به گزارش ایسنا، آیین‌های شادی و عزاداری ریشه در فرهنگ کهن ایران دارند و آیین عزاداری محرم را می‌توان یکی از قدیمی‌ترین آیین‌های جمعی ایرانیان دانست. به همین دلیل روحیات فرهنگی، هنری و ملی ما در طی قرن‌ها با واقعه تاریخی و مذهبی عاشورا گره خورده و به بخش جدایی‌ناپذیری از باورها و سنت‌های‌مان تبدیل شده است که نمودهای متفاوتی نیز دارد.
گستردگی تعزیه و شبیه‌خوانی، مجالس روضه، سفره‌های نذری، تولید فیلم و موسیقی و سریال آیینی، دسته‌ها و هیئت‌های سینه‌زنی و زنجیرزنی و عزاداری و مجالس مختلف به اشکال گوناگون، همگی تجلی گفتمان عاشورایی را در زندگی مردم نشان می‌دهد.
گستردگی شبهه‌افکنی پیرامون عزاداری سیدالشهدا (ع) در فضای مجازی و تلاش برای آنکه مجالس عزاداری را مولود جمهوری اسلامی معرفی کنند، باعث شده بود که بسیاری، رویدادهای اولین محرم پس از بروز ناآرامی‌های ۱۴۰۱ را حائز اهمیت بدانند؛ چه به لحاظ پاسخ به شبهات ایجاد شده و چه به لحاظ ایجاد کمپین‌هایی مانند تحریم محرم، سیاه نپوشیم و مانند آنحتی بسیاری از کنشگرانِ مرتبط با انقلاب اسلامی در سال ۵۷ که همان نسل اول انقلاب را تشکیل می‌دهند، معتقدند شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دوران پهلوی دوم اگرچه بسترساز بروز انقلاب شد اما بسیاری از آن‌ها، فرهنگ و سنت عاشورا و جاری و ساری بودن آن در زندگی روزمره ایرانی‌ها را موتور محرک این جریان می‌دانند؛ دقیقا برعکس آنچه بعضی از رسانه‌های فارسی‌زبان خارجی یا اکانت‌هایی که نقش انسان‌رسانه را برای آن‌ها بازی می‌کنند، سعی در القای آن دارند.
گستردگی شبهه‌افکنی پیرامون عزاداری سیدالشهدا (ع) در فضای مجازی و تلاش برای آنکه مجالس عزاداری را مولود جمهوری اسلامی معرفی کنند، باعث شده بود که بسیاری از جامعه‌شناسان و کنشگران مذهبی، رویدادهای اولین محرم پس از بروز اعتراض‌ها و برخی از اغتشاشات سال ۱۴۰۱ را بسیار حائز اهمیت بدانند؛ چه به لحاظ پاسخ به شبهات فراوان ایجاد شده در فضای مجازی و چه به لحاظ ایجاد کمپین‌هایی مانند تحریم محرم، نه به محرم، سیاه نپوشیم و مانند آن که اغلب توسط رسانه‌های فارسی زبان خارج از ایران آغاز و راهبری می‌شدند.
به همین دلیل، مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) به عنوان یکی از مهمترین مراکز انجام نظرسنجی‌های معتبر در کشور، در یک نظرسنجی تلاش کرده است برخی رفتارها و نگرش دینی مردم ایران در محرم ۱۴۰۲ را مورد مطالعه قرار دهد و با محرم ۱۴۰۱ مقایسه کند که می‌توانید نتایج آن را بدون دخل و تصرف مشاهده کنید:
بیشتر بخوانید:
نشست خبری تحلیل نظرسنجی محرم ۱۴۰۲ توسط کارشناسان ایسپااز ممنوعیت عزاداری در محرم تا پویش «نه به محرم»
اطلاعات مهم نظرسنجی:
- از مجموع ۱۵۱۲ پاسخگوی این پیمایش، ۵۱.۱ درصد مردان و ۴۸.۹ درصد را زنان تشکیل داده‌اند و روش نظرسنجی تلفنی است.
- میانگین سنی افراد حاضر در این نمونه، ۳۹.۸ سال است که ۲۵.۱ درصد در گروه سنی ۱۸ تا ۲۹ سال، ۴۸.۹ درصد در گروه سنی ۳۰ تا ۴۹ سال و ۲۵.۹ درصد در گروه سنی ۵۰ سال و بالاتر قرار دارند.
