بدیهی است از گذشته‌های دور پنبه به عنوان یکی از محصولات مهم کشاورزی به حساب آمده، اما این عدم حمایت از تولیدکنندگان و مشکلات پیش روی آنها باعث شد در سالهای اخیر کشاورزان تمایلی به کشت پنبه نداشته باشند و همچنان هر ساله شاهد کاهش سطح زیر کشت پنبه در استان باشیم.  

اگرچه با توجه به اهمیت محصول پنبه، در سال ۱۳۹۴ برای کاهش وابستگی کشور به واردات این محصول برنامه‌ای ۱۰ ساله طراحی شد، تا برای خودکفایی آن برنامه ریزی شود. اما اوضاع به گونه‌ای پیش نرفت که این هدف تحقق یابد. خشکسالی، تغییر اقلیم، خرده مالکی، عدم استفاده از تجهیزات مکانیزه در مسیر کاشت و برداشت، نداشتن توجیه اقتصادی برای کشاورز همه و همه دست به دست هم داد تا امروز سطح زیر کشت پنبه در برخی از شهرستانهای این استان که در سالهای گذشته در آنها پنبه کشت می‌شده به صفر برسد.  

در واقع ایران که تا دو دهه قبل در تولید و کشت پنبه خودکفا بود و در این زمینه صادرات نیز داشت، به تدریج با وضعیت متفاوتی روبروشد و اینک به گواه آمار گمرکات استان خراسان رضوی، وارد کننده وش پنبه هستیم و با وجود نیاز کشور به محلوج، فقط حدود ۳۰ تا ۳۵ درصد نیاز، در داخل کشور تولید شده و الباقی نیاز کارخانه‌ها، از طریق واردات تأمین می‌شود. با عنایت به اینکه تغییرات آب و هوایی تأثیر زیادی در کاهش سطح زیر کشت پنبه داشته است و از یک سو خراسان رضوی در سال‌های گذشته گرم‌تر شده و با مساله بحران آب مواجه است و کشاورزان به کشت محصولات دیگر روی آورده‌اند؛ از سوی دیگر تولید پنبه پرهزینه است و کشت پنبه برای کشاورز صرفه اقتصادی ندارد.  

این در حالی است که کشت پنبه نقش کلیدی در ایجاد اشتغال در حوزه‌های مختلف کشاورزی، صنعت و بازرگانی دارد. به گواه کارشناسان برای هر شغل ایجادشده در زراعت پنبه، پنج شغل جدید در بخش‌های صنعتی و خدماتی به وجود می‌آید و بارونق کشت پنبه چرخ صنایع وابسته مانند ریسندگی، نساجی، صنایع شیمیایی، بافندگی و غذایی هم به حرکت درمی‌آید. ازاین‌رو حمایت در تأمین ادوات موردنیاز از محل خط اعتباری تسهیلات مکانیزاسیون، نظارت بر روند کاشت و پایش آفات توسط کارشناسان پهنه، اجرای پروژه‌های مختلف برای آموزش شیوه‌های مختلف کاشت و افزایش عملکرد ضروری است. همچنین با توجه به اینکه کاشت، داشت و برداشت در اراضی زیر کشت پنبه همچنان به‌صورت سنتی انجام می‌شود باید در توسعه تجهیزات مکانیزه در بخش کشاورزی، مکانیزه کردن در کاشت و برداشت پنبه سرعت بخشید تا ضمن کاهش هزینه‌های تولید و برای کشاورزان، تولید پنبه برای آنان توجیه اقتصادی داشته باشد.

۱۴ هزار و ۲۸۰ هکتار از اراضی خراسان رضوی زیر کشت پنبه

به‌منظور بررسی بیشتر وضعیت طلای سفید در خراسان رضوی، با علی اصغر امانیان، معاون تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی در خصوص وضعیت کشت پنبه و مشکلات پیش روی تولید این محصول به گفت وگو نشستیم.

امانیان اظهار کرد: در خراسان رضوی وضعیت سطح زیر کشت و برداشت بدین گونه است که امسال ۱۴ هزار و ۲۸۰ هکتار از اراضی استان زیر کشت پنبه است و متوسط عملکرد ۲۵۰۰ کیلوگرم در هکتار اعلام‌شده است که در ۲۰ شهرستان استان کشت پنبه انجام می‌شود و بیشترین سطح پنبه به نیشابور با ۴۶۰۰ هکتار و سبزوار با ۳۰۵۰ هکتار تعلق دارد.  

