به گزارش ایسنا، یورو نیوز در گزارشی نوشته است: تبعات جنگ داخلی سودان با گذشت کمتر از دو هفته در سراسر کشورهای همسایه این کشور آفریقایی دیده می‌شود. در روزهای اخیر صدها هزار نفر از سودانی‌ها به اتیوپی در جنوب و مصر در شمال و چاد که یکی از فقیرترین کشورهای آفریقایی است در غرب، مهاجرت کرده‌اند.
۱۵ آوریل گذشته تمامی قرارهای صلح و آتش بس بین نیروهای ارتش به رهبری عبدالفتاح برهان و شبه نظامیان «نیروی واکنش سریع» به رهبری محمد حمدان دقلو که اغلب به اسم مستعار «حمیدتی» شناخته می‌شود، شکسته شد و این نیروها برای نخستین بار پس از هفته‌ها آتش بس در نزدیکی فرودگاه خارطوم درگیر شدند.
درگیریهایی که تا امروز جان بیش از ۵۰۰ نفر را گرفته است. تنش و درگیری میان ارتش و شبه نظامیانی که به دلیل ثروت بی اندازه ژنرال حمیدتی نزدیک به ۱۲۰ هزار نفر برآورد می‌شود، گسترده‌تر و پیچیده‌تر آز آن است که به این زودیها خاتمه پیدا کند. حمیدتی که یکی از افسران ارتش سودان در دوران دیکتاتور عمر البشیر است، نقش مهمی در نسل کشی دارفور در سال ۲۰۰۳ دارد. در این نسل کشی به گفته مورخان آمریکایی بیش از سیصد هزار نفر جان باختند.
حمیدتی از آن سال تا امروز کنترل بسیاری از معادن طلا در غرب کشور را در دست دارد و به همین دلیل به یکی از ثروتمندترین مردان سودان تبدیل شده است. او ارتباط نزدیکی با سرمایه داران آفریقایی دارد. نمونه آن «نجیب ساویریس» میلیاردر مصری است که در توییتی هفته گذشته «حمیدتی» را ژنرالی دموکرات خواند که به فکر نجات سودان است.
اغلب اعضای گروه تحت امر حمیدتی را نوجوانان سودانی و چادی که در ۱۶ و هفده سالگی به دلیل فقر در همان غرب سودان به استخدام در می‌آیند، تشکیل می‌دهند.
نگرانیهای از گسترش این جنگ داخلی باعث شده تا کشورهای آفریقایی و حتی کشورهای حوزه خلیج فارس که رابطه نزدیکی با گروه‌های شبه نظامی و ارتش دارند به فکر میانجیگری برای صلح بیفتند.
اما میانجیگری برخی از این کشورها از جمله امارات عربی متحده، عربستان و مصر چندان مورد اعتماد سودانی‌ها نیست. این کشورها سالهاست یا از شبه نظامیان «نیروی گسترش سریع» حمایت و یا از نیروهای ارتش حمایت قاطعی کرده‌اند و به گفته سودانی‌ها آنها بخشی از مشکل هستند و نمی‌توانند دردی را دوا کنند.
در سال ۲۰۱۹، پس از سقوط عمر البشیر پس از ۳۰ سال، امارات عربی متحده و عربستان، سودان را به مثابه یک «مرکز سرمایه گذاری» عظیم دیدند و بسیاری از شرکتهایشان را برای سرمایه گذاری به سودان فرستادند.
عمرالبشیر به دلیل نزدیکی به ترکیه و قطر هیچگاه روابط مناسبی با امارات و عربستان سعودی نداشت.
اماراتی‌ها و سعودیها زمانی که وارد سودان شدند قول سرمایه گذاری ۳ میلیارد دلاری در این کشور فقیر آفریقایی دادند. همزمان هزاران هکتار زمین های حاصلخیز کشاورزی در این کشور توسط این دو کشور حوزه خلیج فارس خریداری شد و از طریق دریای سرخ تمامی محصولات کشاورزی به سرعت به عربستان و امارات که زمین‌های حاصلخیز برای کشاورزی ندارند، صادر می‌شدند.
امارات، سیاست یک بام و دو هوا در قبال سودان
در این میان هر چند عربستان سعودی که سالها از شبه نظامیان حمایت کرده بود، از همان روزهای اول آغاز درگیریها میان شبه نظامیان و ارتش در سال ۲۰۲۱، جهت‌گیری را تغییر داد و از نیروهای ارتشی عبدالفتاح برهان حمایت کرد اما استراتژی امارات عربی متحده در قبال شبه نظامیان همواره «یک بام و دوهوا» بود.
امارات ماه‌ها به شبه نظامیان ژنرال حمیدتی کمک کرد تا بر اسلام گرایان افراطی نوظهور در سودان غلبه کنند.
تحلیلگران می‌گویند بدون حمایت‌های مالی اماراتی‌ها از شبه نظامیان، قدرت تسلیحاتی امروز آنها در این حد و اندازه نبود که بتوانند در مقابل یک ارتش مقاومت کنند.
همزمان اماراتی‌ها به واسطه نفوذ و کنترل حمیدتی بر معادن طلای سودان در غرب، موفق شدند یکی از «سودآورترین راه‌ها برای ورود طلای ارزان قیمت به دوبی، بهشت جواهرات خاورمیانه» بیابند.
تا جایی که به گفته پژوهشگران در محافل اماراتی نام ژنرال حمیدتی را به «فرانکشتاین خارطوم» تغییر دادند.