- در میان گروه‌های تحصیلی، ۴.۷ درصد پاسخگویان بی‌سواد، ۵۹.۱ درصد دارای تحصیلات دیپلم و کمتر، ۲۵.۹ درصد کاردانی و کارشناسی و ۹ درصد دارای تحصیلات کارشناسی ارشد و دکتری بوده‌اند.
- ۷۲.۲ درصد پاسخگویان متاهل و ۲۲.۶ درصد را افراد مجرد تشکیل داده‌اند. ۴.۶ درصد هم بدون همسر (بر اساس فوت یا جدایی) هستند.
- ۳۷.۳ درصد افراد نظرسنجی، ساکن مراکز استان، ۳۶.۳ درصد در سایر شهرها و ۲۶.۴ درصد نیز ساکن مناطق روستایی بوده‌اند.
آمار جالب برای «در عزاداری دهه اول محرم شرکت کردید؟»
«شما امسال در مراسم عزادارای دهه اول محرم شرکت کردید؟»؛ از مهمترین سوالاتی است که در این نظرسنجی پرسیده شده است.
پاسخ‌ها به این ترتیب بوده است:
«بله،هر شب» ۴۶.۱ درصد (در سال قبل، ۴۱.۲ درصد)
«بله، بیشتر شب‌ها» ۲۴.۸ درصد (در سال قبل، ۲۲.۷ درصد)
«بله، یکی دو شب» ۱۵ درصد (در سال قبل، ۱۶.۵ درصد)
«خیر، شرکت نکردم» ۱۴.۱ درصد (در سال قبل، ۱۹.۵ درصد)
یک نفر هم پرسش را بی‌پاسخ گذاشته است که ۰.۱ درصد فراوانی دارد.
همچنین از بین افرادی که گفته‌اند «هر شب» در مراسم عزاداری شرکت می‌کنند، ۵۹.۸ درصد ساکنان روستا، ۴۳.۴ درصد ساکنان سایر شهرها و ۳۹.۱ درصد ساکنان مراکز استان‌ها هستند.
کدام مراسم‌ها محبوب مردم بوده است؟ روضه خانگی یا هیئت‌های بزرگ؟
طبق نظرسنجی ایسپا، از بین شهروندانی که در دهه اول محرم ۱۴۰۲ در مراسم‌های عزاداری شرکت کرده‌اند، درصد فراوانی نوع مراسم‌ها به شکل زیر بوده است:
روضه خانگی: ۸.۴ درصد (سال قبل: ۱۰.۸ درصد)
هیئت‌های محلی: ۶۰.۲ درصد (سال قبل: ۶۱ درصد)
هیئت‌های بزرگ منطقه‌ای و شهری: ۱۲.۱ درصد (سال قبل: ۱۶.۸ درصد)
سایر شامل مساجد: ۵.۱ درصد (سال قبل: ۱۰.۹ درصد)
بی‌پاسخ: ۰.۳ درصد (سال قبل: ۰.۵ درصد)
سیاه بپوشیم؟ سیاه نپوشیم؟
به گزارش ایسنا، کمپین‌های سیاه نمی‌پوشیم، تحریم محرم، کمک به مستمندان به جای نذری دادن و مسائلی از این دست، از جمله پروپاگاندای رسانه‌ها و افراد خاص در فضای مجازی بود که به دلیل ایجاد توهم اکثریت برای برخی، نگرانی‌های عمیقی را ایجاد کرده بود.
مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) از شهروندان این نظرسنجی پرسیده است که «شما در ماه محرم کدامیک از کارهای زیر را انجام می‌دهید؟» که نتایج آن به این شرح است:
پوشیدن لباس مشکی: ۷۹.۸ درصد (سال قبل: ۷۴.۳ درصد)
شرکت در مراسم سینه‌زنی و زنجیر زنی: ۷۱.۱ درصد (سال قبل: ۶۴.۷ درصد)
خواندن زیارت عاشورا: ۶۰.۷ درصد (سال قبل: ۵۹.۶ درصد)
کمک به نیازمندان و ایتام: ۶۱.۰ درصد (سال قبل: ۵۸.۹ درصد)
دادن نذری: ۵۴.۱ درصد (سال قبل: ۵۰.۲ درصد)
نصب پرچم عزاداری در خانه: ۵۰ درصد (سال قبل: ۴۸.۶ درصد)
شرکت در مراسم شبیه‌خوانی و تعزیه‌خوانی: ۳۴.۳ درصد (سال قبل: ۳۳.۹ درصد)
شرکت در مجالس روضه خانگی ویژه بانوان: ۲۷.۹ درصد (سال قبل: ۲۵.۴ درصد)
خواندن کتاب درباره امام حسین (ع) و واقعه عاشورا: ۲۰.۴ درصد (سال قبل: ۲۲.۸ درصد)
زیست مبتنی بر درس‌های عاشورا؛ مردم و مسئولان
طبق این نظرسنجی، درباره زیست مبتنی بر درس‌های قیام عاشورا نیز داده‌های جالبی به دست آمده است.
