به گزارش ایسنا، ناصر نوروززاده چگینی، استاد و پیشکسوت باستان‌شناسی و نخستین رئیس پژوهشکده باستان شناسی ایران در بیست و دومین گردهمایی سالانه باستان‌شناسی ایران در اهمیت حفاظت سخن گفت و با این تاکید که حفاظت فقط از منظر حفظ و احیاء نیست و در تفسیر آن گفت: پژوهش هم در ذات خود و هم در عمل و نتیجه‌ای که از آن حاصل می‌شود یک امر حفاظتی است، یعنی حفاظت و حمایت از اطلاعات و به تبع آن دانشی که احصاء آن از طریق انجام پژوهش‌ها صورت می‌گیرد. پژوهش‌های موضوع میراث فرهنگی هم شرایط آگاهی و حفاظت از دانشی که جوامع گذشته در تعامل با محیط اطرافشان به دست آورده‌اند فراهم می‌سازند و هم چنین است که با حفاظت از دستاوردها و ارزش‌های حاصله و سپس معرفی آنها، راه برکت برای جامعه گشوده می‌شود.

این باستان‌شناس افزود: حفاظت می‌شود مسئول پیوند دیروز به فردا. «پژوهش و حفاظت از مرزهای دانش» یعنی به دام انداختن آنچه انسان در آینده به آن نیازمند است. پژوهش‌های باستان‌شناسی چه در حوزه نظر و چه در مرحله عمل همچون دیگر شیوه‌های شناختِ گذشته کوشش دارد که ابعاد مختلف زندگی انسان را در هیبت جوامعی که راه خود را در گذشته پیمونده‌اند از طریق بررسی و مطالعه بقایای مادی آنها به دست آورد و خاطره زیست آنها را در صحنه حیات دنیوی بازگو کند. شرط لازم چنین فرصتی در وهله اول و در تمام مراحل پژوهش، حفاظت از بقایایی است که طی زمان در اشکال مختلفی در بستر جغرافیای زیستی انسان پراکنده‌اند و چون پرونده‌هایی پنهان در انتظار بیان رازهای خود هستند و بر همین اساس در عصری که توسعه لجام‌گسیخته جوامع بشری یعنی امروزه دهان خود را برای بلعیدن میراث گذشته گشوده است، حفاظت از آنها بر دوش ما سنگینی می‌کند.

دارنده نشان باستان‌شناسی «عزت‌الله نگهبان» گفت: بر کسی پوشیده نیست جغرافیای سرزمینی که ایران می‌نامیم بستر آثار بی‌شماری از زندگی انسان، از دوره پارینه سنگی تا امروز است که حفاظت از آنها از وظایف اولیه آحاد جامعه و دستگاه‌های متولی است. پژوهشگران و باستان‌شناسان در مطالعه زندگی گذشته مردمان ساکن در فلات ایران باید قویا به رسالت خود در پیوند گذشته و آینده پیش‌رو آگاه باشند و نقش خود را در حفاظت و صیانت هرچه مؤثرتر ایفا کنند و هوشیارانه از هرگونه تزلزل در این وظیفه خطیر پرهیز کنند.

عضو هیأت مدیره ایکوموس ایران تاکید کرد: امروزه متاسفانه این آثار در جریان حرکات جسورانه و اقدامات قانون‌گریزانه عده‌ای سودجو و شیاد در معرض تهدیدی سنگین هستند و افراد و گروه‌های متعددی بدون واهمه و ترس از ضابطان قضایی و انتظامی کمر به امحا روزافزون آثار و محوطه‌های باستانی بسته‌اند. در چنین شرایط دردناکی بایسته است همه دلسوزان میراث فرهنگی با عزمی راسخ و سنگری مجهز به مقابله با این پدیده شوم، که البته سابقه تاریخی هم دارد، بایستند و تا جایی که ممکن است نسبت به محدود کردن فعالیت‌های این گروه‌ها و سردمداران داخلی و خارجی آنها اقدام کنند.

نوروززاده چگینی با بیان اینکه قانون دیگری که میراث مادی این سرزمین را تهدید می‌کند برنامه‌های توسعه عمرانی در حوزه آب، معدن، صنعت، راه، کشاورزی و توسعه شهری و روستایی است که اجرای انها عموما با کمترین حساسیت ورعایت مواضع حفاظتی منجر به تخریب محوطه‌های باستانی و میراث و فرهنگ مادی کشور شده است، افزود: پژوهشگاه باستان‌شناسی و پژوهشگران میراث فرهنگی و دیگران مسئولان وزارت میراث فرهنگی باید سعی کنند به جای صرف خدمات پژوهش که با پرداختن هزینه‌های آنها توسط متقاضی همراه است، با بهره گیری از شیوه‌های مطلوب‌تر و آموزش و آگاهی‌بخشی و حساس کردن مجریان، راه تخریب آثار را مسدود و متوقف کرده که صد البته کاری سهل و آسان نیست.