حالا امروز هم امارات و هم عربستان نگران قدرت گرفتن بیش از اندازه نیروهای گسترش سریع هستند چرا که جنگ داخلی امروز «تمامی منافع اقتصادی و استراتژی سرمایه‌گذاریهای بلند مدت را در خطر قرار داده است.»
مهم‌ترین آنها ساخت یک بندر بزرگ تجاری در دریای سرخ و ایجاد یک قطب بزرگ کشاورزی در شمال سودان و در ۸۰۰ کیلومتری پایتخت این کشور است. از یاد نبریم که تنها دریای سرخ است که دو کشور عربستان و سودان را از هم جدا می‌کند. این دریای در واقع حدفاصل مرزی بین دو کشور است.
آنا جاکوبز، پژوهشگر موسسه «گروه بحران» می‌گوید که یک جنگ داخلی طولانی مدت بی تردید خواست عربستان و امارات نیست. در روزهای اخیر اماراتی‌ها بارها در پشت پرده سعی کرده‌اند با رهبران دو گروه درگیر برای برقراری آتش بس گفتگو کنند.
ابتکار عمل آنها یکی پس از دیگری با شکست مواجه شده‌اند. اماراتی‌ها البته موفق به آزادی ۱۷۰ سرباز مصری که در درگیریهای ۲۰ آوریل در نزدیکی پایگاه هوایی «مرووه» در حلقه محاصره نیروهای گسترش سریع گیر افتادند، شدند.
مصر، پشتیبانی قاطع از فرماندهی که در قاهره درس نظام دید
در طرف مقابل، مصری‌ها هم نمی‌توانند به خاطر پشتیبانی‌های بی حد و مرز خود از ژنرال عبدالفتاح برهان، فرمانده ارتش، نقش مهمی در میانجیگری صلح داشته باشند.
برهان که بخش مهمی از دوران تحصیل نظام را در مصر گذرانده رابطه بسیار نزدیکی با ژنرال عبدالفتاح سیسی، رئیس جمهوری مصر دارد.
از سال ۲۰۱۹ تا امروز، دست کم ۴ رزمایش نظامی، موسوم به «نگهبانان رود نیل» به صورت مشترک بین ارتش مصر و سودان در خاک سودان برگزار شده است.
به گفته بسیاری از پژوهشگران مصر از اولین روز آغاز درگیریها کمک‌های تسلیحاتی فراوانی به ارتش سودان از جمله اعزام خلبان و جنگنده به این کشور کرده است. یک دیپلمات مصری که نخواست نامش فاش شود به روزنامه لوموند چاپ فرانسه می‌گوید که «دولت مصر هیچگاه برتری یک گروه شبه نظامی را در مرزهای جنوبی تحمل نخواهد کرد.»
دولت سیسی پیش از آغاز درگیریها هیچگاه از مذاکرات صلح بین نیروهای ارتش و شبه نظامیان حمایت نکرده است. در دسامبر سال ۲۰۲۲ موانع بسیاری برای دیدار «حمیدتی» و «برهان» ایجاد کرد. عدم حمایت مصر از مذاکرات صلح بیشترین کمک را به اسلام گرایان افراطی برای قدرت گرفتن بیشتر در این اوضاع بحرانی می‌کند.
لیبی بحران‌زده و نزدیکی نیروهای حفتر به شبه نظامیان سودان
به جز مصر، سودان برای لیبی هم اهمیت زیادی دارد. بسیاری از مزدوران سودانی در سرنگون کردن معمرقذافی نقش داشتند. بسیاری از آنها همچنان در لیبی هستند یا در میان نیروهای خلیفه هفتر یا در کنار نظامیان وابسته به دولت در طرابلس. بسیاری از این مزدوران شبه نظامی با جبهه «نیروهای گسترش سریع» ژنرال حمیدتی در ارتباط هستند. دو گروه شبه نظامی کنترل گسترده ای بر قاچاق کالا دارند.
لیبی و سودان دو کشور مهم آفریقایی برای عبور قاچاق «بنزین و مواد مخدر» به حساب می‌آیند. قاچاقی که بی تردید سودآوری زیادی هم برای شبه نظامیان سودانی دارد. ۱۵ آوریل، روز آغاز درگیریها در سودان، صدیق حفتر، پسر ژنرال حفتر برای دیدار با ژنرال حمیدتی به خارطوم رفت.
هدف اصلی این دیدار «کمک ۲ میلیون دلاری» به باشگاه فوتبال «المریخ» که ژنرال حمیدتی پدرخوانده آن است، عنوان شد.
البته برخی از کارشناسان می‌گویند ژنرال حفتر هر چند بسیار به ژنرال حمیدتی نزدیک است اما حاضر نیست به هیچ قیمتی حمایت مصر و دولت سیسی را از دست بدهد. به همین خاطر نهایتا به نظرات رئیس جمهوری مصر درباره سودان احترام می‌گذارد.
در چنین محیط پیچیده و خطرناکی، شهروندان سودانی مهم‌ترین قربانیان هستند.
می‌توان گفت که یک جنگ کوتاه مدت داخلی می‌توانست برای برخی از بازیگران منطقه‌ای که در این مقاله به آنها اشاره شد، منافع زیادی داشته باشد اما با طولانی شدن جنگ، به دلیل قدرت برابر بین ارتش و شبه نظامیان، اظهار نظر در این باره بسیار سخت شده و معلوم نیست در نهایت چه گروه و یا کشوری از آن سود خواهد برد.
انتهای پیام
نظرات