عضو جامعه‌ي راهنمايان تور: نگراني سازمان محيط زيست با حضور گردشگران غيرحرفه‌يي بي‌مورد نيست رعايت استانداردهاي بين‌المللي طبيعت‌گردي اصلا جدي گرفته نمي‌شود
عضو هيأت مديره‌ي جامعه‌ي راهنمايان تور گفت: در سند ملي طبيعت‌گردي اصول و ضوابط گردشگري طبيعت و توسعه‌ي منابع انساني لحاظ شده‌اند که الگوي خوبي براي فعالان عرصه‌ي طبيعت‌گردي مي‌تواند محسوب شود.
افسانه احساني در گفت‌وگو با خبرنگار بخش گردشگري خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، به تفاوت طبيعت‌گردي و اکوتوريسم اشاره کرد و ادامه داد: بسياري از سفرهايي که در دامن طبيعت به نام اکوتوريسم انجام مي‌شوند، سفرهاي اکوتوريستي نيستند؛ اين سفرها طبيعت‌گردي ناميده مي‌شوند، چون عملکرد آن‌ها در تعريف اکوتوريسم نمي‌گنجد. اکوتوريسم سفري مسؤولانه به طبيعت است که حافظ محيط زيست است و به بهبود زندگي جامعه‌ي بومي کمک مي‌کند. هر فعاليتي در طبيعت که در اين تعريف نگنجد، اکوتوريسم محسوب نمي‌شود.
او به بررسي وضعيت تورهاي طبيعت در كشور با توجه به فعاليت بدون مجوز برخي افراد در اين حوزه با راه‌اندازي سايت‌هاي اينترنتي و از طريق پيام كوتاه و حتا تبليغات مطبوعاتي در چند سال اخير پرداخت و اظهار داشت: متأسفانه بسيار ديده شده است، بعضي افرادي که تازه به اين عرصه وارد شده‌اند و تجربه و دانش کافي براي فعاليت‌هاي طبيعت‌گردي ندارند، فقط از طريق وب‌سايت و گاهي وبلاگ، تورهاي طبيعت‌گردي خود را تبليغ مي‌کنند. اين اتفاق سال گذشته براي مؤسسه‌ي ما مشکلاتي ايجاد كرد. گروهي از فارغ‌التحصيلان دوره‌ي راهنمايان طبيعت‌گردي يکي از مؤسسه‌هاي آموزشي، سايتي راه‌اندازي و خود را مجري تورهاي طبيعت‌گردي معرفي کردند. آن‌ها نام مؤسسه‌ي ما را با اندک تغييري براي گروه خود انتخاب کردند.
وي بيان كرد: متأسفانه مردم ايران بيشتر به تورهاي ارزان تمايل دارند و هنوز فرهنگ پرداخت هزينه به‌ازاي خدمات دريافتي در جامعه نهادينه نشده است و اين، يکي از معضلات گردشگري است. مسلما تورهايي که خدمات بهتري ارايه مي‌دهند و مجوز دارند، ماليات مي‌دهند، کارمندان و گردشگران خود را بيمه مي‌کنند و هزينه‌هاي ديگري دارند كه تورهايي را با قيمت پايين نمي‌توانند اجرا کنند، به‌ويژه اين‌که تورهاي طبيعت‌گردي تورهايي با مسؤوليت بالا و هزينه‌هاي پيش‌بيني نشده‌اند، به‌طوري که هر لحظه بايد انتظار پرداخت هزينه‌هايي را که به‌دليل حضور در طبيعت ايجاد مي‌شوند، داشت. با وجود اين واقعيت‌ها، تورهاي با کيفيت، ولي بسيار ارزان را نمي‌توان طراحي و اجرا كرد.
اين مدرس اکوتوريسم درباره‌ي وجود استاندارد يا ضوابط خاصي در اجراي تورهاي طبيعت، گفت: هر آژانسي سياست‌هاي اجراي تور و استانداردهاي خود را دارد که شامل انتخاب راهنماي طبيعت‌گردي، راهنماي محلي، خانه‌هاي محلي و نوع تبليغات براي جذب گردشگران است. بعضي آژانس‌ها به اهميت استفاده از راهنماي طبيعت‌گردي داراي کارت و حرفه‌يي پي برده‌اند و با جديت به اين موضوع پاي‌بند هستند. آن‌ها مي‌دانند که يک راهنماي حرفه‌يي چقدر در اجراي تور موفق مي‌تواند نقش داشته باشد؛ ولي مسايل و مشکلات فراواني در اين زمينه وجود دارند.
