حجت‌الاسلام والمسلمین تیمورعلی عسگری، ۱۰ آبان در نشست «شنبه‌های گفت‌وگو» که این هفته با حضور اعضای انجمن خوشنویسان استان در استانداری خراسان رضوی برگزار شد، با بیان اینکه خراسان از گذشته یکی از خاستگاه‌های اصیل هنر خوشنویسی در ایران بوده است، با تجلیل از استاد اسماعیلی قوچانی، از پیشکسوتان برجسته خوشنویسی، گفت: کتابت قرآن کریم توسط ایشان، نمونه‌ای درخشان از هنر ایرانی‌اسلامی است؛ به‌گونه‌ای که هر «بسم‌الله» در آغاز سوره‌ها، با مهارتی ویژه و تفاوتی چشمگیر نسبت به دیگری نگاشته شده است. همین امر موجب شده آثار او مورد توجه هنردوستان کشورهای اسلامی قرار گیرد، تا آنجا که پیشنهادهای مالی بالایی برای خرید نسخه کتابت‌شده قرآن ایشان ارائه شده، اما وی از واگذاری آن خودداری کرده است.
معاون فرهنگی، اجتماعی و زیارت استانداری خراسان رضوی با تأکید بر ضرورت حمایت از هنرمندان خوشنویس استان افزود: بسیاری از استادان حاضر در این جلسه، سال‌هاست با جان و دل در عرصه خط و نگارگری خدمت کرده و نسل‌های متعددی از شاگردان را تربیت کرده‌اند. امیدواریم با برگزاری این نشست‌ها و حضور استاندار خراسان رضوی، جلوه و تأثیر این فعالیت‌ها در سطح استان و کشور بیش از پیش گسترش یابد.
خوشنویسی پیوندی عمیق با ادبیات و شعر فارسی دارد
در ادامه این نشست فرماندار مشهد اظهار کرد: خوشنویسی از اصیل‌ترین جلوه‌های هنر ایرانی است؛ هنری که در طول تاریخ، نقش تعیین‌کننده‌ای در ماندگاری فرهنگ اسلامی و ایرانی داشته است، به طوریکه امروزه آثار بسیار ارزشمند خوشنویسی را در حرم مطهر رضوی، در قرآن‌ها، کتاب‌ها و آثار ماندگار می‌بینیم؛ آثاری که جلوه‌ای از اوج ذوق و هنر هنرمندان این خطه را نشان می‌دهد.
سیدحسن حسینی افزود: در طول تاریخ، دوران و قدرت‌ها دستخوش تغییر شده‌اند، اما هنر ماندگار مانده است. به تعبیر شاعر، «غیر از هنر که تاج سر روزگار ماست، دوران هیچ منزلتی پایدار نیست.» این حقیقتی است که در هر دوره و زمانه‌ای، صدق کرده و مایه افتخار ملت ایران بوده است.
فرماندار مشهد با اشاره به جایگاه مشهد در فرهنگ و تمدن اسلامی گفت: مشهد، شهر فرهنگ و ادب و زادگاه فرهیختگان بزرگی است. حضور امام رضا (ع) در این سرزمین، نه‌تنها برکات معنوی بی‌شماری به همراه داشته، بلکه هویت فرهنگی و تمدنی این خطه را نیز غنا بخشیده است. وجود آثار خطی و هنری در جای‌جای حرم مطهر، نشان‌دهنده عمق این پیوند میان ایمان و هنر است.
حسینی با تأکید بر اینکه خوشنویسی پیوندی عمیق با ادبیات و شعر فارسی دارد، گفت: هر شعری که برای نگارش برگزیده می‌شود، ویژگی‌های خاصی دارد که با ذوق و ظرافت هنرمند خوشنویس درآمیخته و ماندگار می‌شود. این همنشینی شعر و خط، از زیباترین جلوه‌های فرهنگ ایرانی است.
