شهرستان ماسال، یکی از شهرستان های تالش زبان در غرب گیلان است. وقتی به شهر ماسال می روید، تندیس بزرگی از مرد اسب سوار با لباس محلی تالشی را می بینید که در فلکه ای به نام «میدان تالشان» نصب شده است. کسانی‌که می خواهند به ییلاقات ماسال بروند، حتما مرد تالشی اسب سوار را دیده اند.

 شهر ماسال، مرکز این شهرستان، تا سال ۱۳۷۶، یکی از بخش های شهرستان تالش بود. شهر ماسال، توسعه مدنیت خود را مدیون «انامقلی ماسالی» (۱۲۷۵ـ ۱۳۵۲ش) است. وی همزمان با تحولات مشروطه خواهی در دیگر شهرهای گیلان، تلاش کرد پایه های توسعه و تعلیم و تربیت را در این شهر پایه گذاری نماید. دبستان حافظ در ماسال در سال ۱۳۰۳ به همت بنیاد حافظ و انامقلی ماسالی ساخته شد. مدرسه راهنمایی معین، تاسیس کتابخانه عمومی ماسال و مدرسه دخترانه بانو عظمت خانم و تجدید بنای مسجد جامع ماسال از تلاش های فرهنگی مردی است که با گذشت نیم قرن از فوتش، هنوز از وی به نیکی یاد می شود.

بازار ماسال، اگرچه چندین بار تجدید بنا شده، ولی سنگ بنای آن به ابتدای دوره قاجار می رسد. شنبه بازار ماسال، پذیرای کسانی است که می خواهند محصولات محلی را در روزبازارها تهیه کنند.

شهرستان ماسال به دلیل موقعیت جغرافیایی و کوهستانی بودن، ییلاقات متعددی همچون، ییلاق سوئه چاله، اولسبلانگاه، خشکه دریا، شالما و شاندرمن دارد. دشت ها و جنگل های این منطقه، جاذبه هایی همچون؛ غار آویشو، آبشارهای چسلی، رامینه، آبشار تولی نسا و غار آویشو دارد.

منطقه باستانی اسبه ریسه، قلعه کول، محوطه باستانی ماسوله خونی، بنای بقعه میراثی چسلی، عمارت تاریخی خان بی تم و مشهد میرزا در آلاله دشت، از مهم ترین جاهای تاریخی شهرستان ماسال است.

روستای ملی چوب تراشان در شهرستان ماسال قرار دارد و کسانی که قصد خرید صنایع دستی چوبی دارند، مرغوب ترین صنایع ساخته شده از چوب های جنگلی را می‌توانید در روستای «شالما» پیدا کنید.

بر فراز ابرها در ییلاق سوئه چاله

ییلاق های اولسبلنگاه و سوئه چاله، معروفترین ییلاق های ماسال است که با وجود احداث راه های دسترسی مناسب از یک سو و ساخت کلبه ها و اقامتگاه های چوبی، در تمام سال بویژه در نیمه نخست سال، پذیرای گردشگران است.

جاده کوهستانی و پیچ در پیچ ییلاق های مذکور، بیشتر اوقات حتی در وسط تابستان، پوشیده از مه و ابر است و وقتی به انتهای این جاده می رسید، گویی بر فراز ابرها ایستاده و دره ای پر از ابر را مشاهده می کنید.

مه در برخی از ساعت ها بقدری شدید است که حتی کلبه های چوبی و مسافران نیز بزحمت دیده می شوند. در میان این مه و ابر، تنها می توان صدای زنگوله بزهای گله‌داران و چوپانان را شنید.

۴کیلومتر که از شهر ماسال دور می شوید، ابتدا ییلاق اولسبلنگاه را می بینید و پس از آن ییلاق سوئه چاله است. سوئه‌ چاله در فاصله ۱۹۰۰ متری از سطح دریا قراردارد. دشت های این ییلاق در تابستان پوشیده از گیاه گلپر است که دانه هایش به عنوان ادویه جمع آوری می شود. در زبان تالشی به «گلپر»، «سوءَ» می‌گویند و وجه تسمیه این ییلاق از همین گیاه گرفته شده است.

