود.
او درباره شعار دوم یعنی «توانمندسازی جامعه و تاب‌آوری» نیز گفت: تجربه بلایای طبیعی در سراسر جهان نشان داده است که جوامع سازمان‌یافته و توانمند بهترین عملکرد را در شرایط بحرانی دارند. در ژاپن، شبکه‌های محلی مدیریت بحران به گونه‌ای طراحی شده‌اند که بلافاصله پس از وقوع زلزله فعال می‌شوند. علاوه بر این باید ارتباطات بین فردی در سطح محله، منطقه، شهر و ملی نیز بهبود یابد تا تهدیدهای جمعی به فرصت‌های همبستگی در سایه همدلی تبدیل شود.
دهقانی همچنین با اشاره به سومین شعار «تغییر اقلیم و تاب‌آوری» گفت: این موضوع نیز به یکی از مهم‌ترین چالش‌های قرن حاضر می‌پردازد. تغییرات اقلیمی نه تنها احتمال وقوع بلایایی مانند سیل و خشکسالی را افزایش می‌دهد، بلکه بر شدت و گستردگی آن‌ها می‌افزاید. ایران در منطقه‌ای قرار دارد که به طور نامتناسبی تحت تأثیر این تغییرات قرار گرفته است؛ به طوری که خشکسالی جز سه بلای پر تکرار و تهدید کننده کشور محسوب می‌شود. برای تاب‌آوری در تغییرات اقلیمی باید بازنگری در مدیریت آب، کشاورزی، توسعه شهری و حفاظت از محیط زیست در دستور کار همه چه فرد و چه سیاستگذاران قرار گیرد.
این متخصص سلامت در بلایا و فوریت‌ها درباره شعار «جوانی، جمعیت، خانواده و تاب‌آوری» نیز گفت: این شعار هم موید این امر است که آموزش مهارت‌های مقابله با بحران به نسل جوان، سرمایه‌گذاری برای آینده‌ای امن‌تر است. خانواده به عنوان نخستین و امن‌ترین پناهگاه در زمان بروز بحران‌ها، نقش تعیین‌کننده‌ای در حفظ جان و ایمنی اعضای خود ایفا می‌کند. برای تقویت این نقش حیاتی، برنامه‌های آموزشی باید به صورت جدی انجام شود. هر خانواده موظف است با دقت محل تجمع اضطراری ایمن را در داخل و خارج از منزل تعیین کند، مسیرهای تخلیه ایمن و جایگزین را شناسایی و ترسیم نماید و فهرستی از شماره‌های تماس ضروری شامل اورژانس، آتش‌نشانی، اقوام نزدیک و همسایگان قابل اعتماد را تهیه و در دسترس همه اعضا قرار دهد. علاوه بر این، باید آموزش‌های عملی مانند نحوه قطع شیرهای اصلی گاز و آب، کمک‌های اولیه پایه و نحوه استفاده از کپسول آتش‌نشانی نیز فراگرفته شود. تمرین دوره‌ای این طرح در قالب مانورهای خانوادگی، باعث تبدیل شدن آن به یک عادت ایمنی شده و در لحظات بحرانی، از سردرگمی و هراس جلوگیری کرده و جان اعضای خانواده را نجات خواهد داد.
دهقانی درباره شعار «مدارس و تاب‌آوری» نیز گفت: این موضوع هم بر نقش حیاتی مراکز آموزشی در تاب آوری جامعه تأکید دارد. مدارس ما باید در سه بعد ایمنی فیزیکی، آموزش و مشارکت اجتماعی تاب‌آور باشند. شعار گروه‌های آسیب‌پذیر و تاب‌آوری به روز ۲۴ مهرماه اختصاص یافته است. در مسیر ساختن جامعه‌ای تاب‌آور، توجه ویژه به گروه‌های آسیب‌پذیر از جمله سالمندان، کودکان، زنان باردار، افراد دارای معلولیت و بیماران مزمن، نه تنها یک ضرورت اخلاقی که عاملی کلیدی در تحقق تاب‌آوری فراگیر و عادلانه است.
او افزود: این گروه‌ها به دلایل فیزیولوژیکی، حرکتی یا اجتماعی، در برابر بلایا آسیب‌پذیرتر بوده و اغلب در دسترسی به اطلاعات، منابع و خدمات امدادی با موانع بیشتری روبرو هستند. بنابراین، برنامه‌ریزی برای کاهش خطر بلایا باید با اولویت دادن به این اقشار، "تاب‌آوری محور" شود. این امر مستلزم تدوین برنامه‌های امداد و تخلیه ویژه، طراحی و ایمن‌سازی پناهگاه‌ها و زیرساخت‌های عمومی متناسب با نیازهای آنان و همچنین آموزش جامعه محلی برای یاری‌رسانی هدفمند به این گروه‌ها در شرایط بحرانی است. یک جامعه تنها زمانی واقعا تاب‌آور محسوب می‌شود که اطمینان حاصل کند هیچکس، به ویژه آسیب‌پذیرترین اعضای آن، در طوفان حوادث جا نمانده است.
