مه‌ولات یکی از همان شهرستان‌هایی است که باغداران آن سال‌هاست به کشت و کار در این زمین‌های حاصلخیز مشغولند اما با مشکلاتی روبرو هستند که نه تنها بر کیفیت محصولات آنها تأثیر می‌گذارد، بلکه معیشت آنها را نیز به خطر انداخته است. در شرایطی که نیاز به آب در فصل‌های گرم سال به اوج خود می‌رسد، خاموشی‌های ناگهانی و طولانی مدت چاه‌ها، منجر به کاهش چشمگیر تولید و افت کیفیت محصولات می‌شود. این وضعیت، در کنار نوسانات قیمت‌ها و کمبودهای مداوم، فشارهای اقتصادی زیادی را به باغداران وارد کرده و آنها را در موقعیت‌های دشواری قرار داده است.
علاوه بر این، نبود زیرساخت‌های مناسب برای تأمین سوخت و تجهیزات کشاورزی، به چالش‌های موجود دامن می‌زند. باغداران برای جبران این کمبودها نیازمند حمایت‌های دولتی و تسهیلات مناسب هستند تا بتوانند به درستی از منابع خود بهره‌برداری کنند.
غلامرضا عزار، رئیس اتاق اصناف کشاورزی مه‌ولات، با اشاره به مشکلاتی که طی سال‌های اخیر بدون حل مانده و نه تنها شهرستان مه‌ولات، بلکه کل کشور را تحت تأثیر قرار داده است، گفت: مه‌ولات در بسیاری از محصولات کشاورزی به عنوان یک شهرستان پیشتاز شناخته می‌شود، اما خاموشی‌های مکرر چاه‌های آب، فعالیت‌های کشاورزی را به شدت تحت فشار قرار داده است.
وی با اشاره به اینکه در طی شش ماه از سال، خاموشی کاملی وجود دارد، بیان کرد: مه‌ولات به عنوان تنها شهرستان داوطلب در کشور، از یک دهه پیش با خاموشی ۴۵ روزه موافقت کرده بود، اما اکنون این خاموشی به بیش از شش ماه افزایش یافته است. گرچه در ابتدا قرار بر این بود که کشاورزان بتوانند خودشان مدیریت خاموشی‌ها را بر عهده بگیرند و در زمان‌هایی که به آب نیاز داشتند، از سهمیه خود استفاده کنند و در زمان‌های غیرضروری چاه‌ها را خاموش کنند اما این اتفاق نیفتاد.
رئیس اتاق اصناف کشاورزی مه‌ولات، در خصوص ناترازی‌های موجود که باعث شده است کنترل و مدیریت خاموشی‌ها از دست کشاورزان خارج شود، افزود: در اوج گرما و در زمان‌هایی که نیاز مبرم به آب وجود دارد، خاموشی‌های مکرر به حوزه کشاورزی آسیب‌های جدی، از جمله کاهش تولید محصولات کشاورزی وارد کرده است.
عزار تأکید کرد: با وجود اینکه مه‌ولات به عنوان قطب تولید پسته استان شناخته می‌شود، اما به دلیل تک محصولی بودن، وقتی مدار آب از ۱۲ روز به ۴۵ و حتی ۵۰ روز افزایش می‌یابد، به وضوح شاهد کاهش تولید و همچنین افت کیفیت محصولات خواهیم بود.
وی با اشاره به وضعیت نگران کننده باغات پسته، بیان کرد: درصد پوکی پسته در برخی از باغات به بیش از ۵۰ درصد رسیده است که این موضوع به شدت بر میزان تولید و افزایش هزینه‌ها در بخش کشاورزی تأثیر گذاشته است.
رئیس اتاق اصناف کشاورزی مه‌ولات خاطرنشان کرد: مه‌ولات جزء اولین شهرستان‌هایی بود که با مدیرکل توزیع برق استان جلسه برگزار کرد و به عنوان پیشگام در نصب پنل‌های خورشیدی در چاه‌های کشاورزی شناخته شد؛ در آن زمان، وعده داده شد که خاموشی‌ها به کلی حذف خواهند شد، اما متأسفانه خاموشی‌ها حتی شامل چاه‌هایی که پنل‌های خورشیدی داشتند نیز شده است.
این وضعیت باعث شده است که کشاورزان دیگر تمایل و انگیزه‌ای برای نصب پنل‌های خورشیدی در چاه‌های خود نداشته باشند و اعتماد خود را نسبت به این راهکار از دست بدهند. همچنین، خاموشی‌های مکرر خسارات سنگینی به تجهیزات کشاورزی وارد می‌کند و مشکلات بیشتری را برای کشاورزان به همراه دارد.