وي با اشاره به مشكلات موجود در اين‌باره، توضيح داد: متأسفانه فرهنگ سفر در ايران بسيار بسيار پايين است. فردي که در تور ثبت نام مي‌کند با تور، قوانين تور، وظايف راهنما و حتا حق، حقوق و وظايف خود در تور آشنا نيست. برخي افراد گمان مي‌کنند که راهنماي تور فقط بايد به مسافران خدمات ارايه دهد، آن‌ها از راهنماي تور توقع دارند که به‌موقع به آن‌ها غذا بدهد، اگر هتل يا کمپ در طبيعت مشکلي دارد، آن‌را از چشم راهنما مي‌بينند، اگر راننده به تعهدات خود پاي‌بند نباشد که متأسفانه معمولا نيست، راهنماي تور را تحت فشار قرار مي‌دهند.
احساني ادامه داد: بسياري از مردم ترجيح مي‌دهند، راهنماي تور به‌جاي آن‌که اطلاعاتي درباره‌ي منطقه و اهميت طبيعت ارايه دهد، بتواند خوب آواز بخواند يا لطيفه بگويد! متأسفانه بسياري از آژانس‌هايي که در زمينه‌ي تورهاي داخلي فرهنگي فعاليت مي‌کنند، اين نگاه غلط را بين مردمي که با تور سفر مي‌روند، رواج داده‌اند که اين افراد پس از ثبت نام در تورهاي طبيعت‌گردي گاهي اين انتظارها را از راهنماي طبيعت‌گردي دارند. همه‌ي اين عوامل و عوامل بسيار ديگر از جمله دستمزد پايين راهنماي طبيعت‌گردي در مقابل مسؤوليت سنگين او، دست‌به‌دست هم داده‌اند که راهنماي طبيعت‌گردي حرفه‌يي را از عرصه‌ي تورهاي داخلي خارج کند و آن‌ها ترجيح دهند كه در اين حوزه فعاليت نکنند. بنابراين افراد کم‌تجربه‌تر و گاهي بدون گذراندن دوره‌ي آموزشي به‌عنوان راهنماي تورهاي طبيعت فعال مي‌شوند که اين لطمه‌اي سنگين به کيفيت تورهاي طبيعت‌گردي وارد مي‌كند.
عضو شوراي آموزشي طبيعت‌گردي درباره‌ي رعايت استانداردهاي بين‌المللي تورهاي طبيعت‌گردي در ايران، گفت: اين موضوع در ايران اصلا جدي گرفته نمي‌شود. اين روزها در جهان، موضوع گردشگري پايدار و رعايت کدهاي اخلاقي بسيار مورد توجه قرار گرفته است. رعايت کدهاي اخلاق گردشگري براي همه‌ي افرادي که به‌نوعي با اين صنعت در ارتباط هستند، ضروري است. چه آن‌هايي که به‌عنوان راهنما در تور فعاليت مي‌کنند، چه گردشگران، طراحان تورها و حتا جامعه‌ي بومي بايد از اين کدهاي اخلاقي تبعيت کنند. متأسفانه کدهاي اخلاقي در ايران جدي گرفته نمي‌شوند و رعايت نكردن آن، چه در تورهاي فرهنگي و چه طبيعت‌گردي ايجاد اثرهاي نامطلوب اجتماعي بر فرهنگ و نيز اثرهاي غيرقابل برگشت را بر طبيعت موجب مي‌شود.