دهقانی با تاکید بر اینکه هفته جهانی کاهش خطر بلایا به ما یادآوری می‌کند که تاب‌آوری یک شعار نیست، بلکه یک ضرورت است، گفت: ساخت جامعه‌ای تاب‌آور نیازمند عزمی جمعی و برنامه‌ریزی بلندمدت است. تاب‌آوری در برابر بلایای طبیعی، آرمانی است که باید با عزمی ملی به واقعیتی ملموس تبدیل شود. در هفته کاهش خطر بلایا (۱۹ تا ۲۵ مهرماه) قرار داریم که با شعار "سرمایه‌گذاری بر تاب‌آوری به جای پذیرش خسارت بلایا" و با روزشمار مشخصی گرامی داشته می‌شود.
این متخصص سلامت در بلایا و فوریت‌ها تاکید کرد: دستیابی به جامعه‌ای تاب‌آور نیازمند طراحی نقشه‌ای راهبردی در سه سطح فرد، خانواده و جامعه است. در سطح فردی، باید با آموزش مستمر، حس مسئولیت‌پذیری هر شهروند را تقویت کنیم. در سطح خانواده، با تدوین طرح مدیریت بحران، شناسایی مسیرهای تخلیه ایمن و ذخیره اقلام ضروری، هسته‌های مقاوم شکل می‌گیرد. در سطح جامعه نیز با سازماندهی تیم‌های داوطلب، ایمن‌سازی زیرساخت‌ها و تقویت همکاری نهادهای مختلف، شبکه‌ای منسجم ایجاد می‌شود که توان بازگشت سریع به شرایط عادی را دارد.
دهقانی گفت: "آگاهی، مسئولیت فردی و تاب‌آوری" به عنوان نخستین شعار این هفته، بر ضرورت نهادینه شدن "فرهنگ ایمنی" در جامعه تأکید دارد. تهیه کیف اضطراری، یادگیری کمک‌های اولیه و مشارکت در مانورهای عملی از الزامات این مسیر است.
او افزود: شعار دوم "توانمندسازی جامعه و تاب‌آوری" بر تشکیل شبکه‌های محلی مدیریت بحران تأکید می‌کند. تجربه موفق کشورهایی مانند ژاپن نشان می‌دهد که جامعه سازمان‌یافته بهترین عملکرد را در بحران دارد. همچنین تقویت ارتباطات بین‌افردی در سطوح مختلف محلی تا ملی، تهدیدهای جمعی را به فرصت‌های همبستگی تبدیل می‌کند.
این متخصص سلامت در بلایا و فوریت‌ها، ادامه داد: "تغییر اقلیم و تاب‌آوری" به عنوان سومین شعار، ما را با چالش‌های قرن حاضر روبرو می‌سازد. تغییرات اقلیمی نه تنها بر فراوانی که بر شدت بلایایی مانند سیل و خشکسالی می‌افزاید. ایران در منطقه‌ای قرار دارد که به طور جدی تحت تأثیر این تغییرات است، تا آنجا که خشکسالی به یکی از سه بلیه اصلی کشور تبدیل شده است.
او با بیان اینکه خانواده به عنوان نخستین پناهگاه در بحران، نقشی حیاتی در ایمنی اعضا دارد، تاکید کرد: هر خانواده باید با تعیین محل تجمع اضطراری، مسیرهای تخلیه و شماره‌های تماس ضروری، آمادگی لازم را کسب کند. آموزش عملیاتی مانند قطع شیرهای اصلی گاز و آب و استفاده از کپسول آتش‌نشانی نیز از ضروریات است.
وی گفت: مدارس نیز در سه بعد ایمنی فیزیکی، آموزشی و مشارکت اجتماعی باید تاب‌آور شوند. توجه به گروه‌های آسیب‌پذیر از جمله سالمندان، کودکان و افراد دارای معلولیت، شرط لازم برای تحقق تاب‌آوری عادلانه است. این گروه‌ها به دلایل مختلف در دسترسی به خدمات امدادی با موانع بیشتری روبرو هستند.
این متخصص سلامت در بلایا و فوریت‌ها در پایان صحبت‌هایش تاکید کرد: هفته کاهش خطر بلایا به ما یادآوری می‌کند که تاب‌آوری یک انتخاب است، نه شعار. جامعه تاب‌آور نیازمند برنامه مدون، آموزش همگانی و مشارکت تمامی آحاد جامعه است.
انتهای پیام
نظرات