عزار همچنین به درخواست‌های مکرر نماینده چاه‌های کشاورزی برای بیمه کردن تجهیزات اشاره کرد و گفت: علیرغم اینکه هرساله تعدادی از چاه‌ها ممکن است به دلیل خاموشی‌ها دچار آسیب شوند و خسارت‌های قابل توجهی به کشاورزان وارد کنند اما از سویی به دلیل عدم وجود بیمه، کشاورزان نمی‌توانند این خسارت‌ها را جبران کنند و علیرغم پیگیری‌های مکرر تاکنون نتایج مثبتی هم حاصل نشده است.
وی همچنین به خدمات ناکافی بیمه محصولات کشاورزی اشاره و اظهار کرد: برای مثال، یک هکتار باغ پسته با تولید متوسط دو تن پسته خشک، در صورت بروز خسارت ۱۰۰ درصدی تنها ۶۰ میلیون تومان بیمه دریافت خواهد کرد، در حالی که این مبلغ به هیچ وجه پاسخگوی واقعیت‌های اقتصادی نیست و فاصله زیادی با خسارات واقعی دارد.
رئیس اتاق اصناف کشاورزی مه‌ولات با تأکید بر مشکلاتی که در حوزه بیمه وجود دارد، بیان کرد: کشاورزان برای تأمین درآمد خود از پسته، هزینه‌های بیمه را پرداخت می‌کنند، اما خدمات ارائه شده توسط بیمه‌ها بسیار ناچیز و غیرقابل قبول است و نیاز به تجدید نظر جدی دارد.
وی افزود: یکی دیگر از چالش‌های اساسی در بخش کشاورزی، عدم دسترسی به تسهیلات کم‌بهره است. به‌خصوص، خورده مالکان معمولاً از این تسهیلات برخوردار نمی‌شوند و به همین دلیل، تسهیلات موجود با بهره‌های بالای ۲۳ درصد ارائه می‌شود در صورتی که اگر تسهیلات با بهره پایین‌تری در دسترس باشد، کشاورزان می‌توانند بسیاری از مشکلات خود را حل کنند.
عزار همچنین به دریافت وثایق سنگین توسط بانک‌ها اشاره و اظهار کرد: در گذشته برای تأمین تجهیزات و ماشین‌آلات کشاورزی، سند خانه نیاز بود، اما این الزامات به طور ناگهانی حذف شده است. این تغییرات مشکلات بیشتری برای کشاورزان ایجاد کرده است، به ویژه برای خورده مالکان که برای تأمین وثیقه، نیاز به پیدا کردن ضامنین معتبر دارند.
وی همچنین از کمبود سوخت ماشین‌آلات کشاورزی خبر داد و تصریح کرد: در مه‌ولات، تعداد ماشین‌آلات کشاورزی حتی از سطح زیر کشت بیشتر است و بسیاری از کشاورزان تلاش کرده‌اند تا ماشین‌آلات مورد نیاز خود را تهیه کنند؛ اما در عین حال، تأمین سوخت کافی در شهرستان به یک مشکل جدی تبدیل شده است. یکی از دلایل این کمبود، عدم وجود نمایندگی‌های مناسب برای پخش فرآورده‌های نفتی در شهرستان است که نیاز به پیگیری جدی دارد.
رئیس اتاق اصناف کشاورزی مه‌ولات در ادامه به افزایش بی‌رویه قیمت کود و سایر نهاده‌های کشاورزی اشاره و اظهار کرد: این گرانی‌ها به یک روند عادی تبدیل شده است. به همین دلیل، کشاورزان ناچارند کمتر از کود استفاده کنند که در نهایت به کاهش کیفیت و کمیت محصولاتشان منجر می‌شود. ضمن اینکه در برخی موارد، کودها در زمان‌هایی تأمین می‌شوند که عملاً نیازی به آنها نیست که این امر به مشکلات موجود در کشاورزی دامن می‌زند.
وی با اشاره به عدم ارائه تسهیلات به موقع در زمان وقوع حوادث غیرمترقبه، با یادآوری حادثه تگرگ ۱۸ اردیبهشت سال گذشته تاکید کرد: بلافاصله پس از این حادثه، نامه‌های مربوط به خسارت‌ها ارسال شد؛ در آن زمان انتظار خسارت مالی نداشتیم و تنها درخواست تسهیلات کم‌بهره یا تمدید وام‌ها بود اما بعد از سه ماه اعلام شد که باید از طریق دیگری پیگیری شود و حتی برای نامه‌های بعدی نیز هیچ پاسخی دریافت نکردیم.
