در حراج اشياي تاريخي موسسه‌ي كريستيز شعبه‌ي لندن كه كلكسيوني را از اشيا شامل جواهرآلات و مجسمه‌هاي تاريخي دارد، تكه‌سنگي متعلق به تخت جمشيد (پارسه) نيز به‌چشم مي‌خورد كه روي آن، تصوير سر يك سرباز هخامنشي حكاكي شده و طبق بررسي‌هاي انجام‌شده، اين اثر به مجموعه‌ي تاريخي تخت جمشيد (پارسه) تعلق دارد و قرار است، آبان‌ماه امسال حراج شود.

درباره‌ي اين مساله، آيدين آغداشلو با بيان اين‌كه مالكيت ميراث فرهنگي كشورها يك مساله‌ي بسيار پيچيده و طولاني است، گفت: نه‌تنها ايران با اين مساله مواجه است، بلكه بسياري از كشورهايي كه فرهنگ و تمدن اصيل و باشكوهي دارند نيز آثارشان به‌وسيله‌ي كشورهاي جهان غرب خريده يا مصادره شده‌اند.

اين استاد دانشگاه در گفت‌وگو با خبرنگار بخش ميراث فرهنگي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، ادامه داد: قوانين كنوني هرچند چارچوب مشخصي دارند، ولي باز هم مورد بحث و كشمكش‌اند، مانند مجموعه‌ي نقش‌برجسته‌هاي معبد يوناني پارتنون كه در قرن 19 به‌وسيله‌ي انگليس به موزه‌ي بريتانيا منتقل شد و هرچند دولت يونان مدعي مالكيت اين آثار است، ولي چون حدود 200 سال از زمان اين مصادره و انتقال آن‌ها گذشته، دولت انگليس حاضر به بازگرداندن اين مجسمه‌ها نيست.

وي با اشاره به اين كشمكش طولاني حقوقي و پيروز يا مغلوب شدن دولت‌ها در زمان‌هاي مختلف و پيروزي دولت ايران در پرونده‌ي اشياي تاريخي جيرفت و بازگرداندن بخش قابل توجهي از اين ميراث فرهنگي ارزشمند به ايران، افزود: دولت ايران ادعايي را مانند ادعاي يوناني‌ها درباره‌ي نقش‌برجسته‌هاي پارتنون براي آثار هخامنشي‌اش مي‌تواند داشته باشد.

او بي‌ثمر ماندن دعاوي آثار هنري را در طول قرن‌هاي گذشته در دنيا به‌دليل قالب و قانوني دانست كه دولت انگليس در حراجي‌هاي مهم خود مانند كريستي حاكم كرده است و اظهار داشت: تا حدودي اين قضيه يك چارچوبي را مشخص مي‌كند، هرچند به نفع ايران نيست، ولي اگر دست كم يك شيء 25 سال پيش از ايران خارج شده باشد، در حراجي‌هاي معتبر مي‌تواند عرضه شود؛ اما اگر زودتر از 25 سال خارج شده باشد، دولت بايد آن‌را توقيف كند و حتا حراجي‌ها نيز آن‌را نمي‌پذيرند.

اين كارشناس آثار هنري درباره‌ي تكه‌سنگي با نقش يك سرباز هخامنشي كه قرار است در حراجي كريستي به‌فروش برسد، بيان كرد: اين نقش‌برجسته ظاهرا در زمان فتحعلي‌شاه به‌عنوان هديه به يك ديپلمات انگليسي داده شده و تا 200 سال در خانواده‌ي او مانده است. اكنون اولاد او، قصد فروش آن‌را دارند. به همين دليل، چون به‌طور قانوني نزد اين خانواده مانده است، جزو اشياي ايران محسوب نمي‌شود.

آغداشلو تاكيد كرد: ايران بايد تلاش كند، درباره‌ي اشياي مهمي مانند جيرفت يا لوح‌هاي گلي هخامنشي، هربار يك دعواي حقوقي مطرح كند و اين كار بايد آن‌قدر ادامه يابد كه براي ارايه‌كننده‌ها و حراج‌كننده‌ها انجام اين كار زياد آسان نباشد.