او ادامه داد: موضوع دیگری که حفاظت و حراست از ان امری جدی است و کوتاهی در آن خسارت‌بار است حفاظت از نیروی انسانی متخصص و با تجربه رشته‌های باستان‌شناسی و بازسازی مستمر آن است. در این حوزه ضمن اینکه به کارگیری نیروهای متخصص و مراقبت مستمر در سطح علمی آنها لازم است، دقت و توجه به سطح تجربه افراد در مواجهه با شرایطی که حفاظت بهینه و مطلوب از آثار را می‌طلبد امری تعیین‌کننده است. بی تردید سپردن کار به نیروهایی که سطح نسبی تجربه آنها در حفاظت از آثار و نتایج حاصله کفایت نمی‌کند می‌تواند خسارت‌بار باشد. باستان‌شناسی چه در بخش پژوهش و چه در آموزش باید با انجام اجرای پژوهش‌های دقیق در مسیر حفاظت و ارتقا و سطح فهم عمومی از هویت فرهنگی و هویت ملی کشور حرکت کند.

این باستان‌شناس در ادامه گفت: فلات ایران این دژ برافراشته در جنوب غرب آسیا و در مسیر اتصال سه قاره افریقا، اروپا و آسیا و در میانه فرهنگ‌های شرق و غرب همواره ضمن تعامل و گشودگی، از سپرهای دفاعی سرزمینی و فرهنگی برخوردار بوده و به استناد مدارک تاریخی و باستان‌شناسی در اصلاح و تقویت آنها همواره اقدام کرده و عقب نیفتاده است و به استناد این گزارش‌ها هر زمان که آگاهانه به استقرار این سپرهای دفاعی اقدام کرده، یکپارچگی سیاسی، فرهنگی و اجتماعی و بالندگی اقتصادی و فرهنگی ایران محقق شده و هربار که غفلت کرده و از قابلیت‌ها و ظرفیت‌های این سپر دفاعی استفاده نکرده دچار بحران‌های شدیدی شده و شرایط سخت و دردناکی را تجربه کرده است. دقت لازم در اوضاع سیاسی و اجتماعی، مراقبت مستمر از سطح فرهنگی در میان ارکان حکومت و آحاد جامعه همواره در  توفیق توان و عملکرد این سپر دفاعی نقش داشته است.

او اضافه کرد: مناطق بزرگی مثل آذربایجان، قفقاز، سرزمین‌های زاگرس، خراسان، خوزستان سواحل دریای کاسپین از مازندران و گرگان، سیستان و فارس نقش اساسی در حراست از این دژ افراشته داشته‌اند و چون سپری در مقابل هجوم دیگران عمل کرده‌اند. در این میان به دریای پارس یا خلیج فارس می‌توان اشاره کرد که طی هزاره‌ها از اصالت یکپارچگی و قلمرو سرزمین و و مردمان نشسته بر فراز آن دفاع کرده و نیروی درونی آن همواره در برابر نامحرمان آماده و جوان بوده است.

این مدرس دانشگاه بیان کرد: تاریخ متأخر ما در اثر شکست‌های مناطقی چون قفقاز، هرات، بوشهر و مناطق دیگری نشان می‌دهد جامعه در بهره‌گیری  از ظرفیت‌ها و نیروهای محرک این سپرهای دفاعی موفق نباشد و در برافراشتن مؤثر آنها فعال عمل نکرده است.

این چهره فرهیخته باستان‌شناسی گفت: چه خوب است که با حمایت همه جانبه وزارتخانه از پژوهشگاه همراه با مراکز آموزش باستان شناسی با طرح و اجرای برنامه‌های کوتاه و درازمدت در محدوده این سپرهای دفاعی با هدف برافراشتن و بیدار کردن نیروی درونی آنها حضوری مؤثر داشته و نقش تاریخی خود را ایفا کند.

نوروززاده چگینی که سخنان خود را با خواندن این بیت‌ها از حافظ «هر کو نکند فهمی زین کلک خیال‌انگیز/ نقشش به حرام ار خود صورتگر چین باشد // آن نیست که حافظ را رندی بِشُد از خاطر/ کاین سابقهٔ پیشین تا روزِ پَسین باشد»، به پایان برد، سرزمین ایران را همان کِلک خیال‌انگیز ِحافظ دانست و گفت: تا زمانی که ارزش‌ها، تبار و محرکه‌های درونی این سرزمین را نشناسیم، عملا با مشکل مواجهیم.

انتهای پیام