اشاره:
كيفيت مطالعات پشتيبان اسناد توسعه، نقش بسيار پراهميتي در قابليت‌هاي اين اسناد دارد؛ اين مطالعات از منظر كاربردي و نظري مباني شكل گيري اسناد توسعه را تدارك مي‌بينند و اهداف و جهت‌گيري‌هاي اصلي آن‌ها را تعيين مي‌كنند.
 بررسي وضعيت موجود، نقاط قوت و ضعف درون بخش و فرصت‌هاي و تهديدات محيط پيراموني (SWOT) يكي از مهم‌ترين مطالعات پشتيبان برنامه‌هاي توسعه است.
آن‌چه كه درپي مي‌آيد تحت عنوان بسته پيشنهادي آب، كشاورزي و منابع طبيعي است كه  توسط  دبيرخانه ستاد برنامه‌ي چهارم توسعه در موسسه‌ي پژوهش‌هاي برنامه‌ريزي و اقتصاد كشاورزي براي تنظيم برنامه‌ي پنجم توسعه در بخش كشاورزي تدوين شده است. در بخش‌هاي پيشين اين گزارش به بيان وضعيت موجود كشور در بخش‌هاي مختلف كشاورزي و منابع طبيعي، تحليل وضعيت موجود و بيان نقاط ضعف، قوت، فرصت‌ها و تهديدها  پرداخته ‌شد. در پنجمين بخش از  اين گزارش به تحليل چشم‌انداز آينده و بيان موقعيت ايران در منطقه و جهان از نظر تعدادي از محصولات كشاورزي پرداخته مي‌شود.

سرويس مسائل راهبردي ايران(isnakeshavarzi@yahoo.com) ضمن تقدير از استقبال موسسه‌ي پژوهش‌هاي برنامه‌ريزي و اقتصاد كشاورزي از تعامل با دانشگاهيان و افكار عمومي آمادگي خود را براي انعكاس پيشنهادات و انتقادات استادان، پژوهشگران، دانشجويان، فعالان بخش كشاورزي و مديران و سياست‌گذاران بخش در بررسي اين مطالعات اعلام كرده و اظهار اميدواري مي‌كند ايجاد يك عرصه‌ي‌ عمومي براي گفت وگوي دانشگاهيان و حرفه‌مندان با مديران و سياست‌گذاران ضمن مستندسازي تاريخ سياست‌گذاري و نظارت عمومي بيشتر بر فرآيند سياست‌گذاري عمومي، موجب طرح ديدگاه‌هاي جديد و ارتقاي كيفيت فرآيند سياست‌گذاري درهر حوزه شود.

گفتني‌ست سرويس مسائل راهبردي ايران پيش از اين مطالعات SWOT انجام گرفته در 19 زير بخش كشاورزي كه براي تنظيم برنامه‌ي توسعه چهارم توسعه در همين موسسه انجام گرفته بود را منتشر كرده است. اين مطالعات با عنوان مجله SWOT در زيربخش‌هاي كشاورزي (براي مشاهده متن كامل خبر كليك كنيد) منتشر شد.

سرويس مسائل راهبردي خبرگزاري دانشجويان ايران، همچنين، گزارش مجموعه‌ي كارگاه‌ها و مقالات متعدد ديگري در بررسي پيشينه سياست‌گذاري در بخش كشاورزي، مفاهيم مهندسي كشاورزي و منابع طبيعي و سياست‌هاي توسعه‌ي بخش از منظر اقتصادي و فني منتشر كرده است. خوانندگان گرامي، مي‌توانند گزارش مجموعه‌ي كارگاه‌ها و مقالات پيش گفته را در اخبار و مجلات الكترونيكي كه در بخش اخبار مرتبط اين خبر آمده است، ملاحظه كنند.

