علی طالع‌زاری، در گفت‌وگو با ایسنا، به بررسی جایگاه حقوق بشر در اندیشه اسلامی پرداخت و تأکید کرد: در حالی که موضوع حقوق بشر همواره یکی از مباحث چالش‌برانگیز در مجامع بین‌المللی است، اسلام نگاهی متفاوت و مبتنی بر کرامت ذاتی و مسئولیت‌پذیری به این مفهوم دارد.
وی حقوق بشر را سنگ‌بنای حیات انسانی در جوامع متمدن دانست و اظهار کرد: اهمیت این مفهوم در آن است که به‌عنوان معیار مشترک جهانی، از شأن، آزادی، عدالت و برابری همه انسان‌ها دفاع می‌کند. بدون رعایت و صیانت از حقوق بشر، نه‌تنها دستیابی به توسعه‌ای پایدار و صلح‌آمیز ممکن نیست، بلکه کرامت انسانی نیز به شدت مورد تهدید قرار می‌گیرد.
طالع‌زاری حفظ حقوق بشر را به معنای تضمین زیستی شرافتمندانه برای همه افراد جامعه، فارغ از هویت یا باور آنان برشمرد و گفت: در اندیشه اسلامی، کرامت انسان نه‌تنها جایگاهی محوری دارد بلکه مبنای تمام حقوق بشری اس و. برخلاف برخی تصورات رایج، کرامت در اسلام امری اکتسابی نیست بلکه موهبتی الهی و ذاتی است که به همه انسان‌ها تعلق دارد. آیه‌ی شریفه «وَلَقَدْ کَرَّمْنَا بَنِی آدَمَ» (اسراء، ۷۰) دلالت دارد بر اینکه همه انسان‌ها، بدون توجه به دین، نژاد یا جنسیت، از کرامت برخوردارند. این دیدگاه، پایه‌گذار نظام حقوقی اسلام در حوزه حقوق بشر است.
رئیس کانون وکلای دادگستری با بیان اینکه حقوق بشر اسلامی بر تعادل میان آزادی و مسئولیت تأکید داشته و در این منظومه فکری، انسان آزاد است اما آزادی او در چارچوب عدالت، اخلاق و مصالح اجتماعی معنا می‌یابد، افزود: در نظام اسلامی، دولت موظف است با ایجاد بسترهای قانونی و اجتماعی، زمینه تحقق این حقوق و آزادی‌ها را فراهم کند. در کنار آن، نظارت عمومی، مسئولیت‌پذیری فردی و عدالت ساختاری، نقش کلیدی در پایداری حقوق بشر ایفا می‌کنند.
وی با اشاره به تفاوت‌های مبنایی حقوق بشر در دیدگاه اسلامی و غربی تصریح کرد: تفاوت بنیادین در مبنای فلسفی و ارزشی کرامت نهفته است. در نگاه غربی، کرامت انسانی اغلب بر پایه عقلانیت، خودمختاری یا قراردادهای اجتماعی تبیین می‌شود و گاهی ارزش انسان را با توانمندی یا بهره‌وری او می‌سنجند. اما در اسلام، کرامت، موهبتی الهی و غیرقابل سلب است؛ به‌گونه‌ای که حتی انسان گناهکار، ناتوان یا متفاوت نیز از این کرامت برخوردار است. این رویکرد، زمینه‌ساز نظام حقوقی انسانی‌تری در چارچوب آموزه‌های اسلامی است؛ نظامی که در آن، حقوق فرد در پیوند با ارزش‌های الهی و انسانی تعریف می‌شود، نه در رقابت با دیگران.
طالع‌زاری در پایان تأکید کرد: امروز بیش از هر زمان دیگری، جامعه بشری نیازمند بازخوانی دقیق، علمی و منصفانه مفاهیم حقوق بشر در بستر فرهنگی و دینی خود است. حقوق بشر اسلامی، با تکیه بر کرامت انسانی، عقلانیت و عدالت، می‌تواند الگویی متمایز و کارآمد برای پاسخ‌گویی به چالش‌های جهانی ارائه دهد. در این میان، جامعه حقوقی و نهاد وکالت نیز مسئولیتی سنگین در بازتولید، تبیین و اجرای دقیق این مفاهیم دارند تا گام مؤثری در تحقق عدالت و صیانت از حقوق مردم برداشته شود.
انتهای پیام
نظرات