دریای مازندران، بزرگترین دریاچه جهان، نه تنها بعنوان یک اکوسیستم منحصر بفرد زیست‌محیطی، بلکه بعنوان شاهرگ اقتصادی و معیشتی جوامع ساحلی شمال کشور، به ویژه استان مازندران، نقشی حیاتی ایفا می‌کند.
فعالیت صید و صیادی در این پهنه آبی، میراثی دیرینه است که نسل به نسل منتقل شده و ستون اصلی تأمین معیشت هزاران خانواده در این منطقه محسوب می‌شود.
این گزارش به بررسی وضعیت فعلی صنعت صیادی در دریای مازندران می‌پردازد. هدف ما تحلیل میزان عملکرد و نتایج حاصل از تلاش‌های صورت‌گرفته در فصل اخیر صید، شناسایی موانع اصلی پیش روی فعالان این حوزه، و ارائه تصویری شفاف از وضعیت ذخایر و معیشت جامعه صیادی است تا بتوان راهکارهای عملی و پایداری برای حفظ این منبع ملی و حمایت از قشر زحمتکش صیادان پیشنهاد داد.
پیرمردی در ساحل سرخرود نشسته، چشمانش به افق دوخته، می‌گوید: قدیما دریا مهربان‌تر بود، با یک تور نصفه هم شکم خانواده سیر می‌شد، الان اما تور را که می‌کشی بالا، به‌جای ماهی فقط خستگی می‌ماند.
اسمش یوسفی است؛ چهل سال صیادی کرده و حالا زانوهایش دیگر یاری نمی‌کنند، ولی باز صبح زود قایقش را به آب می‌اندازد، چون می‌گوید مرد صیاد نمی‌تواند بی‌دریا بماند.
در محمودآباد، حسن با چهره‌ای آفتاب‌سوخته تورها را می‌تکاند، می‌گوید: امسال دریا با ما قهر کرده؛ سه هفته است فقط موج صید می‌کنیم، نه ماهی.
در کنارش جوانی به نام قربان با لبخند تلخی اضافه می‌کند: دریا پیر شده آقا! بچه‌ماهی‌ها کم شدند، آب آلوده است، و سهم ما فقط قسط بیمه است.
مازندران زیباست، اما زیر پوست این زیبایی، دردی عمیق جریان دارد.
در ساحل بابلسر، پیرمردی با لهجه شیرین شمالی می‌گوید: اگه دریا زبون داشت، خودش فریاد می‌زد که دیگر جان ندارد.
حمایت‌ها موجب افزایش انگیزه صیادان
به گفت‌وگو با صیادان پرداختیم و در این راستا احمدی یکی دیگر از صیادان باسابقه در گفت‌وگو با ایسنا اظهار می‌کند: در گذشته تا تور رو می‌انداختیم، نیم ساعت بعد پر می‌شد. الان از صبح تا شب فقط موج صید می‌کنیم. خرج قایق، بنزین و تور بیشتر از صیده؛ سالی دو ماه کار داریم، ده ماه بیکاری؛ هرچند در دوسال اخیر اوضاع صید ماهیان پره کمی بهتر از قبل شده اما به جیب دلالان می‌رود و این برای تمام محصولات مازندران هست. برنج، مرکبات یا ماهی فرقی ندارد.
یوسف، از صیادان محمودآباد نیز با بیان اینکه صید در سال جاری به پایین‌ترین میزان دو دهه اخیر رسیده است، می‌گوید: در گذشته حتی یک سبد کامل ماهی نداشتیم. خرج زندگی از صید درنمیاید. دریا انگار با ما قهر کرده؛ ولی از وقتی ذخایر ماهیان افزایش یافته صید هم اوضاع بهتری پیدا کرد.
دریا مریض باشد، صیاد هم مریض می‌شود
از سوی دیگر، احمدی صیاد نوشهری در گفت‌وگو با ایسنا علت کاهش صید را آلودگی آب می‌داند و می‌گوید: هر روز با تور پلاستیک و زباله می‌کشیم بالا، وقتی دریا مریض شود صیاد هم بیمار خواهد شد.
صیادی از نوشهر نیز می‌گوید: بارها گفته‌ایم فاضلاب شهری به دریا می‌ریزد، کسی گوش نکرد. الان نه ماهی مانده نه دل و رمق برای صیاد؛ در کنار آلودگی، نبود بیمه منظم و حمایت‌های معیشتی نیز به دغدغه جدی صیادان تبدیل شده است.
صیادان در انتظار سخت و زیان آوری بیمه صیادی
محمد از فریدونکنار در گفت‌وگو با ایسنا گفت: سهمیه بیمه باید افزایش پیداکنه، ما که با قایق و تور نان درمیاوریم، اگه حادثه‌ای پیش بیاید، چه کسی پاسخگو است؟ نه بازنشستگی داریم نه تسهیلات؛ منتظر تایید سخت و زیان آور بودن بیمه هستیم.
صیاد جوانی به نام «احمد» از چالوس هم از مشکلات بازار فروش می‌گوید: ماهی را با هزار زحمت از دریا صید می‌کنیم، ولی دلالان نصف قیمت می‌خرند. سود اصلی را واسطه‌ها می‌برند صیاد فقط تماشاگر است.
مشارکت صیادان در حفظ و بازسازی ذخایر دریایی
در این راستا، نیما حسین‌زاده، سرپرست اداره‌کل شیلات مازندران، در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به فعال بودن ۵۴ تعاونی اتحادیه صید پره در استان می‌گوید: صید ماهیان پره از پانزدهم مهرماه آغاز شده است.