وی ادامه داد: کشت پنبه برای کشاورزان توجیه اقتصادی ندارد و نسبت به محصولات بهاره رقیب مثل یونجه، محصولات جالیزی و ذرت درآمد کمتری داشته است همین باعث کاهش ۲۷ درصدی سطح زیر کشت این محصول داشته است.  

واردات ۷۰ درصدی نیاز کارخانه‌ها نساجی 

معاون تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی، با تأکید بر اینکه حمایت از پنبه‌کاران صورت می‌گیرد، افزود: پنبه در الگوی کشت تعریف شده و برای آن کودهای پایه در سامانه قابل دریافت است و سموم موردنیاز، تنظیم‌کننده‌های رشد اختصاصی و برگ‌ریز برای آن تأمین‌شده است. همچنین بذر اصلاح‌شده موردنیاز در کشور تولید و تنوع مطلوبی در بذر پنبه وجود دارد.  

امانیان خاطرنشان کرد: با عنایت به نیاز کشور به محلوج، فقط حدود ۳۰ تا ۳۵ درصد در داخل کشور تولید می‌شود و ۶۵ تا ۷۰ درصد نیاز کارخانه‌ها از طریق واردات تأمین می‌شود. در استان خراسان رضوی تعداد ۱۹ کارخانه پنبه‌پاک‌کنی داریم که تولید استان حدود ۳۰ درصد ظرفیت آن‌هاست.  

 وی اظهار کرد: تنها نکته، تعرفه‌های واردات و ارز تخصیص‌یافته برای آن است که رقابت تولید داخل را دچار مشکل می‌کند. البته تصمیم‌گیرنده در این موارد، وزارت صمت است و مدیرکل مربوطه در وزارت جهاد کشاورزی همیشه پیشنهاد اخذ تعرفه و عدم تخصیص ارز را ارائه کرده است.  

معاون تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی، کیفیت وش تولیدی در استان را مناسب دانست و افزود: بااین‌حال باید کارخانه‌ها خرید کیفی را مدنظر قرار دهند و وش باکیفیت را به قیمت بالاتر خریداری کنند تا کشاورزان انگیزه لازم برای تولید کیفی را به دست آورند.  

امکان تولید بیش از ۱۰۰۰ تن بذر در خراسان رضوی 

امانیان با اشاره به اینکه استان خراسان رضوی با دارا بودن توانایی بسیار بالا در تولید بذر، امکان تولید بیش از ۱۰۰۰ تن بذر را دارد، اظهار کرد: در سال جاری فقط ۲۲۰ تن بذر توسط شرکت‌های تولیدکننده بذر توزیع و بیش از ۳۰۰ تن رسوب بذر داشته‌اند. در این شرایط شرکت‌های تولیدکننده نیز امکان توسعه و بالا بردن تولید را ندارند و با توجه به قیمت بذر و نقدینگی پایین کشاورز در زمان کاشت، آنان از پنبه تخم به‌جای بذر استفاده می‌کنند.  

معاون تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی اظهار کرد: در چند سال اخیر بذور زودرس معرفی شده که نسبت به بذور قدیم حدود ۴۰ روز زودرس‌تر است و در مصرف آب و هزینه‌ها صرفه‌جویی می‌کند.  

وی در خصوص عدم توسعه کشت مکانیزه پنبه، گفت: یکی از موارد مهم عدم توسعه، خرده مالکی شدید در بهره‌برداران پنبه است و قطعات کوچک که به‌صورت کرتی کشت می‌شوند؛ امکان کشت مکانیزه ندارند. همچنین در خصوص برداشت مکانیزه نیز دستگاه‌های برداشت وش‌چین، بیش از ۲۰ میلیارد تومان قیمت دارد و فقط در مزارعی امکان برداشت با آن وجود دارد که کشت به‌صورت ردیفی (۷۵ سانتی‌متر) انجام‌شده باشد.

انتهای پیام