روح‌الله فتاحی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: آبخوان‌های زیرزمینی جزو مخازن طبیعی به شمار می‌روند که برای ایجاد تعادل میان عرضه و تقاض بخشی از چرخه هیدرولوژیک را به عهده دارند.

دانشیار گروه مهندسی آب دانشگاه شهرکرد افزود: در بیش‌تر مناطق دنیا، مخصوصا در مناطقی با آب و هوای مدیترانه‌ای معمولا بارندگی در طول سال توزیع نشده به همین دلیل یک فصل مرطوب و یک فصل خشک است که عمده بارندگی‌ها در ۶ ماه مرطوب سال اتفاق می‌افتد، این مساله در چهارمحال و بختیاری نمود دارد، یعنی در ماه‌هایی که بارندگی در این استان اتفاق می‌افتد و در فصول سرد که نیاز آبی در بخش کشاورزی وجود ندارد، در این بازه نزولات جوی نفوذ یافته در خاک، موجب تغذیه آبخوان‌ها و ذخیره آب می‌شود که می‌تواند در فصل بدون بارش در بخش‌های مختلف از جمله کشاورزی به مصرف برسد.

وی تاکید کرد: باید این امکان وجود داشته باشد که آب ناشی از بارش در داخل زمین نفوذ کند و به سمت آبخوان‌ها سرازیر و از طریق چاه برای مصارف مورد نیاز برداشت شود، به همان شیوه‌ای که نیاکان ما در طول قرن‌ها و هزاره‌های مختلف با ایجاد تعادل میان عرضه و تقاضا، آب را از آبخوان‌ها توسط حفر قنوات استخراج و مصرف می‌کردند.

فتاحی ادامه داد: متاسفانه در این یک مورد خاص تکنولوژی به ضرر این سیستم کار کرده است، به طوری‌که در طول اعصار و قرون گذشته در بسیاری از مناطق کشور بخش عمده‌ای از نیازها از طریق آب‌های زیرزمینی تامین می‌شده است، با فراهم شدن امکانات حفاری چاه‌های عمیق و ورود پمپ برداشت از آب‌های زیرزمینی از بیلان سفره تبعیت نشده و هرساله این مخازن از آب تهی‌تر شده‌اند که نتیجه آن کسری بیش از ۱۵۰ میلیارد مترمکعب در آبخوان‌ها و مسائل فرونشست در دشت‌ها و کاهش کیفیت آب بوده است.

رئیس هیات مدیره انجمن هیدرولوژی ایران گفت: متاسفانه برخلاف تشکیلات عریض و طویلی که از سال ۱۳۴۵ برای مدیریت منابع آب تدارک دیده شد برای مفهوم بسیار ساده حسابداری آب پاسخی پیدا نشده است، یعنی با استفاده از حسابداری آب می‌توان میزان موجودی و مصرف آب را تعیین کرد.

فتاحی با بیان اینکه در سالیان گذشته بدون هیچ دلیلی و به صورت بی‌رویه نسبت به حفر چاه در کشور اقدام شده است، تصریح کرد: این در حالیست که نباید به افرادی که چاه حفر می‌کردند پروانه داده می‌شد و باید چاه‌های مجاز را می‌بستند و آن دسته از چاه‌های غیرمجازی که ایجاد شده بود را پلمب می‌کردند تا به وضعیت کنونی دچار نمی‌شدیم، در حقیقت می‌توان گفت امروزه به دلیل بیلان منفی آب زیرزمینی با کمبود و بحران منابع آبی مواجهیم.

وی گفت: زمانی که در یک دوره پنج ساله برداشت بیش‌تر از آب ورودی به منابع زیرزمینی بوده و با افت سطح آب زیرزمینی مواجه شدیم باید برداشت‌ها کاهش می‌یافت که امروزه میلیاردها مترمکعب آب به ذخایر زیرزمینی بدهکار نباشیم.

دانشیار گروه مهندسی آب دانشگاه شهرکرد تاکید کرد: رفع مشکل موجود نیازمند عزم ملی است، یعنی اگر بخواهیم با شرایط آب و هوایی موجود سازگار باشیم، براساس اطلاعات موجود میزان آورد سالیانه آب‌های زیرزمینی حدود ۵۰ میلیارد مترمکعب است، با توجه به شرایط اقلیمی خشک و نیمه‌خشک حاکم بر بخش وسیعی از کشور نباید مخارج را باتوجه به متوسط آورد تنظیم کنیم بلکه باید برنامه‌ریزی برای برداشت ۴۰ تا ۶۰ درصد منابع آب تجدیدپذیر سالیانه صورت گیرد تا در سال‌های خشک و بحرانی از مقدار ذخیره شده بتوان استفاده کرد.

فتاحی اضافه کرد: چاه‌های دارای پروانه در دشت‌های ممنوعه‌ به عنوان چاه غیرمجاز تلقی می‌شود، زیرا زمانی‌که دشتی ممنوعه یا ممنوعه بحرانی اعلام می‌شود چاه‌هایی که آب از آن‌ها برداشت می‌شود باید به نوعی کنترل و تقلیل داده شوند تا آبخوان به سمت پایداری سوق پیدا کند.

بیان کرد: لازم است چاه‌های غیرمجاز مسدود و بار دیگر چاه‌های مجاز مورد بازنگری قرار گیرند، یعنی میزان برداشت از آن‌ها را اصلاح و مدیریت کنیم.

رئیس هیات مدیره انجمن هیدرولوژی ایران در پایان خاطرنشان کرد: نصب کنتور هوشمند بر روی چاه‌های کشاورزی از جمله راهکارهایی است که باید با استفاده از حسابداری آب انجام شود، اما مشکل اصلی این است که صرفا با نصب کنتور مساله حل نمی‌شود، بنابراین باید در کنار آن میزان برداشت از سفره‌های آب زیرزمینی تقلیل و به ظرفیت مطمئن رسانده شود.

انتهای پیام