وی با اشاره به سابقه فرهنگی این شهر تصریح کرد: مشهد با وجود هنرمندان، نویسندگان و اندیشمندان خود، همواره مهد تمدن و فرهیختگی بوده است. افتخار ما خدمت در شهری است که آثار فرهنگی و هنری‌اش، همچون خود امام رضا (ع)، مایه آرامش و الهام برای همه ایرانیان است. امیدوارم در سایه عنایت الهی، همواره در خدمت اصحاب فرهنگ، هنر و ادب باشیم و این مسیر با قوت ادامه یابد.
هنر خوشنویسی خراسان نیازمند ثبت و حمایت کلان است
در ادامه مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی اظهار کرد: امروز در محضر اساتید و پیشکسوتان بزرگی هستیم که سال‌ها با تلاش و پشتکار، هنر خوشنویسی و سایر هنرهای فاخر ایرانی را پاس داشته‌اند. پیشنهادها و دیدگاه‌های مطرح‌شده در این جلسه، قابل استفاده و تقسیم‌بندی در حوزه سیاست‌گذاری کلان فرهنگ و هنر است و می‌تواند راهگشای برنامه‌های آینده باشد.
حسین مسگرانی با اشاره به ضرورت ثبت آثار و سبک‌های هنری خراسان و جایگاه ویژه خوشنویسی، افزود: کشورهای دیگر در پی ساخت و ثبت میراث هنری خود هستند و ما نیز باید با ثبت و پژوهش در حوزه خوشنویسی، تاریخ و هویت هنری استان را به نسل‌های آینده منتقل کنیم. حمایت نهادهای دولتی و همکاری با نخبگان و هنرمندان می‌تواند موجب حفظ و ترویج این میراث شود.
وی در ادامه به برخی مشکلات ساختاری و نظارتی اشاره کرد و گفت: در دهه گذشته، برخی محدودیت‌های قانونی و مداخله مدیران و سازمان‌های نظارتی، موجب شده است که انجمن‌های خوشنویسی در استان با بن‌بست مواجه شوند. مثلاً دریافت شهریه برای کلاس‌های آموزشی یا مدیریت درآمدها با چالش‌های قانونی همراه شده و این موضوع باعث محدودیت فعالیت‌های مراکز فرهنگی شده است.
میگرانی افزود: این مسائل باید در سطح کلان حل‌وفصل شود تا انجمن‌ها و مراکز هنری بتوانند بدون دغدغه، فعالیت‌های آموزشی و فرهنگی خود را ادامه دهند.
وی با تأکید بر اهمیت تعامل میان انجمن‌ها، دستگاه‌های دولتی و شورای فرهنگ عمومی، گفت: ما آماده‌ایم تا با بررسی پیشنهادها و راهکارهای ارائه‌شده، حمایت لازم را برای رفع این محدودیت‌ها فراهم کنیم و امیدواریم در فرصت‌های آتی جلسات مشابه برای پیگیری مسائل و ارائه راهکارهای عملی برگزار شود.
هنر خوشنویسی می‌تواند اخلاق را به درون خانواده‌ها ببرد
در ادامه رئیس سابق انجمن خوشنویسان مشهد اظهار کرد: دین یک برادر بزرگ‌تر دارد و آن اخلاق است؛ اگر اخلاق از دین گرفته شود، چیزی از آن باقی نمی‌ماند. از منظر من، هنر می‌تواند وسیله‌ای برای انتقال اخلاق از بیرون به درون خانواده‌ها باشد که در این راستا، خوشنویسی این ظرفیت را دارد که اخلاق، آرامش و زیبایی را به فضای خانه‌ها وارد کند.