روستای ملی چوب تراشان

پیش از رسیدن به ییلاق اولسبلنگاه، به روستای کوهستانی «شالما» بروید. خردادماه ۱۳۹۶، هنرچوب تراشی که در زبان تالشی به آن «چو­ءَ تاشی» می گویند، به نام شهرستان «ماسال» ثبت شد و یک سال بعد روستای «شالما» به عنوان روستای ملی چوب تراشان معرفی گشت.

 در گذشته، شهرستان «ماسال» مرکز چوب تراشی گیلان بود و جنگل های آن محدوده بواسطه داشتن درختان محکمی نظیر: کیش، وَزَن، راش، افرا ، گیلاس جنگلی و ملج، برای تولید صنایع دستی چوبی به کار می رفت. ایجاد محدودیت برای قطع درختان جنگلی به منظور حفظ گونه های در معرض انقراض، مانعی برای تداوم این هنر شد و در حال حاضر اهالی روستای شالما بیشترین تولید را به صورت خانگی دارند.

«اسلام چیتن» تنها کسی است که کارگاه و فروشگاهش، محلی برای عرضه مستقیم صنایع دستی چوبی است و علاقمندان می توانند از فروشگاه وی در ابتدای روستا خرید نمایند.

بقعه میراثی چسلی

در شهرستان ماسال، بناهای مذهبی زیادی وجود دارد ولی متاسفانه اکثر آنها تخریب و نوسازی شده و معماری بومی خود را از دست داده است. بقعه میراثی روستای چسلی، یکی از بناهایی است که در دوره قاجار ساخته شده و پس از آنکه در فهرست آثار ملی ثبت گردید، از خطر تخریب در امان ماند.

بقعه  با شیروانی و ستون های چوبی سبز رنگ و گنبد مخروطی کوتاه و ایوان چهارطرفه و سرشیرهای چوبی است و نرده های مشبک چوبی دور تا دور ۴ ایوان را فراگرفته .

 اتاقک آرامگاه تماماً چوبی است و گره های چینی دارد. صندوق بقعه نیز قبلاً شمسه های چوبی داشته که متاسفانه با ضریح آهنی تعویض شده است. سقف عمارت، لمبه کوبی است و گنبد مخروطی با پایه چوبی بر روی ضریح مشبک چوبی قرار گرفته است.

روستای چسلی، پایین تر از روستای شالما و در یک دره قرار دارد. بنای بقعه بر بلندای تپه ای بر روی یک کرسی سنگی قرار گرفته و مشرف به دره است. کمی پایین تر از بقعه، آبشار چسلی قرار دارد. در حوالی این آبشار و نزدیک به رودخانه علاوه بر احداث اقامتگاه بومگردی، چند کمپ موقت برای اقامت مسافران احداث شده است.

عمارت میراثی خان شاندرمن

در روستاهای کوهستانی «بی تم» و «وزمتر» در بخش شاندرمن شهرستان ماسال، هنوز می‌توان خانه هایی با معماری بومی را دید. عمارت رحیم خان در روستای بی تم، در واقع دارالحکومه بوده است. این عمارت اربابی دو طبقه، بیش از صد سال قدمت دارد  و هنوز هم وراث رحیم خان در این خانه زندگی می کنند. در دوره قاجار بی تم از مراکز مهم حکومتی و خان نشین تالش بود و ناصرالدین شاه به رحیم خان عنوان سرهنگ اعطاء می کند.

این بنا با معماری بومی گیلان، در فهرست آثار ملی ثبت شده است. بنا بر یک کرسی چینی و در ۲ طبقه ساخته شده و از ۳ جهت شمالی، غربی و شرقی، دارای تلار است. درب و پنجره های این عمارت چوبی است و اتاق های تودرتو دارد و نرده های تلار نیز به صورت هنرمندان خراطی شده است.

مشهد میرزا در روستای آلاله دشت

روستای آلاله دشت، مشهد میرزاست و بنای یادمانی در محل شهادت میرزا کوچک جنگلی، رهبر جنبش جنگل، در این روستا نصب شده است.

آذرماه سال ۱۳۰۰، میرزا کوچک به همراه آخرین یارش، گائوک آلمانی، تلاش دارد از«گردنه گیلوان» در مسیر جاده ماسال به سمت خلخال برود که در اثر سرمای شدید و برف و بوران، آرمان هایش در گیلوان یخ می زند.

انتهای پیام