به گزارش ایسنا، درحال حاضر توسعه کارآفرینی و نوآوری به عنوان راهبردی در جهت رقابت پذیرترکردن مزیت‌های محلی برای پیشرفت اقتصادی شناخته می شود. طی سال های گذشته طرح‌های اشتغالزای مختلفی از قبیل بنگاه‌های زودبازده و ایجاد اشتغال پایدار روستایی و عشایری به اجرا درآمده که در امنیت شغلی و معیشتی ساکنان این مناطق اثرگذار بوده است.

دستیابی به اهداف توسعه اشتغال و کارآفرینی در مناطق روستایی و عشایری کشور همانند کشورهای موفق در این زمینه نیازمند بازوهای اجرایی محلی است که از مزایای مراکز رشد و شتاب دهنده های کسب وکار بهره‌مند باشند. در این راستا تشکیل زنجیره‌های ارزش در کسب و کارهای روستایی و عشایری و اجرای طرح‌هایی همچون روستا بازار (مزرعه تا سفره) و روستا تعاون می‌تواند در توسعه کسب و کارهای خرد کشاورزی و همچنین ایجاد اشتغال و بهبود معیشت روستاییان و عشایر موثر واقع شود.

توسعه پایدار کسب ­وکارهای خرد زنان روستایی و عشایری مزایای فراوانی در اقتصاد دارد و می‌تواند علاوه بر توانمندسازی اقتصادی و تاثیرگذاری بر رفع مشکلات اقتصادی، موجب کسب درآمد و اشتغال پایدار برای زنان جوامع محلی شود.

طرح روستا بازار یک طرح ملی در ایران برای حمایت از تولیدکنندگان روستایی است که امکان خرید و فروش عمده و مستقیم محصولات کشاورزی را فراهم می‌کند و موجب می‌شود محصولات کشاورزی، صنایع دستی و تولیدات خانگی به شکل مستقیم و بدون دخالت واسطه‌ به دست مصرف کننده برسد.

طرح روستا تعاون نیز از دیگر طرح‌هایی است که با هدف توانمندسازی و ایجاد اشتغال در مناطق روستایی به اجرا درآمده تا روستاییان با تشکیل تعاونی و استفاده از ظرفیت‌های روستای محل سکونت خود اشتغالزایی کنند. در این طرح از مهاجرت بی رویه و گسترده روستاییان به شهرهای بزرگ جلوگیری می‌شود و نرخ بیکاری در مناطق محروم و روستایی کاهش می‌یابد.

بی‌تردید رونق و توسعه پایدار کسب ­وکارهای خرد زنان روستایی و عشایری مزایای فراوانی را در اقتصادهای ملی، محلی و منطقه‌­ای به همراه دارد و می‌تواند علاوه بر توانمندسازی اقتصادی این زنان و تاثیرگذاری بر رفع مشکلات اقتصادی جامعه، به عنوان یک راهبرد بهینه بقا برای خانوارهای روستایی و عشایری نیز در نظر گرفته شود.

تحولات مثبت در ابعاد اجتماعی ـ اقتصادی روستا از طریق تغییر در نگرش و رفتار جامعه محلی، ارتقاء کمی و کیفی سطح رفاه زندگی روستاییان و عشایر، افزایش میزان تولید و تنوع محصولات کشاورزی، افزایش بهره وری عوامل تولید و افزایش پایدار اشتغال مولد از جمله مزایا و دستاوردهای فراوان توسعه و تکمیل زنجیره‌های ارزش (مزرعه تا سفره) کسب و کارهای خرد کشاورزی است که می تواند در پیشرفت و توسعه کشاورزی و روستایی نقش بسزایی داشته باشد.

در همین راستا، مریم طهماسبی ـ مدیرکل دفتر توسعه فعالیت‌های کشاورزی زنان روستایی و عشایری در گفت وگو با ایسنا، معتقد است:تجربه زندگی روستایی و عشایری ایران نشان می‌دهد زنان از دیرباز با ایجاد و فعال‌سازی حلقه‌های تبدیل و فرآوری محصولات کشاورزی، بازیگران کلیدی و معماران حلقه‌های زنجیره ارزش کسب و کارهای خرد و کوچک بوده‌اند. زنان با فرآوری تولیدات دامی، خشک‌کردن، تبدیل و فرآوری محصولات باغی، گیاهان دارویی و تولید انواع صنایع‌ دستی از ضایعات تولیدی موجب ارزش آفرینی در بخش کشاورزی شده‌اند.