حسین خیامی افزود: یکی از ویژگی‌های خاص هنر خوشنویسی، پیوند میان «زیبایی ظاهری» و «معنای درونی» است. بارها شاهد بوده‌ام که هنرجویان پس از تمرین، آثار خود را برای تصحیح به استادان می‌سپارند، اما گاهی پدر، مادر یا یکی از اعضای خانواده نیز در نوشتن آنها مشارکت می‌کنند. همین امر نشان می‌دهد که خوشنویسی می‌تواند عامل پیوند و هم‌دلی در خانواده باشد و به ترویج اخلاق کمک کند.
وی با تأکید بر ظرفیت بالای انجمن خوشنویسان گفت: باور دارم که این انجمن می‌تواند در ترویج اخلاق و فرهنگ عمومی، حتی مؤثرتر از برخی نهادهای رسمی عمل کند. اما برای تحقق این هدف، انجمن نیازمند حمایت و فراهم‌شدن زیرساخت‌های لازم است.
خیامی ادامه داد: انجمن خوشنویسان مشهد باید در مرکز شهر، مکانی درخور و در دسترس داشته باشد تا هنرجویان و علاقه‌مندان از شمال و جنوب شهر بتوانند به‌راحتی حضور یابند. بیشتر مراجعه‌کنندگان به انجمن از قشر متوسط جامعه هستند که با عشق و امید برای کسب هنر و ساخت آینده‌ای بهتر به این حوزه وارد می‌شوند؛ بنابراین شایسته است شرایط بهتری برای فعالیت آنان فراهم شود.
وی گفت: سال‌هاست انجمن در زمینه تأمین مکان دائمی با مشکلاتی روبه‌رو است. زمینی که در بلوار وکیل‌آباد در اختیار انجمن بود، به‌مرور توسط نهادهای دیگر مورد استفاده قرار گرفت و علی‌رغم پیگیری‌های حقوقی و مکاتبات متعدد با بخش‌های مختلف، هنوز این موضوع حل نشده است. حتی با مسئولان سپاه جلساتی برگزار شد و توافق شد زمینی معوض در اختیار انجمن قرار گیرد تا از محل فروش آن، مکان مناسبی برای فعالیت انجمن تهیه شود، اما این توافق تاکنون عملی نشده است.
سومین دوره جشنواره «شکوه شاهنامه» به‌زودی برگزار می‌شود
مدیر هنری جشنواره خوشنویسی شکوه شاهنامه و عضو هیئت‌مدیره انجمن خوشنویسان خراسان رضوی نیز با اشاره به جایگاه برجسته خراسان در هنر خوشنویسی اظهار کرد: جشنواره‌های متعددی در حوزه هنر خوشنویسی در کشور برگزار می‌شود و امروز خراسان و مشهد، با برگزاری جشنواره «شکوه شاهنامه» و نوآوری‌هایی که این رویداد در سطح ملی به همراه داشته، جایگاهی ممتاز و درخور در هنر خوشنویسی کشور یافته است.
حسین صالحی با بیان اینکه جشنواره خوشنویسی شکوه شاهنامه وابسته به هیچ نهاد یا سازمانی نیست و به‌صورت مستقل و توسط بخش خصوصی برگزار می‌شود، افزود: این جشنواره در کنار انجمن خوشنویسان و جامعه خوشنویسی مشهد فعالیت می‌کند و از حمایت معنوی این مجموعه‌ها بهره‌مند است.
صالحی بیان کرد: به اعتراف بسیاری از دست‌اندرکاران حوزه هنر خوشنویسی، جشنواره شکوه شاهنامه در میان جشنواره‌های مشابه کشور رویدادی کم‌نظیر است. یکی از ویژگی‌های متمایز این جشنواره آن است که شرکت‌کنندگان صرفاً مجاز به خلق اثر بر اساس ابیات شاهنامه فردوسی هستند و خوشنویسی نیز فقط در قالب خط نستعلیق انجام می‌شود.
عضو هیئت‌مدیره انجمن خوشنویسان خراسان رضوی این محدودیت هدفمند را عامل ارتقای سطح کیفی آثار دانست و گفت: در دومین دوره جشنواره، بیش از هزار و ۲۰۰ اثر به دبیرخانه ارسال شد که در تاریخ جشنواره‌های خوشنویسی ایران آماری بی‌سابقه به‌شمار می‌آید.
