دکتر فرشید وفا امروز پنجشنبه ۸ خرداد درهمایش روز جهانی بدون دخانیات که در بیمارستان رضوی مشهد برگزار شد، اظهار کرد: حوزه استان خراسان رضوی در برنامه جامع کنترل و مبارزه با دخانیات تجلی اولی مشارکت و تعامل بین‌بخشی است و تمام سازمان‌ها و نهادهای درگیر حسب قانون جامع مشارکت فعال دارند.

وی افزود: یافته‌های ما بیانگر این است که اقدامات وسیع و گسترده چه در راستای اطلاع‌رسانی و یا برخورد انجام شده، اما در فرایند میدانی نتوانستیم آنطور که باید و شاید بازدارندگی مصرف را شاهد باشیم.

وفا خاطر نشان کرد: لازم است در کنار اقدامات انجام شده کارهایی از جمله بازنگری قوانین، استراتژی‌های نحوه مداخله و ... انجام تا میزان کارایی اقدامات بیشتر شود.

 مدیر سلامت محیط و کار دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان اینکه روز گذشته ۵ هزار تنه قلیان و ۲ تن مواد دخانی در مشهد معدوم شد، گفت: در حال حاضر در فضاهای سبز، پارک‌ها و تفرجگاه‌ها مصرف مواد دخانی را به وفور شاهد هستیم، راهکارهایی وجود دارد که اگر خانواده محور و مدرسه محور بوده و سهم مشارکت‌های مردمی بیشتر باشد، بهتر نتیجه خواهیم گرفت

وی درخصوص نقش فرهنگ و رسانه در کاهش میزان مصرف دخانیات، بیان کرد: ما  در بحث فنی آموزش مخاطرات نسبت به مصرف دخانیات، از قابلیت‌های فضای مجازی مانند اینستاگرام استفاده نمی‌کنیم.

وفا اظهار کرد: در حوزه دانشگاه علوم پزشکی مشهد از ۲۵ هزار مرکز صنفی بالای ۹۰ درصد عرضه محصولات دخانی دارند و زیر ۸ درصد آنها عاملیت فروش دارند و اگر بخواهد برخورد قانونی انجام شود، ۲۰ هزار از این مراکز باید به مراجع قانونی معرفی شوند که برخورد با آنان نیازمند راهکارها و فرایندهای جدید است.

وی با تاکید بر نقش ورزش و مراقبت‌های فردی در پیشگیری از مصرف دخانیات، بیان کرد: این موضوع عامل مهمی است اما در حال حاضر به مدت دو هفته است که در مشهد هوای ناسالم برای گروه‌های حساس و تمامی گروه‌ها را داریم؛ قبلا در استان ۳ کانون داخلی ریزگرد داشتیم ولی با توجه به ناترازی‌ها در حال حاضر این کانون‌ها به ۳۵ عدد افزایش پیدا کرده است.

مدیر سلامت محیط و کار دانشگاه علوم پزشکی مشهد تصریح کرد: بر اساس آمار و اطلاعات  بیش از ۱۵ درصد جمعیت نابارورند و بر اساس مطالعات صورت گرفته مصرف دخانیات توسط زنان با رشدی ۱۳۰ درصدی مواجه بوده است که قطعا این عوامل به یکدیگر مرتبط اند.

وفا با اشاره به اینکه بر اساس مطالعات استپ میزان مصرف مواد دخانی در بانوان در کشور ۴.۴ درصد و در استان خراسان رضوی ۱۱ درصد است، گفت: در مورد مصرف سیگار نیز آمار استان از آمار کشور بالاتر است.

وی افزود: درصد مصرف قلیان توسط زنان در کشور ۳.۴ درصد است در حالی که این آمار در خراسان رضوی ۱۰.۱۴ درصد گزارش شده است، بنابراین مصرف قلیان در خانم‌ها در خراسان رضوی ۳ برابر درصد کل کشور است.