وی ادامه داد:در همین رابطه پیوند «دانش بومی» و «سرمایه اجتماعی در جوامع محلی» با رویکرد شبکه‌سازی منطقه‌ای و فراتر از آن، موجب شکل‌گیری دارایی ارزشمندی در بین کنشگران زنجیره ارزش می‌شود که در صورت حمایت و پشتیبانی مناسب می‌تواند مزیت رقابتی پایداری برای جوامع روستایی و عشایری ایران ایجاد کند و علاوه بر آن به کاهش فقر، افزایش اشتغال و امنیت شغلی و ارتقای سطح بهره وری و درآمد روستاییان منجر شود.

زنان با فرآوری تولیدات دامی، خشک‌کردن، تبدیل و فرآوری محصولات باغی، گیاهان دارویی و تولید انواع صنایع‌ دستی از ضایعات تولیدی موجب ارزش آفرینی در بخش کشاورزی شده‌اند.

به گفته مدیرکل دفتر توسعه فعالیت‌های کشاورزی زنان روستایی و عشایری، زنجیره ارزش صرفاً مسیر حرکت کالا نیست بلکه معماری هماهنگ فعالیت‌ها از ایده تا مصرف است و تجارب جهانی نشان می‌دهد زنجیره‌ای شدن فعالیت‌های کشاورزی می‌تواند تا ۱۲ برابر زمانی که فعالیت‌ها به صورت جزیره‌ای و جدا از هم انجام می شوند، درآمد و ارزش خلق کند و به کارگیری راهبردهای توسعه زنجیره ارزش در بین کشاورزان خرده مالک، افزایش ۴۲ درصدی درآمد و کاهش ۴۰ درصدی ضایعات محصولات را به همراه داشته است.   

طهماسبی با بیان اینکه با رویکرد تکمیل زنجیره ارزش کسب و کار زنان روستایی و عشایری گام مثبتی به سوی پایدارسازی معیشت در جوامع محلی برداشته می‌شود، به برخی اقدامات دفتر توسعه فعالیت‌های زنان روستایی و عشایری سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی(تات) اشاره کرد و گفت:این دفتر با تمرکز بر مدل توانمندسازی اشتغال محور و از طریق ظرفیت‌سازی و توسعه اجتماعی، نهادسازی و سازماندهی تولید کنندگان خرد، شبکه سازی و هویت بخشی به کسب و کارهای زنان و توسعه کسب و کارهای خرد و کوچک، فرآیند مهندسی ارزش را با هدف تقویت رویکرد و تفکر زنجیره ارزش آغاز کرده و در جهت اجرای طرح زنان نوآور ­ـ روستای بهره‌ور گام برداشته است.

وی از جمله اهداف این طرح را افزایش کیفیت تولیدات کشاورزی زنان روستایی و عشایری با رویکرد دانش‌بنیان، مدیریت بهینه تولیدات خرد کشاورزی و روستایی به منظور کاهش ضایعات، ایجاد ارزش‌افزوده بیشتر محصولات تولید شده به وسیله زنان روستایی و عشایری، شناسایی فرصت­‌ها و پتانسیل­‌های تولیدی روستاها و مناطق، توسعه کسب ­و­کارهای الگویی موفق در سطوح ملی و استانی به منظور ترویج کسب و کار و ایجاد اشتغال و بسترسازی لازم با هدف شکل‌گیری بازارهای دائمی، فصلی، محلی، منطقه‌­ای، ملی و مجازی برای تولیدات کشاورزی و روستایی زنان دانست.

به گزارش ایسنا، در حال حاضر مخاطبان اصلی این طرح را زنان تولیدکننده در بخش‌های مختلف و ساکن در مناطق روستایی و عشایری، تشکل­‌های اقتصادی فعال محلی زنان روستایی و عشایری و دختران تحصیل­کرده روستایی و عشایری تشکیل می‌دهند. از جمله شاخص‌های انتخاب و ویژگی‌های مخاطبان طرح، گذراندن دوره‌های مدیریت کسب وکار، تولیدکننده محصولات کشاورزی و صنایع روستایی، مشارکت فعال در انجام فعالیت­‌های گروهی و جلسات آموزشی و علاقمندی و انگیزه بالا جهت انجام فعالیتهای اقتصادی است.