وي بي‌كار نشستن دفتر حقوقي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري را تسليم شدن اين سازمان دانست و افزود: اگر يك‌بار شكست خورده باشيم، اين حق از ما سلب نمي‌شود كه ديگر هيچ اقامه‌ي دعوايي نكنيم. اگر يك‌بار شكست خورديم، درباره‌ي اشياي جيرفت يا ده‌ها نمونه‌ي ديگر شكست نخورديم و آن‌ها را به ايران بازگردانديم.

به عقيده‌ي او، حراج يك شيء در حراجي يك كشور با وجود ادعاي مالكيت كشوري ديگر بر آن شيء، لطمه‌ي زيادي به آن حراجي نمي‌زند، چون حراجي‌ها فقط درصد فروش كار خود را مي‌گيرند و اگر هم در دعاوي پيروز نشوند، يك جنجال تبليغاتي براي آن‌ها مي‌شود و درصد فروش خود را نمي‌گيرند كه اين اتفاق عمده‌اي نيست.

اين استاد دانشگاه اين اتفاق عمده را مشروط به طرح دعاوي دايم توسط كشور مدعي دانست و گفت: اين‌گونه دعاوي به‌عنوان يك مانع و سد جلوي خروج ميراث فرهنگي ايران را مي‌توانند بگيرند و ورود آن‌ها را به بازارهاي خارج از كشور كند يا حتا قطع كنند.

آغداشلو با بيان اين‌كه ارايه نكردن اين‌گونه دعوي سبب مي‌شود، حتا قانون 25 سال براي آثار تاريخي به‌صورت تشريفاتي درآيد، ادامه داد: در اين صورت، اشياي تاريخي از مكان‌هاي تاريخي حفاري مي‌شوند و به‌صورت سيل‌آسا قاچاق خواهند شد.

وي يكي از سدهايي را كه در مقابل اين‌گونه حركت‌ها مي‌تواند قرار گيرد، تاسيس موزه‌هاي جديد و خريد آثار نفيس به‌وسيله‌ي ايران حتا از حفارهاي غير مجاز دانست و اضافه كرد: اشياي يگانه و خاص را بدون اين‌كه تنبيهي درباره‌ي يابنده‌ي آن‌ها اجرا شود، مي‌توان خريد، تا حتا مجموعه‌هاي خصوصي نيز در اين زمينه تقويت شوند و ازسوي ديگر، قاچاقچيان اشياي تاريخي، فروش اشيا را به دولت يا موزه‌هاي خصوصي به‌صرفه‌تر از فروش آن‌ها در خارج از ايران ببينند.

حدود دوماه ديگر، يك تكه‌سنگي كه تصوير سر يك سرباز هخامنشي روي آن حكاكي شده و به مجموعه‌ي تخت جمشيد (پارسه) تعلق دارد، در شعبه‌ي لندن موسسه‌ي كريستيز به حراج گذاشته مي‌شود.

ارزش اين شيء تاريخي ازسوي كارشناسان موسسه‌ي كريستيز بين 500 تا 800 هزار پوند برآورده شده است. اين مجسمه بعد از خارج شدن از ايران تا سال 1974 ميلادي در اختيار بنياد هاگوپ كوركيان (Hagop Kevorkian) بوده است.

همچنين اشياي تاريخي متعلق به دوره‌ي هخامنشي شامل يك كاسه‌ي نقره‌يي طلاكاري‌شده با تصوير برگ نخل با ارزش تقريبي بين 30 تا 35 هزار پوند، مجسمه‌ي مردي ريش‌دار از جنس نقره و طلا كه احتمالا يكي از مردان قدرتمند پيش از دوره‌ي هخامنشي بوده است، با همين ارزش و مجموعه‌اي شامل سر گاو نر متعلق به منطقه‌ي لرستان ايران با قدمت حدود سه‌هزار تا سه‌هزار و 200 سال با قيمت پايه‌ي هريك هزار پوند حراج خواهند شد.

انتهاي پيام