وفا ضمن ارائه گزارش از اقدامات انجام شده در حوزه دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت:  سال گذشته ۷ کارگاه غیرمجاز ناس شناسایی و قریب به ۳.۵ تن تنباکوی تقلبی ( ناس) کشف و معدوم شده است، همچنین سال گذشته در حوزه تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد، ۶۶۴۰ مورد تنه قلیان معدوم شد که یک سوم ان مربوط به طرقبه شاندیز بود.

وی در مورد استندهای عرضه محصولات دخانی در فروشگاه‌ها گفت: استندهای عرضه دخانیات در بهترین نقطه با بهترین دید در فروشگاه‌ها وجود دارد و مشتری را ترغیب به مصرف می‌کند به طوری که مافیای ساخت استند عرضه دخانیات داریم.

اختلالات روانی زنگ خطری برای شروع مصرف دخانیات

دکتر عطاء‌الله عقیلیان، فوق تخصص روانپزشکی و مدیرگروه روانپزشکی بیمارستان رضوی  نیز در این همایش در رابطه با دخانیات و چالش‌های روانپزشکی توضیحاتی ارائه کرد.

وی در این زمینه گفت: اختلالات روانی می‌تواند به عنوان یک عامل خطر برای شروع مصرف دخانیات عمل کند؛ تحقیقات نشان می‌دهد مصرف دخانیات با اختلالات روانپزشکی مانند افسردگی، اضطراب و اسکیزوفرنی رابطه دوطرفه دارد و بسیاری از افراد مبتلا به اختلالات روانی، برای کاهش علائم موقت خود به نیکوتین روی می‌آورند.

وی افزود: نیکوتین در کوتاه‌مدت باعث ترشح دوپامین و سروتونین می‌شود که ممکن است احساس آرامش یا تمرکز ایجاد کند؛ بیماران افسرده گاهی برای فرار از خلق پایین، سیگار می‌کشند.

این فوق تخصص روانپزشکی خاطرنشان کرد: افراد مبتلا به افسردگی یا اضطراب، ۲ تا ۳ برابر جمعیت عمومی سیگار می‌کشند. از سوی دیگر، مصرف دخانیات می‌تواند علائم این اختلالات را تشدید کند، همچنین افراد مبتلا به ADHD و بیماران اسکیزوفرنی هم تا ۳ برابر جمعیت عادی مصرف دخانیات دارند.

وی تکانشگری، جستجوی هیجان و تجربه‌های جدید، عزت نفس پایین، خودپنداره منفی و ضعف در مهارتهای مقابله با استرس را از جمله ویژگی‌های شخصیتی افراد آسیب‌پذیر برای شروع مصرف دخانیات ذکر کرد.

عقیلیان در مورد چرخه معیوب مصرف دخانیات و اختلالات روانی توضیح داد: نیکوتین در کوتاه مدت ممکن است علائم را بهبود بخشد، اما در بلند مدت باعث افزایش تحمل و وابستگی می‌شود؛ علائم اضطراب یا افسردگی را با نوسانات سطح دوپامین تشدید می‌کند، همچنین تداخل با داروهای روانپزشکی مثل کاهش اثر برخی داروهای ضد افسردگی را به همراه دارد.

 وی با بیان اهمیت درمان یکپارچه گفت: برای شکستن این چرخه معیوب، باید همزمان به اختلال روانی و اعتیاد به نیکوتین از طریق دارودرمانی، روان درمانی و حمایت اجتماعی  پرداخت.   

مدیرگروه روانپزشکی بیمارستان رضوی فقر، بیکاری، استرس مزمن، انزوای اجتماعی و فشار همسالان، خانواده یا دوستان مصرف‌کننده و عادی سازی مصرف دخانیات در رسانه‌ها را از جمله عوامل روانی اجتماعی و محیطی مرتبط با مصرف دخانیات برشمرد.

وی افزود: اختلالات روانی نه تنها می‌توانند فرد را مستعد مصرف دخانیات کنند، بلکه مصرف دخانیات نیز پیش‌آگهی این اختلالات را بدتر می‌کند، بنابراین رویکردهای درمانی باید همزمان به هر دو موضوع بپردازند.

انتهای پیام