او درباره‌ي برخوردهاي نظارتي در حوزه‌ي طبيعت‌گردي، بيان كرد: نظارت در بخش گردشگري ايران هيچ‌گاه کامل و اثرگذار عمل نکرده است. نظارت را چه معني مي‌کنيد؟ اين‌که آژانس‌هاي مسافرتي را کنترل کنيم تا اگر به هر دليلي نتوانستند، تور با کيفيتي اجرا کنند، آن آژانس را تعطيل کنيم؟! چند درصد آژانس‌هاي مسافرتي را مي‌شناسيد که با سيلي صورت خود را سرخ نگه داشته‌اند؟ آيا مي‌دانيد که بسياري از آژانس‌ها با چه مشکلات و مسايلي، گردشگري ايران را زنده نگه داشته‌اند؟
به گفته‌ي اين عضو هيأت مديره‌ي جامعه‌ي راهنمايان تور، به‌جاي استفاده از اين روش ناکارآمد بايد نخست بخش دولتي، آژانس‌داران متعهد، قانوني و ثبت‌شده را شناسايي کند و پس از رسيدگي به مشکلات اجرايي تورهاي طبيعت‌گردي، براي رفع اين مشکلات گام بردارد. بخش دولتي بايد همراه و همسو با بخش خصوصي حرکت کند و اگر هم نظارت و کنترلي وجود دارد، کاملا منطقي و براساس اصول باشد. افرادي که مسؤوليت خطير نظارت را برعهده دارند، بايد در کار خود حرفه‌يي باشند و بدون غرض عمل کنند.
او در ادامه به سند ملي طبيعت‌گردي كه در کميته‌ي ملي طبيعت‌گردي درحال تصويب است، اشاره كرد و افزود: در اين سند، اصول و ضوابط گردشگري طبيعت و نيز توسعه‌ي منابع انساني لحاظ شده‌اند که الگوي خوبي براي فعالان عرصه‌ي طبيعت‌گردي مي‌تواند محسوب شود. هم‌چنين مدتي است که شوراي آموزشي طبيعت‌گردي به رياست مدير کل دفتر برنامه‌ريزي آموزشي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري در محل کميته‌ي ملي طبيعت‌گردي، نشست‌هاي هفتگي با هدف آموزش و فرهنگ‌سازي برگزار مي‌کند که دستاوردهاي قابل توجهي نيز داشته است.
اين فعال طبيعت‌گردي درباره‌ي امكان تدوين استاندارد يا ضوابط بازديد براي مناطق طبيعي كشور با توجه به اقدام رسانه‌ها براي معرفي و تبليغ اين مناطق و افزايش انگيزه‌ي مردم در سفر به مناطق طبيعي كشور، گفت: ديگر زمان تشويق مردم براي رفتن به طبيعت گذشته است، خود مردم به اين واقعيت رسيده‌اند که تنها طبيعت، اين همه اضطراب و ناملايمات زندگي شهري را مي‌تواند تعديل کند و براي آن‌ها آرامشي نسبي پديد آورد. اکنون بايد با برنامه‌هاي تلويزيوني، انتشار مقاله‌ها و اقدام‌هاي فرهنگي ديگر، چگونه به طبيعت رفتن را آموزش دهيم. اين‌که يک گردشگر طبيعت‌گرد چه مسؤوليتي دربرابر حضور در طبيعت و استفاده از مواهب طبيعي دارد، از اهميت ويژه‌اي برخوردار است. اين‌که ابزار و امکانات حضور در طبيعت چيست و چگونه بايد از آن‌ها استفاده کرد، با جامعه‌ي بومي چگونه بايد برخورد شود و حضور ما در يک منطقه چقدر مفيد و مضر مي‌تواند باشد، اين‌ها موضوع‌هاي جدي و بااهميتي‌اند که بايد با دقت هرچه بيشتر به آن‌ها پرداخته شود.
عضو شوراي آموزشي طبيعت‌گردي درباره‌ي وضعيت تورهاي طبيعت در مناطق حفاظت‌شده و برخورد سازمان حفاظت از محيط زيست با اكوتورها، توضيح داد: سازمان حفاظت از محيط زيست نگراني‌ها و دغدغه‌هاي خاص خود را دارد که با توجه به حضور انبوهي از گردشگران و تورگردان‌هاي غيرحرفه‌يي طبيعت‌گردي، اين نگراني‌ها چندان هم بي‌مورد نيستند؛ ولي اين‌که به‌دليل نبود ضوابط و استانداردهاي لازم يا رعايت نكردن اصول طبيعت‌گردي پايدار توسط عده‌اي از افراد غيرمتعهد، درهاي مناطق تحت حفاظت و مديريت سازمان محيط زيست را حتا روي محققان، راهنمايان طبيعت‌گردي و گروه‌هاي آموزشي نيز بست، خود مقوله‌اي ديگر است که بايد به دقت به آن پرداخته شود.