4 ـ تحليل چشم‌انداز آينده:
توسعه بخش كشاورزي و استفاده از ظرفيت‌هاي بالقوه  اين بخش همواره در فهرست مهم‌ترين آرمان‌ها و برنامه‌هاي بلندمدت توسعه كشور قرار داشته است. اين توجه ويژه به بخش كشاورزي از يك سو به دليل نقش استراتژيك اين بخش در تامين امنيت غذايي و از سوي ديگر به دليل قرار گرفتن بخش كشاورزي در گام‌هاي اوليه فرآيند توسعه از نظر اصول و مباني توسعه مي باشد. خوشبختانه  ظرفيت‌هاي بالقوه قابل توجهي در بخش كشاورزي ايران وجود دارد، كه در صورت برنامه‌ريزي صحيح و اعمال مديريت  مناسب جهت بهره‌برداري از ظرفيت‌هاي بخش با تاكيد بر مواردي از قبيل: مديريت تقاضا محور در منابع آب، افزايش راندمان آبياري، ارتقاء بهره‌وري در منابع، عوامل و فعاليت‌هاي بخش كشاورزي، توسعه زيربناهاي بخش كشاورزي، توسعه تشكل‌ها و نظام‌هاي بهره‌برداري، توسعه مكانيزاسيون، گسترش فناوري‌هاي نوين، اعمال الگوي كشت مناسب، افزايش سرمايه‌گذاري در بخش كشاورزي و.... در صورت تامين امكانات و الزامات مورد نياز، دستيابي به هدف توليد محصولات بخش كشاورزي در حد دو برابر توليدات فعلي در افق چشم انداز بيست ساله كشور قابل  تحقق مي‌باشد.

موقعيت ايران در منطقه و جهان از نظر محصولات كشاورزي:

گندم: 
بررسي وضعيت توليد گندم در سال 2007 نشان مي‌دهد كه از 126 كشور توليد كننده اين محصول، 607046 هزار تن گندم توليد شده است. كشورهاي چين، هند، آمريكا، روسيه و فرانسه پنج كشور برتر توليد كننده گندم مي‌باشند. كشورهاي مذكور به ترتيب با توليد 109860، 74890 ، 53603 ، 49390 ، 33219 هزار تن9/52 درصد از كل توليد جهاني را به خود اختصاص داده‌اند.

از نظر عملكرد در واحد سطح بيشترين عملكرد در بين كشورهاي منطقه در سال 2007 متعلق به عربستان با 5844 كيلوگرم در هكتار مي‌باشد و پس از آن كشورهاي ازبكستان، تركمنستان، عمان و لبنان به ترتيب با عملكرد 4214، 3195، 2836 و 2813 كيلوگرم در هكتار در رتبه‌هاي دوم تا پنجم قرار دارند. ميزان عملكرد در واحد سطح گندم آبي و ديم در ايران به ترتيب 3801 و 1196 كيلوگرم در هكتار مي‌باشد.

جو :
ميزان توليد جو در سال 2007 معادل 136207 هزار تن بوده است و در اين سال 101 كشور جهان به كشت جو پرداخته‌اند. كشورهاي روسيه، كانادا، اسپانيا، آلمان و فرانسه پنج كشور برتر توليد كننده جو به ترتيب با توليد 15663، 11822 ، 11684 ، 11034 و 9472 هزار تن، 8/43 درصد از كل توليد جهاني را به خود اختصاص داده‌اند.

بيشترين عملكرد در واحد سطح محصول جو در بين كشورهاي منطقه در سال 2007 متعلق به عربستان با 6267 كيلوگرم در هكتار مي‌باشد و پس از آن كشورهاي قطر، عمان، آذربايجان، تركيه به ترتيب با عملكرد 2941، 2833، 2349 و 2062 كيلوگرم در هكتار در رتبه‌هاي دوم تا پنجم قرار دارند. ميزان عملكرد در واحد سطح جو آبي و ديم در ايران در اين سال به ترتيب 3170 و 1165 كيلوگرم در هكتار مي‌باشد.

برنج ( شلتوك):
توليد برنج ( شلتوك) در سال2007 در 115 كشور توليد كننده اين محصول، 651742 هزار تن بوده است. در بين كشورهاي توليد كننده، كشورهاي چين، هند، اندونزي، بنگلادش و ويتنام به ترتيب با توليد 187040، 141134، 57048، 43504 و 35567 هزار تن، 2/71 درصد از كل توليد جهاني را به خود اختصاص و به عنوان پنج كشور برتر توليد كننده برنج مطرح مي‌باشند.

ذرت دانه‌اي:
بررسي وضعيت توليد ذرت دانه‌اي در سال 2007 نشان مي‌دهد كه از 163 كشور توليد كننده اين محصول، 784786 هزار تن ذرت دانه‌اي توليد شده است. كشورهاي امريكا، چين، برزيل، مكزيك و آرژانتين پنج كشور برتر توليد كننده ذرت دانه‌اي به ترتيب با توليد 332092، 151970، 51590، 22500، 21755 هزار تن 9/73 درصد از كل توليد جهاني را در اختيار دارند.

 ادامه دارد...