در سال گذشته ۳۲ زنجیره ارزش در ۳۲ نقطه روستایی تشکیل شد و امسال نیز برنامه توسعه زنجیره‌ها به تعداد ۱۱۰ زنجیره تدوین و ابلاغ شده است که بیانگر تعالی نظام برنامه‌ریزی آموزشی ترویجی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی در زمینه توانمندسازی زنان روستایی و عشایری برای دستیابی به توسعه کشاورزی است.

این طرح در سطح استان‌های کشور در قالب ۴ فاز مطالعات اولیه، فاز شناسایی ظرفیت‌ها و نیاز سنجی، فاز ارائه آموزش‌های تخصصی و تولید و فاز توسعه بازار برنامه‌ریزی شده و در حال اجراست که انتظار می‌رود با پیگیری و جلب حمایت‌های کنشگران این حوزه بتوان در توسعه زنجیره‌های ارزش کسب و کار زنان روستایی و عشایری نقش آفرین بود.  

به اعتقاد کارشناسان، ایجاد مشاغل خُرد، بسته به شرایط اقلیمی و حوزه‌های جغرافیایی می‌تواند به اشتغال روستاییان و عشایر کمک و از مهاجرت آنها به شهرها و حاشیه شهرها جلوگیری کند.

بدون تردید توسعه زنجیره‌های ارزش کسب و کارهای زنان روستایی و عشایری با توجه به اهمیت اقتصادی فعالیت‌های هر یک از حلقه‌های زنجیره‌ها و اهمیت ابعاد فناورانه به پایداری کسب و کارها در طول یک زنجیره و شکل‌گیری اکوسیستم بین‌زنجیره‌ای منجر می‌شود و فرصت‌های توسعه و تقویت الگوهای نوین مدیریت بازار در بخش کشاورزی را تشکیل می‌دهد.

در حال حاضر اگر چه اشکال صنعتی و تولید انبوه محصولات غذایی بسیاری از بازارهای تقاضا را پر کرده ولی جذابیت محصولات ارگانیک همچنان وجود دارد و روستاییان و عشایر می‌توانند حتی با امکانات اندک مشاغلی برای خود ایجاد کنند. احداث مزرعه ارگانیک با کشت انواعی از سبزی‌ها بدون استفاده از کودها و سموم شیمیایی و برخی از نوآوری‌ها یکی از مناسب‌ترین روش‌ها برای داشتن یک شغل کوچک با امکانات اندک است. دامداری و پرورش ماهی ارگانیک، کشت گیاهان دارویی، تولید قارچ‌های خوراکی، فروشگاه کنار جاده‌ای به منظور عرضه مستقیم محصولات ارگانیک و بسته‌بندی و کنسرو ارگانیک با هدف فراوری میوه‌ها و سبزی‌ها جهت تبدیل به انواع مربا و ترشیجات و عصاره‌های گونان به شکل آنلاین یا فروش در فروشگاه‌های کوچک تنها گوشه‌ای از اقدامات حمایتی برای بهبود معیشت، درآمدزایی و ایجاد اشتغال روستاییان و عشایر و ساکنان محلی است.

به اعتقاد کارشناسان، ایجاد مشاغل خُرد، بسته به شرایط اقلیمی و حوزه‌های جغرافیایی می‌تواند به اشتغال روستاییان و عشایر کمک و از مهاجرت آنها به شهرها و حاشیه شهرها جلوگیری کند.

به گزارش ایسنا، بر اساس آمار مسئولان جهاد کشاورزی، در حال حاضر بیش از ۱۰ میلیون زن روستایی و عشایری در کشور وجود دارند که ۴۰ درصد تولیدات بخش کشاورزی توسط آنها صورت می‌گیرد. همچنین بیش از ۸۰ درصد فعالیت‌های تبدیلی و فراوری، ۹۰ درصد فعالیت‌های مربوط به حوزه صنایع دستی و بیش از ۴۰ درصد فعالیت‌های زراعت و باغبانی به شکل سنتی توسط زنان جوامع محلی انجام می‌شود. این عده در بخش‌های تولید و کسب و کارهای خانگی و روستایی نیز همکاری و نقش موثری دارند از این رو لازم  است تا به جامعه بزرگ تولید زنان توجه ویژه‌ای صورت گیرد و موضوع توانمندسازی زنان روستایی و عشایری به عنوان یک قالب اثرگذار در جهت ظرفیت‌سازی و ساماندهی تولیدکنندگان خرد درنظر گرفته شود.

انتهای پیام