وی یادآور می‌شود: امسال آغاز صید شروع خوبی داشت و مشارکت صیادان در حفظ و بازسازی ذخایر دریایی موجب ثبات صید شده است.
تعیین تکلیف سخت و زیان آور بودن صیادی تا ۳ ماهه آینده
سرپرست اداره‌کل شیلات مازندران می افزاید: صیادان با مشکلاتی از جمله سخت و زیان‌آور بودن شغل خود مواجه هستند که تا دو تا سه ماه آینده وضعیت آن‌ها مشخص خواهد شد.
تعدیل جامعه صیادی و اقتصادی کردن آن
حسین‌زاده ادامه می‌دهد: تعدیل جامعه صیادان و اقتصادی کردن آن نیز از برنامه‌های در دست اقدام است که در سفر رئیس جمهوری این موضوع تأمین خواهد شد.
وی تصریح می‌کند: تعداد سهامداران در تعاونی‌ها با توجه به کاهش درآمدها کاهش یافته و در این راستا دولت سهام آن‌ها را خریداری می‌کند تا درآمد اعضای تعاونی و صیادان افزایش یابد.
سرپرست اداره‌کل شیلات مازندران با اشاره به اینکه با توجه به صید خوب امسال، انتظار می‌رود بازسازی ذخایر شیلات جواب داده باشد، می‌گوید: مشارکت جامعه صیادی در ساخت کپسول‌های طبیعی، تولید و رهاسازی بچه ماهی‌ها نقش مهمی در حفظ این ذخایر ایفا کرده است.
۱۲۴میلیون قطعه بچه ماهی رهاسازی شد
وی می‌افزاید: در سال گذشته ۹۸ میلیون قطعه بچه ماهی توسط شیلات رهاسازی شده و ۲۶ میلیون قطعه از طریق تعاونی‌ها رهاسازی شده است. ماهیان شامل کپور، سفید، ماهی آزاد در کلاردشت و خاویار در شهید رجایی بوده‌اند.
وی در ادامه درباره قیمت‌ها می‌گوید: قیمت ماهی بسته به روز و میزان صید متفاوت است و معمولاً ماهیان کفال، سفید و سایر ماهیان بین ۳۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومان به فروش می‌رسند. با این حال، بازدهی صید و میزان ماهی صید شده باعث نوسانات قیمتی می‌شود. پیش‌بینی می‌شود که امسال صید خوبی داشته باشیم و ثبات صید حفظ شود.
مرتضی جوربنیان، رئیس اداره شیلات تنکابن هم با اشاره به عملکرد مطلوب تعاونی‌های صیادی پره منطقه تنکابن اظهار می‌کند: شرکت تعاونی ماهیگیری پره منطقه تنکابن، از جمله پره اتحادیه رامسر، از تعاونی‌های موفق استان مازندران است که در سال گذشته نقش مهمی در تأمین بخشی از پروتئین جامعه و ایجاد اشتغال پایدار در منطقه داشته است.
وی همچنین از اجرای موفق طرح تکثیر طبیعی ماهی سفید در محل این تعاونی به منظور حفظ و بازسازی ذخایر ارزشمند دریای خزر خبرداد و بر تداوم همکاری‌های مؤثر در این زمینه تأکید می‌کند.
امینی کارشناس شیلات نیز به ایسنا می‌گوید: روند رو به توسعه و رشد قابل توجه فعالیت‌های مربوط به آبزی‌پروری در مازندران و راه‌اندازی واحد پرورش ماهی در قفس در عمق ۵۰ متری دریای خزر و تولید چندین تن ماهی، سبب رونق اقتصاد دریایی این خطه شمالی شده است.
وی می‌افزاید: بر اساس آمارهای غیررسمی، میزان صید ماهیان استخوانی در سواحل مازندران طی یک دهه اخیر بیش از ۶۰ درصد کاهش یافته است. کارشناسان محیط زیست علت این افت را ترکیبی از صید بی‌رویه، آلودگی صنعتی، تغییرات اقلیمی و کم‌کاری نهادهای نظارتی عنوان می‌کنند.
وی ادامه می‌دهد: هرچند با افزایش ذخایر ماهیان و بچه ماهی صید به ثبات نسبی رسیده است، اما مشکلات همچنان پابرجا هستند و با وعده‌های مسوولان صیادان امید به تغییر وضعیت دارند.
امینی می‌گوید: تعاونی‌های صیادی نیز معتقدند، اگر وضع به همین منوال پیش برود، صیادی در شمال به تاریخ می‌پیوندند. ما با دریا زندگی می‌کنیم، اما دریا نفس‌های آخرش را می‌کشد.
به گزارش ایسنا، دریای مازندران همچنان پهناور است، اما صدای صیادانش در پس امواج خاموش مانده؛ موج‌ها می‌آیند و می‌روند، تورها پر از رؤیا بالا می‌آیند، اما سهم صیاد از این دریا، تنها اندوهی‌ست به رنگ آبی.
استان مازندران با داشتن بیش از ۴۰۰ کیلومتر ساحل دریای خزر، ۵۴ شرکت تعاونی صیادی پره با اشتغال بیش‌از ۴هزار نفر و فعالیت بیش از ۳۴۰۰ مزرعه آبزی‌پروری دارد.
انتهای پیام
نظرات