عزار همچنین در خصوص مشکلات مربوط به تغییر کاربری اراضی کشاورزی بیان کرد: با توجه به اینکه معمولاً این اراضی فاقد سند هستند، زمانی که قرار است سندی تهیه شود، فرآیند آن بسیار زمان‌بر است. علیرغم اینکه نقشه‌برداری‌ها از چند سال پیش انجام شده، اما هنوز سندی صادر نشده است.
وی در ادامه از عدم صدور مجوز برای استفاده از آب شیرین‌کن‌ها در چاه‌هایی که آب آنها بسیار شور شده، خبر داد و اظهار کرد: سازمان محیط‌زیست اعلام می‌کند که استفاده از آب شیرین‌کن‌ها ممکن است موجب آلودگی محیط‌زیست شود، در حالی که در حال حاضر این چاه‌ها به دلیل شوری آب، خود به نوعی آلودگی محیط‌زیست را ایجاد کرده‌اند.
رئیس اتاق اصناف کشاورزی مه‌ولات در خصوص مشکل تراکتوردارانی که فاقد پلاک هستند هم بیان کرد: برخی از تراکتورها قبلاً وارد شده‌اند، اما به دلیل مسائل گمرکی، برای آنها پلاک صادر نشده و در نتیجه، این کشاورزان در تأمین سوخت با مشکل مواجه هستند.
وی با تأکید بر اینکه برخی از رانندگان تراکتور تنها منبع درآمدشان از این شغل تأمین می‌شود، ابراز امیدواری کرد: مشکل پلاک‌گذاری تراکتورها هر چه سریع‌تر حل شود.
عزار ادامه داد: یکی از پروژه‌هایی که هنوز به طور کامل به سرانجام نرسیده، موضوع بورس پسته است. اقداماتی در این زمینه انجام شده، اما آنچه که انتظار می‌رفت به نتیجه نرسیده است.
وی با بیان اینکه انتظار داریم پایانه صادراتی برای محصولات کشاورزی در شهرستان ایجاد شود، به کیفیت بالای محصولات شهرستان اشاره کرد و توضیح داد: با توجه به اینکه این محصولات از نظر مزیت و بهره‌وری نسبت به پسته‌های سایر نقاط کشور برتری دارند خواستار ایجاد یک شهرک اختصاصی برای پسته در شهرستان هستیم تا بتوانند کشت و صنعت پسته را در این شهرک توسعه دهند و پایانه صادراتی نیز در آنجا راه‌اندازی شود.
رئیس اتاق اصناف کشاورزی مه‌ولات گفت: این کار به کشاورزان این امکان را می‌دهد که پسته‌های خود را با برند شهرستان صادر کنند و نیازی به ارسال آن به رفسنجان و صادرات به نام آنجا نباشد.
عصار همچنین با اشاره به مشکلات موجود برای خورده مالکان در زمینه آبیاری تحت فشار، از مسئولان درخواست کرد که در این زمینه مساعدت بیشتری انجام شود.
وی اظهار کرد: معمولاً مالکین بزرگ خودشان به انجام این کار می‌پردازند، اما خورده مالکان به تسهیلات و حمایت‌های بیشتری نیاز دارند.
شهرستان مه‌ولات با چالش‌های بی‌سابقه
شهرستان مه‌ولات با چالش‌های بی‌سابقه‌ای در حوزه کشاورزی روبروست که تهدیدی جدی برای آینده معیشت کشاورزان و امنیت غذایی منطقه به شمار می‌آید. تغییرات اقلیمی و خشکسالی‌های پی در پی، منابع آبی را به شدت تحت فشار قرار داده و کشاورزان را به مرز ناامیدی رسانده است.
این بحران تنها محدود به کاهش تولید نیست؛ بلکه به معنای از دست رفتن شغل‌ها، کاهش کیفیت زندگی و بروز ناامنی‌های اجتماعی است. در این شرایط بحرانی، ضرورت ارائه راهکارهای نوین و حمایت‌های جدی از سوی مسئولان و نهادهای مرتبط به شدت احساس می‌شود.
ریحانه شریعتی -فرماندار شهرستان مه‌ولات- در خصوص مشکلات و چالش‌های قابل توجهی که کشاورزان این منطقه با آن روبه‌رو هستند، گفت: توجه به وضعیت منابع آبی و اصلاح الگوی کشت از مهم‌ترین نیازها و ضروریات است.