وی با اشاره به آغاز سومین دوره این جشنواره اظهار کرد: سومین دوره جشنواره شکوه شاهنامه به‌زودی برگزار خواهد شد؛ فراخوان آن منتشر شده و آثار در حال وصول است.
صالحی خاطرنشان کرد: اختتامیه سومین دوره جشنواره نیز، در اردیبهشت‌ماه و هم‌زمان با روز بزرگداشت فردوسی برگزار می‌شود. همچنین در همان ایام، تلاش داریم جشنواره خوشنویسی «خلوت خیام» را نیز با حمایت معنوی نهادهای فرهنگی و به‌صورت مستقل برگزار کنیم.
مشهد، «خط وسط کشور» در هنر خوشنویسی ایران است
در ادامه خوشنویس پیشکسوت، با اشاره به پیشینه درخشان هنر خوشنویسی در ایران اظهار کرد: ایران متمدن‌ترین کشور در عرصه ادبیات و خط است و افتخار بزرگ ما، پیشینه درخشان و ماندگار خط و کتابت در طول تاریخ است. آثار تاریخی متعددی که در سراسر کشور، از همدان و کرمانشاه تا شیراز برجای مانده، نشان می‌دهد که خط و نگارش از بنیادی‌ترین عوامل ماندگاری فرهنگ، علم و هنر ایرانی بوده است.
قاسم توکلی‌راد تأکید کرد: باید گفت که مشهد همواره یکی از مراکز مهم و تأثیرگذار خوشنویسی در کشور بوده است و می‌توان گفت پس از تهران، از نظر کیفیت و کمیت آثار، جایگاهی ممتاز دارد. درواقع مشهد «خط وسط کشور» است و خوشنویسی در این شهر نیازمند حمایت جدی است. در حالی که این هنر شریف اسلامی نقشی مؤثر در اعتلای فرهنگ دارد، متأسفانه انجمن خوشنویسان مشهد با محدودیت‌های مالی و نبود فضای مناسب روبه‌رو است.
وی با اشاره به مشکلات زیرساختی انجمن تصریح کرد: سال‌ها تلاش شد تا ساختمانی برای انجمن فراهم شود. از صفر تا صدِ ساخت آن با همکاری استاد خیامی پیش رفت، اما به علت کمبود بودجه و نبود حمایت لازم، این پروژه به نتیجه نرسید. حتی در ماجرای زمین قاسم‌آباد نیز با وجود پیگیری‌های مکرر، به دلیل نبود منابع مالی و همکاری‌های محدود اداری، موفق به تثبیت مالکیت نشدیم.
توکلی‌راد با تأکید بر اینکه انجمن خوشنویسان مشهد امروز نیازمند مکانی در مرکز شهر است، گفت: چنین فضایی می‌تواند به‌عنوان مرکز فرهنگی و هنری شهر عمل کند؛ مکانی برای نمایشگاه‌ها، مسابقات و گردهمایی‌های هنرمندان. ما نه تنها برای پیشرفت هنر، بلکه برای تعالی فرهنگی مشهد مقدس و شهر امام رضا (ع) چنین فضایی را ضروری می‌دانیم.
وی خطاب به مسئولان فرهنگی استان تصریح کرد: خوشنویسی هنری مقدس و اسلامی است و حمایت از آن درواقع حمایت از فرهنگ و معنویت شهر مشهد است. از استاندار و مدیران فرهنگی تقاضا دارم به این هنر و به انجمن خوشنویسان که سال‌ها با عشق و از خودگذشتگی فعالیت کرده‌اند، توجه ویژه داشته باشند تا بتوانیم این میراث گران‌قدر را به نسل‌های آینده منتقل کنیم.
انتهای پیام
نظرات