به گزارش ایسنا، نشست «خوانش معماری طهران قدیم» با حضور و سخنرانی فاطمه خدادادی آق قلعه ـ معمار و مدرس دانشگاه ـ همراه شد. این نشست به دبیری محمدرضا وحدتی برگزار شد.

وحدتی نشست را با اشاره به تشخیص دوره تاریخی خانه های تهران از طریق شناخت معماری، سبک آجرها و ... آغاز کرد.

سپس خدادادی با اشاره به تعریف معماری شهری، گفت: اینکه محلات مرکزی شهر چه ویژگی‌هایی دارند که با قدم زدن در آن حال و هوای تاریخی و قدیمی به رهگذران دست می‌دهد از جمله‌ موضوعاتی است که شاید در شهرهای جدید کمتر مورد توجه قرار گرفته باشد. 

عناصر خانه در دوره جدید معماری کاسته می‌شود

او ادامه داد: راسته بازارها و کوچه پس کوچه‌ها، مساجد و ارگ عناصر اصلی بافت شهرهای قدیم است. تهران قدیم نیز یک قریه بوده و بعدها گسترش یافت و تبدیل به شهر شد. در گذشته مسیرهای دسترسی به حریم‌ها و خانه‌ها مشخص بود و شهرها شریان‌های دسترسی جداگانه داشتند. حتا فضاها در خانه‌ها اسم هایی مانند مهمانخانه، اندرونی، هشتی، پستو و.... داشتند. تشخیص دوره‌های تاریخی نیز از همین طریق قابل استناد است. هرچه از عناصر خانه کاسته می‌شود به دوره جدید نزدیک‌تر می‌شویم. 

به گفته وی ابعاد پنجره ها و جداره دیوارها نیز یکی دیگر از عناصری است که می‌تواند تاریخ خانه را مشخص کند.

تاثیر آموزش استاد شاگردی بر معماری

او اظهار کرد: هرچه ابعاد پنجره‌ها کوچک‌تر و تیغه دیوارها قطورتر باشد خانه قدیمی‌تر است. البته هرچه به دوره مدرن نزدیک‌تر می‌شویم سبک و مدل معماری‌ها تغییر می‌کند. گاه شاهد تاثیر استاد شاگردی نیز بر معماری هستیم. حریم‌ها و مرزها در خانه ها مهم است هرچه فضاها کوچکتر باشد دوره تاریخی آن نیز کهن تر است. فضاهای اصلی هندسه دارند و حیاط از مهمترین عناصر خانه ها هستند. 

در معماری ایرانی تزییات خانه نباید به رخ کشیده شود

این معمار تصریح کرد: خانه‌های قاجار قرینه هستند بخصوص در ورودی ها قرینگی را شاهد هستیم. این قرینگی در خانه پدری جلال‌آل‌احمد نیز مشهود است. وقتی صحبت از معماری ایرانی می‌شود، خانه ها نباید تزیینات را به رخ بکشند چرا که هر دوره ویژگی های خود را دارد. اما در بیشتر خانه ها، سقف‌ها و کنگره‌های بام ها با انواع آجرچینی تزیین می‌شد. از دوره زند به قاجار از میزان و حجم تزیینات کاسته می‌شود چراکه با افزایش حجم مهاجران از روستاها به شهرها روبه رو هستیم و نیاز است تا خانه‌ها با سرعت بیشتری ساخته شود از این رو از تزیینات کاسته می‌شود تا سرعت ساخت افزایش یابد. این امر در خانه پدری جلال‌آل‌احمد هم مشهود است و با وجود معماری ایرانی که در  آن شاهد هستیم از تزیینات کاسته شده.

در معماری عصر حاضر نماها یکسان شده

خدادادی افزود: در خانه‌های تاریخی نمی‌توان تمام عناصر را یکسان یافت چراکه جایگاه صاحب خانه در عناصر هویت بخش معرف خانه تاثیرگذار بود. این درحالی است که در معماری عصر حاضر همه نماها یکسان شده و به قول معروف نمای رومی مد شده؛ در گذشته خانه‌ها فضاهای مختلفی داشتند اما در عصر حاضر اینگونه نیست. البته در دوره پهلوی دوم شاهد تاثیر معماری غرب در ساخت بناها هستیم و بعدها معماران و شهرسازان ورود میکنند.  

عنصر آب و پوشش گیاهی بیش از پیش در معماری معاصر دیده می‌شود

خدادادی درخصوص معماری معاصر و عناصری که اهمیتشان در حال افزایش است نیز گفت: عنصر آب و پوشش گیاهی بیش از سایر عناصر در معماری‌های معاصر مورد استقبال قرار گرفته، عناصری که گویای ویژگی و عنصر جمعی است. البته اکنون شاهد افزوده شدن فضاهایی مانند حیات خلوت‌ها به خانه‌ها هستیم. وقتی پدر جلال آل احمد چنین خانه‌ای دارد نشان دهنده هویت و عقبه اوست که در چنین خانه‌ای زندگی کرده است. 

او در پایان تاکید کرد: هر ایرانی می‌تواند مصداقی برای حفظ هویت معماری ایرانی باشد. از خانه‌های تاریخی استقبال کنیم و نام خانه کلنگی را روی آن نگذاریم. از تاریخ و هویتمان فاصله گرفته‌ایم برای قرار گرفتن در مدار توسعه‌ باید هویتمان را حفظ کنیم.

انتهای پیام