بر اثر رويداد خشكسالي‌هاي پياپي و بلند‌مدت، آسيب‌هاي زيادي به اقتصاد كشور وارد مي‌شود. اين پديده جزو بلاياي طبيعي بوده و راهي براي جلوگيري از آن وجود ندارد، اما مي‌توان با اقداماتي از ميزان خسارت‌هاي وارده کاست. خشكسالي هر ساله مناطقي از كشور را در برمي‌گيرد. در دهه گذشته خشكسالي‌هاي شديد تا بسيار شديد موجب خسارات اقتصادي زيادي به ويژه در بخش كشاورزي شده است.

به گزارش سرويس نگاهي به وبلاگ‌هاي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، در وبلاگ زيست محيطي "مـهـار بـيـابـان‌زايـي" به نشاني http://darvish100.blogfa.com آمده است: مي‌توان گفت ايران‌زمين به دليل برخورداري از شرايط ويژه جغرافيايي و اقليمي از مناطق مستعد بروز خشکسالي است و به همين علت پژوهش در زمينه جنبه‌هاي مختلف خشکسالي در کشور از اهميت بسياري برخوردار است.

خشكسالي در سال‌هاي 79-1378 و 80-1379 هيجده استان كشور را دچار بحران آب كرد و سبب وارد‌آ‌مدن خسارات زيادي به بخش كشاورزي شد. بيشترين شدت خشكسالي و ميزان خسارت در استان‌هاي خراسان، فارس، كرمان و سيستان و بلوچستان روي داد.

براساس گزارش‌هاي منتشر شده، منابع ذخيره آبي كشور در سال 1380 تا 45 درصد نسبت به نرمال اقليمي كاهش پيدا كرد. خشک شدن درياچه بزرگ هامون، کم آب شدن برخي درياچه‌هاي ديگر و مرگ و مير آبزيان در اين سال‌ها از پيامدهاي زيست محيطي اين خشکسالي در کشور بود.

ميزان خسارت مالي ناشي از اين دوره خشکسالي بر کشاورزي و دامپروري کشور بيش از 5/2 ميليارد دلار برآورد شده است. دو فرآيند تغيير اقليم و جهان‌گرمايي که کره زمين با آن روبرو شده است، فرکانس وقوع، شدت و گستره خشکسالي‌ها را در کشور تغيير خواهد داد.

از سوي ديگر افزايش جمعيت در کنار افزايش رفاه اجتماعي نياز به آب را در کشور افزايش خواهد داد. چه مي‌توان كرد؟ دست كم در كوتاه‌مدت مي‌توان اين اقدامات را سامان داد: ارتقاء و بهبود سامانه پايش و پيش‌بيني خشکسالي، ايجاد هماهنگي تشکيلاتي در سطح معاونت‌هاي وزارت جهاد كشاورزي، تعريف و اجراي برنامه‌هاي مقابله با خشکسالي در ابعاد مختلف کشاورزي، ايجاد ارتباط با دستگاه‌هاي خارج از وزارتخانه در زمينه خشکسالي، تهيه شيوه‌نامه‌ي مقابله و کاهش اثرات خشکسالي در بخش‌هاي مختلف اجرايي، بررسي و ارايه پيشنهادهاي لازم براي مديريت مصرف آب کشاورزي و اجراي يک طرح پيشاهنگ مديريت ريسک خشکسالي در يک حوضه آبخيز.

تا بدين‌ترتيب با به تصويب‌رساندن سند خشکسالي فائو در وزارت جهاد کشاورزي، ايجاد هماهنگي فرابخشي و بين‌بخشي و به تصويب‌رساندن سند در دولت و آفرينش تشکيلات و اخذ اعتبارات براي اجراي سند، در افقي پنج ساله اميدوار بود.

اين در حالي است كه به نظر مي‌رسد آنگونه كه بايسته است، سهم پژوهش‌هاي مرتبط با تعيين دقيق نقش فرآيندهاي مرتبط با تغيير اقليم و جهان‌گرمايي در پايداري اكولوژيك سرزمين، به خوبي مشخص نشده است. نكته‌ي ديگر اينكه بيشتر مباحث مربوط به پايش و ارزيابي فرآيند خشكسالي مورد توجه قرار گرفته است، در صورتي كه يكي از مشكلات كنوني ما اين است كه حتي اگر بدانيم قرار است شش ماه ديگر خشكسالي رخ دهد، عملا هيچ برنامه و راهكار اجرايي براي مهار اثرات مخرب آن در بخش‌هاي گوناگون كشور نداريم.

همچنين، علاوه بر خشكسالي، بايد به ديگر ناهنجاري‌هاي اقليمي كشور (ترسالي، سرمازدگي و گرمازدگي) كه آنها نيز آثار تخريبي فراواني بر بخش كشاورزي تحميل مي‌كنند، پرداخته شود.

در نهايت، اگر بتوان، نقشه‌ي آسيب‌پذيري پهنه‌هاي مختلف كشور را به خشكسالي توليد كرده و نشان دهيم كه كدام نواحي ايران هستند كه دچار كمترين تنش اقليمي مي‌شوند، مي‌توان به ارتقاء پايداري سرزمين در ايران عزيزمان اميدوارتر بود.

در اين نوشته همچنين آمده است: خشكسالي عبارت است از كمبود بارندگي نسبت به يك آستانه معين (ميانگين) در يك برهه از زمان (چندين ماه تا چندين سال) كه در اين دوره نسبت تقاضا به عرضه آب براي مصارف مختلف محيطي و فعاليت‌هاي انساني فزوني مي‌گيرد. بنابراين، خشكسالي پديده‌اي محيطي و بخشي جدايي‌ناپذير از تغييرات اقليمي است. اين پديده از ويژگي‌هاي اصلي و تكرار‌شونده‌ي اقليم‌هاي مختلف به شمار مي‌آيد.

به طور كلي چهار نوع خشكسالي تاكنون تعريف شده است كه عبارتند از: خشكسالي هواشناسي: مهمترين و اصلي‌ترين نوع خشكسالي به شمار مي‌آيد. خشكسالي هواشناسي زماني حادث مي‌شود كه ميزان بارندگي در بازه زماني معين كمتر از يك حد آستانه باشد.

خشكسالي كشاورزي: در اثر كاهش رطوبت خاك در دوره رشد و نمو گياهان بوجود مي‌آيد.

خشكسالي هيدرولوژيكي: اگر رخداد خشكسالي هواشناسي ادامه پيدا كند، آنگاه مي‌توان انتظار وقوع خشكسالي هيدرولوژيكي را داشت. خشكسالي هيدرولوژيكي حاصل كاهش منابع آب (اُفت سطح آب‌هاي زيرزميني و رودخانه‌ها و خشك شدن چشمه‌ها و كاريز‌ها) در يك دوره زماني معين است.

خشكسالي اقتصادي، اجتماعي: پس از يك دوره طولاني‌مدت خشكسالي هواشناسي و هيدرولوژيكي، اثرات اجتماعي- اقتصادي آن موجب كاهش توليدات كشاورزي و مهاجرت‌هاي گسترده مي‌شود.

انتهاي پيام