جشن چهارشنبه‌سوری یکی از آداب و رسوم قدیمی و پرنشاط مردم ایران است که قزوینی‌ها از آن به عنوان «کُله چهارشنبه» یاد می‌کنند. در جشن کله چهارشنبه برنامه‌ها و بازی‌های بسیار متنوعی انجام می‌شود که از جمله آن می‌توان به قاشق‌زنی، بخت‌گشایی، فالگوش‌نشینی، کوزه شکستن و فال گرفتن اشاره کرد.

در گذشته قزوینی‌ها هنگام غروب خورشید، سه بوته خار را در حیاط خانه یا در کوچه آتش می‌زدند و از روی آن با گفتن جمله «زردی من از تو، سرخی تو از من» می ‌پریدند. پس از خاموش شدن آتش یک نفر از اهالی خانه خاکستر آتش را جمع می‌کرد و به بیرون خانه می‌ریخت.

در مراسم دیگری از چهارشنبه‌سوری که بیشتر مربوط به مناطق طارم و الموت بود، مردم به سمت کوه‌ها و دشت‌های اطراف شهر می‌رفتند و در کنار آتش شادمانی می‌کردند. همچنین مرسوم بود که در چهارشنبه‌سوری مادران با قیچی‌زدن چند تار مو از سر فرزندان خود و پرت کردن آن به آسمان به جهت رفع بلا برای فرزندشان در سال جدید طلب سلامتی کنند.

بعد از مراسم کله چهارشنبه نیز هر فردی هفت سنگریزه را برمی‌داشت و به پشت سر خود می‌انداخت. این کار به این منظور انجام می‌شد که موانع زندگی در پشت افراد قرار گیرد و در ادامه مسیر زندگی راه برایشان هموار باشد.

بیرون کردن جوانان دم‌بخت از خانه با جارو

یکی از رسم‌های ویژه و شیرینی که قزوینی‌ها دارند این است که بزرگ خانواده با جارو و خاک انداز پیش از اذان مغرب، جوانان دم بخت به خصوص دختران را از خانه بیرون می‌کند و مجردها می‌بایست تا اندکی بعد از اذان بیرون خانه بمانند.‌ این حرکت با این نیت انجام می‌شد که در سال جدید، بخت این جوانان باز شود و به خانه بخت بروند.

غذاهای ویژه چهارشنبه‌سوری

غذای ویژه چهارشنبه‌سوری قزوینی‌ها رشته پلو با «شیش‌انداز» بوده‌ است. شیش‌انداز خورشتی است که با رب، ادویه، پیاز سرخ کرده و تخم‌مرغ و بادمجان تهیه می‌شود.

همچنین رسم بود برخی مردم قزوین در این شب کله‌پاچه می‌خوردند و صبح روز بعد استخوان‌های کله‌پاچه را به مزارع می‌بردند و در باغ یا زمین خود می‌ریختند، ریختن استخوان‌های کله پاچه برای آن بود که آفت از مزارع دور شود.

پختن آش شفابخش به نیت رفع بیماری از دیگر رسوم قزوینی‌ها در کله چهارشنبه بود. قزوینی‌ها برای پختن این آش هفت نوع سبزی و حبوبات را از هفت مکان مختلف تهیه می‌کردند. بعد از اینکه آش پخته شد آن را بین خانواده‌هایی که بیمار داشتند پخش می‌کردند تا بیماران در سال جدید شفا یابند.

قاشق‌زنی ویژه قزوینی‌ها

قاشق‌زنی، رسم شیرین قزوینی‌ها در کله چهارشنبه است. قزوینی‌ها برای به جای آوردن این رسم زن و مرد کودک و نوجوان با یک قاشق و کاسه فلزی به سمت خانه‌هایی که حیاط‌هایشان رو به قبله بود می‌رفتند و پشت در می‌ایستادند و با قاشق بر ظرف‌هایشان می‌کوبیدند آنقدر این کار تکرار می‌شد تا صاحب خانه به جلوی در بیاید و به آن‌ها آجیل، شیرینی و شکلات بدهد.

فال‌گوش ایستادن

شاید باورتان نشود اما یکی دیگر از رسم و رسوماتی که قزوینی‌ها خیلی به آن اعتقاد دارند، فال گوش ایستادن است. بدین صورت که شخص به صحبت نخستین عابر گوش می‌داد و اگر در صحبت‌های او کلمات پول، مال، وصال، عروسی، سفر، زیارت و کسب کار بود نشانه برآورده شدن آرزوها، تعبیر و در غیر این صورت بدشانسی تلقی می‌شد.

بازی‌های پرتحرک و شاد

بازی‌هایی مانند «دم خروس، لانه شیر، بتراش و گلدسته» از جمله سرگرمی‌های پرتحرک و شاد چهارشنبه سوری در قزوین هستند. این بازی‌ها با ترانه‌های عامیانه همراه می‌شوند و فضای میدان و کوچه‌ها را پر از هیجان و شور می‌کنند. به عنوان مثال در بازی دم خروس، لانه شیر، کودکان و نوجوانان در حلقه‌ای قرار می‌گیرند، آواز می‌خوانند و دست می‌زنند و بازی‌های مختلفی را انجام می‌دهند.

بتراش و گلدسته: بازی که با ترانه‌ «کشتی، کشتی، بالابان، راستا، راستا، خیابان ـ آتش، آتش، شعله کش ـ دشمن ما را بکش، الو، الو بسوزی، یک دسته گل بسازی» همراه می‌شود و انرژی و نشاط را در میان مردم افزایش می‌دهد. این بازی‌ها نه تنها سرگرم‌کننده هستند، بلکه روحیه‌ همکاری و همبستگی را تقویت می‌کنند.

همچنین گفته می‌شود که قزوینی‌ها خرید آینه در شب چهارشنبه‌سوری را خوش‌یمن می‌دانند. شکستن تخم‌مرغ و کوزه نیز از رسم‌های مردم استان قزوین در ادوار گذشته بوده‌ است.

به گزارش ایسنا، فراموش نکنیم که نیاکان ما در چهارشنبه سوری سنت‌هایی به جای می‌آوردند که هر یک از آنها طلب سلامتی، رفع بلا و افزون شدن رزق و روزی بود. در هیچ یک از آداب و سنت چهارشنبه سوری ترقه و مواد منفجره جایی نداشته است و ما موظفیم آیین و سنت دیرینه کشورمان را همانطور که هست به نسل بعد منتقل کنیم.

انتهای پیام