وی خاطرنشان کرد: روش‌های سنتی کشاورزی در این شهرستان دیگر قادر به پاسخگویی به نیازهای کشاورزان و تأمین محصولات باکیفیت نیست.
شریعتی با بیان اینکه سطح آب‌های زیرزمینی در مه‌ولات به شدت کاهش یافته و در برخی مناطق، افت آن به بیش از یک متر در سال رسیده است، افزود: در حال حاضر، حدود ۹۰ درصد از مصرف آب شهرستان به بخش کشاورزی اختصاص دارد و این موضوع ضرورت استفاده از سیستم‌های آبیاری مدرن و بهینه را بیش از پیش نمایان می‌سازد.
فرماندار مه‌ولات در خصوص مشکلاتی که ناشی از خاموشی چاه‌های آب ایجاد شده است، گفت: این خاموشی‌ها به ویژه در زمان‌های رشد محصولات، به پوکی پسته‌ها و کاهش کیفیت محصولات منجر شده است.
وی با اشاره به اثرات منفی تغییرات اقلیمی بر کشاورزی تصریح کرد: این تغییرات خسارت‌های سنگینی، بالغ‌بر ۱۵۰۰ میلیارد تومان، به باغداران وارد کرده است.
شریعتی با ابراز نگرانی از روند خشکی اقلیم شهرستان، وضعیت منابع آبی در دشت مه‌ولات را بحرانی توصیف و اظهار کرد: این دشت در شرایط اضطراری قرار دارد و اگر این وضعیت ادامه یابد، کشاورزان با مشکلات بسیار جدی‌تری مواجه خواهند شد.
وی همچنین به کشت محصولات باغی در این شهرستان اشاره و اظهار کرد: مه‌ولات دارای ۲۱ هزار و ۳۴۰ هکتار باغات پسته و سه هزار و ۲۰۰ هکتار زعفران است که این شهرستان را به یکی از مناطق مهم تولید باغی در خراسان رضوی تبدیل کرده است.
فرماندار مه‌ولات همچنین از فعالیت ۱۰۰ واحد فرآوری پسته در شهرستان خبر داد و تصریح کرد: این ظرفیت می‌تواند با حمایت‌های لازم توسعه یابد.
وی با تأکید بر اهمیت تسهیل روند دسترسی کشاورزان به تسهیلات مالی اظهار کرد: به ویژه در زمینه ضمانت‌ها، بانک‌ها باید در تعامل با کشاورزان همکاری بیشتری داشته باشند.
شریعتی با بیان اینکه ۸۵ درصد مردم مه‌ولات به طور مستقیم و ۱۵ درصد به صورت غیرمستقیم از کشاورزی معیشت خود را تأمین می‌کنند، از مسئولان و نهادهای مربوطه خواست تا با همفکری و همکاری، به حل مشکلات کشاورزان کمک کنند و زمینه‌های رشد و توسعه پایدار کشاورزی را فراهم آورند.
وی با تأکید بر لزوم تغییر در الگوهای کشت، افزود: کشاورزان باید به سمت استفاده از تکنولوژی‌های نوین و روش‌های آبیاری مدرن حرکت کنند.
در جمع‌بندی چالش‌های پیش روی باغداران و کشاورزان شهرستان مه‌ولات، به وضوح می‌توان مشاهده کرد که این منطقه با بحران‌های جدی در زمینه منابع آبی، زیرساخت‌ها و حمایت‌های مالی روبروست. خاموشی‌های مکرر چاه‌های آب به کاهش شدید تولید و افت کیفیت محصولات، به ویژه پسته، منجر شده و شرایط اقتصادی سختی را برای کشاورزان به وجود آورده است. ناترازی‌های موجود در مدیریت منابع آبی و عدم توانایی در تأمین نهاده‌ها و تجهیزات، فشارهای مضاعفی را به باغداران وارد کرده و آنها را در موقعیتی ناامیدکننده قرار داده است.
علاوه بر این، مشکلاتی مانند نبود بیمه مناسب، دسترسی محدود به تسهیلات کم‌بهره و افزایش قیمت نهاده‌ها، به تشدید بحران موجود کمک کرده است. در این شرایط، نیاز به اصلاح الگوی کشت، استفاده از تکنولوژی‌های نوین و برگزاری دوره‌های آموزشی برای کشاورزان بیش از پیش احساس می‌شود.
انتهای پیام
نظرات