احساني در اين‌باره به نمونه‌اي اشاره كرد و افزود: چند ماه پيش براي بازديد از يکي از پارک‌هاي ملي ازسوي مؤسسه‌ي آموزشي ما، نامه‌اي درباره‌ي درخواست گرفتن مجوز براي آن منطقه به محيط زيست استان مربوط فرستاده شد. پس از پي‌گيري‌هاي فراوان، به ما گفتند که براي حضور گروه آموزشي ما در اين پارک مشکلي وجود ندارد. با پي‌گيري فراوان از مسؤولان محيط زيست آن استان خواستيم که مجوز کتبي را براي مؤسسه بفرستند که با خيالي راحت براي سفر برنامه‌ريزي کنيم؛ اما آن‌ها گفتند كه ما اصولا مجوز کتبي صادر نمي‌كنيم، با ديگران که قبلا از اين منطقه بازديد کرده بودند، مشورت کردم، بيشتر اين افراد اين موضوع را تأييد کردند. بنابراين با اعتماد به صحبت‌هاي مسؤولان بدون صدور مجوز كتبي آن اداره، به منطقه رفتيم؛ ولي در منطقه نه‌تنها محيط باني براي راهنمايي اين گروه همراه ما نيامد، بلکه به بهانه‌هاي مختلف از ورود گروه به پارک جلوگيري شد. اين موضوع چندبار در طول دوره‌ي 9 سال فعاليت من در اين حوزه تکرار شده است و بايد به‌عنوان مشکلي جدي بررسي شود.
اين مدرس اکوتوريسم درباره‌ي وضعيت راهنمايان طبيعت‌گردي از نظر آموزش، تجربه و فعاليت‌هاي كاربردي، گفت: به‌عنوان يکي از مجريان و برنامه‌ريزان اين حوزه، هميشه تأکيد داشته‌ايم که دوره‌ي راهنمايان طبيعت‌گردي دوره‌اي با هدف آشنايي بيشتر علاقه‌مندان به طبيعت با مسايل اصولي و اوليه‌ي شاخه اکوتوريسم است و همواره به شرکت‌کنندگان اين دوره‌ها يادآوري کرده‌ايم که آن‌ها هرگز پس از پايان دوره، يک متخصص نخواهند بود، هرچند در اين دوره‌ها تعدادي تور تخصصي با موضوع‌هاي مختلف مانند گياهان، پرندگان، خزندگان، دوزيستان، کوه‌ها و اکوسيستم‌ها برگزار مي‌شوند، ولي فراگيران دوره بايد پس از طي اين دوره‌ي آموزشي، با مطالعه و حضور در انواع سفرهاي طبيعت‌گردي روزبه‌روز دانش و تجربه‌ي خود را ارتقا دهند و تا مي‌توانند توانايي‌هاي خود را براي حضور هرچه بهتر در طبيعت افزايش دهند.
احساني اضافه كرد: لزوم برگزاري دوره‌هاي تکميلي براي اين راهنمايان بسيار ضروري است؛ ولي مسايل و مشکلات اجرايي فراواني در اين راه وجود دارند که از آن جمله به کمبود منابع آموزشي، اساتيد، نداشتن توجيه اقتصادي براي شرکت‌کنندگان و نبود فرهنگ‌سازي لازم در اين‌باره مي‌توان اشاره كرد.
انتهاي پيام
- در زمینه انتشار نظرات مخاطبان رعایت چند مورد ضروری است:
- -لطفا نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
- -«ایسنا» مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است.
- - ایسنا از انتشار نظراتی که حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی به اشخاص، قومیت‌ها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزه‌های دین مبین اسلام باشد معذور است.
- - نظرات پس از تأیید مدیر بخش مربوطه منتشر می‌شود.
نظرات