فقط ۸.۱ درصد از پرسش شوندگان معتقدند که مردم اصلا درس‌های قیام عاشورا را سرلوحه زندگی خود قرار نمی‌دهند. در عین حال، ۳۴.۵ درصد از پرسش شوندگان معتقدند مردم به میزان زیاد یا خیلی زیاد مردم بر اساس درس‌های عاشورا زندگی می‌کنند؛ ۱۵ درصد معتقدند تاحدودی و ۳۹.۴ درصد به میزان کم.
پرسش‌شوندگان در پاسخ به پرسش «فکر می‌کنید مسئولان در عملکرد خود چقدر قیام عاشورا را الگوی رفتارهای خود قرار می‌دهند؟»، اینگونه پاسخ داده‌اند:
«اصلا»: ۳۲.۲ درصد (سال قبل: ۳۱.۷ درصد)
«کم»: ۳۳.۳ درصد (سال قبل: ۳۱ درصد)
«تاحدودی»: ۱۱.۲ درصد (سال قبل: ۱۰.۶ درصد)
«زیاد»: ۱۳.۶ درصد (سال قبل: ۱۳.۳ درصد)
«خیلی زیاد»: ۴.۸ درصد (سال قبل: ۶.۲ درصد)
بی‌پاسخ نیز ۴.۹ درصد بوده است.
سوالات دیگر؛ از توسل به امام حسین(ع) تا نذری دادن
از دیگر سوالات و گزاره‌های مطرح شده در این نظرسنجی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- در زندگی‌تان تا چه اندازه پیش آمده است به امام حسین (ع) یا شهدای کربلا متوسل شوید؟
پاسخ‌های «خیلی زیاد» و «زیاد» مجموعا ۷۷.۵ درصد هستند و پاسخ «اصلا» ۴.۸ درصد فراوانی دارد.
- اشک ریختن برای امام حسین (ع)ثواب دارد و موجب آمرزش گناهان می‌شود.
پاسخ‌های «کاملا موفقم» و «موافقم» ۷۸.۶ درصد و پاسخ‌های «کاملا مخالفم» و «مخالفم» مجموعا ۱۵.۷ درصد فراوانی دارد.
- به نذری دادن برای امام حسین (ع) و شهدای کربلا برای گرفتم حاجب اعتقاد دارم.
پاسخ «کاملا موافقم» و «موافقم» مجموعا ۸۶.۵ درصد و پاسخ‌های «کاملا مخالفم» و «مخالفم» مجموعا ۱۰.۸ درصد بوده است.
- به نظر شما دولت و حکومت باید در جهت‌دهی به مراسم مذهبی دخالت کند یا باید اجازه بدهد مردم خودشان کار را جلو ببرند؟
پاسخ «باید دخالت کند» ۳۲.۵ درصد بوده و «انجام و اجرای مراسم باید به مردم واگذار شود» ۵۸.۶ درصد فراوانی داشته است.
به گزارش ایسنا، پس از مراسم‌های دهه اول محرم ۱۴۰۲ و استقبال مردم از عزاداری سیدالشهدا (ع) حتی بیش از سال‌های گذشته، اگرچه شبهه‌افکنی‌های پیاپی در فضای مجازی فروکش کرد اما نظرسنجی ایسپا، جزو اولین نظرسنجی‌های معتبر درباره کم و کیف نگاه مردم به این رویداد بزرگ مذهبی در ایران است که نشان می‌دهد فاصله بین فضای مجازی و واقعیت‌های جامعه، بیش از چیزی است که گاهی به آن استناد می‌شود!
انتهای پیام
نظرات