به گزارش ایسنا، جشن سیصدمین نشست از سلسله نشست‌های سعدی‌شناسی با عنوان «بر خوان سعدی» عصر دوشنبه، ۳۱ شهریورماه توسط مرکز سعدی‌شناسی و با همکاری دانشنامه فارس و موسسه فرهنگ و هنر فرداد در مجموعه فرهنگی ساختمان الف شیراز برگزار شد.
در این نشست که با حضور سعدی‌پژوهان، سعدی‌دوستان و استادان و اهالی فرهنگ برگزار شد، کوروش کمالی سروستانی، مدیر مرکز سعدی‌شناسی ضمن ابراز خرسندی از استمرار برگزاری نشست‌های هفت‌ساله «بر خوان سعدی»، در بخشی از سخنان خود گفت: شاعران کلاسیک و بزرگ ایران جایگاه ماندگاری در ذهن و زبان ایرانیان داشته و دارند. مگر می‌شود ایرانی بود و دلبسته فردوسی و نظامی و خیام و مولوی و سعدی و حافظ و دیگر شاعران بلندآوازه ایران نبود؟
او در ادامه خاطرنشان کرد: در سال ۱۳۷۵ که دل‌مشغولی اصلی‌ام، توسعه فرهنگی فارس در بنیاد فارس‌شناسی بود، طرح‌های مختلفی را در زمینه‌های مختلف پژوهشی، فرهنگی و هنری، با یاری و همراهی پژوهشگران و هنرمندان و نویسندگان پی ریختیم. در این میان جای خالی دو شاعر بزرگ شیراز و ایران، سعدی و حافظ که نقش و پیوند بی‌بدیلی با شیراز داشتند و همگان با شعر و حکمت و هنر آنان آشنایند، در رویدادهای فرهنگی مستمر، هویدا بود و ضرورت پرداختن به آنان انکارناپذیر.
کمالی سروستانی افزود: بر همین اساس با بررسی تجربه‌های پیشین بزرگداشت سعدی و حافظ در شیراز و نیز با توجه به چگونگی پرداختن دیگر کشورها به شاعران بزرگ و ملی‌شان، نامگذاری روزی به‌نام «سعدی» و روزی به‌نام «حافظ» در سال ۱۳۷۵ به ذهنم رسید. برای انتخاب مصادیق این روزها، پیش از اعلام عمومی با پژوهشگران و ادیبان ایران از جمله دکتر عبدالحسین زرین‌کوب، بهاءالدین خرمشاهی و منصور رستگارفسایی به رایزنی پرداختم و در انجمن‌های ادبی آن روزگار، از جمله «یاران یکشنبه» این ایده را مطرح کردم که خوشبختانه با اقبال و استقبال روبه‌رو شد و در نهایت روز اول اردیبهشت‌ماه را به عنوان «یادروز سعدی» و ۲۰ مهرماه را به‌عنوان «یادروز حافظ» پیشنهاد کردم و بر همین اساس از سال ۱۳۷۶ نخستین یادروزهای سعدی و حافظ در شیراز و بسیاری از شهرهای ایران و جهان برگزار شد.
او ادامه داد: اینها اولین روزهای فرهنگی در تقویم ملی ما بودند و پس از آنان روزهایی به‌نام فردوسی، مولوی، ملاصدرا و دیگر بزرگان در شورای فرهنگ عمومی کشور تصویب شد. روزی که به یمن خوبی‌ها و زیبایی‌های اندیشه سعدی چون شعر و نامش به زودی جهانگیر شد و همزمان با شیراز در برخی از شهرهای ایران و جهان دوستدارانش آن را به جشن نشستند و از خوان حکمت و عشق و شورش خوشه‌ها چیدند. به‌یاد می‌آورم که در نخستین یادروز سعدی در سال ۱۳۷۷ استاد محمدرضا شجریان و استاد نورالدین رضوی سروستانی سعدی‌خوانی کردند.
نویسنده کتاب «شرح قصاید سعدی» اظهار کرد: انتشار سالانه مجموعه مقالات سعدی‌شناسی که تاکنون ۳۱ دفتر آن منتشر شده است، جمع‌آوری نسخ خطی سعدی از کتابخانه‌های سراسر جهان جهت تصحیح کلیات سعدی، تدوین دانشنامه سعدی، انتشار کتاب‌هایی پیرامون سعدی، و جایزه سالانه بهترین پژوهش سعدی‌شناسی برخی دیگر از این برنامه‌ها بود. از سال ۱۳۹۰ تا سال ۱۳۹۷ نیز نشست‌های بین‌المللی سعدی و شاعران جهان در تهران، شیراز و برخی از کشورهای جهان با همکاری معاونت فرهنگی شهر کتاب برگزار شد؛ از جمله سعدی و پوشکین (مسکو)، سعدی و یونس امره (آنکارا)، سعدی و ویکتور هوگو (پاریس)، سعدی و سروانتس (مادرید)، سعدی و کنفوسیوس (پکن)، سعدی و شیلر (فرانکفورت)، سعدی و پترارک (بولونیا)، سعدی و متنبی (لبنان) و ... . همچنین مسابقه گلستان‌خوانی در بین دانش‌آموزان، آموزش گلستان و بوستان به دبیران ادبیات، مسابقات نقشی از سعدی و خوش‌نویسی آثار سعدی بخشی دیگر از برنامه‌های مرکز سعدی‌شناسی در این دوران بوده است.
مدیر «دانشنامه فارس» افزود: در ادامه این روند که حدود ۲۸ سال از آغاز و تداوم آن می‌گذرد، در سال ۱۳۹۷ با اندیشه ترویج متن‌خوانی مستمر سعدی، تصمیم به برگزاری نشست‌های هفتگی «بر خوان سعدی» گرفتیم. در ابتدای این مسیر، نشست‌ها در جوار آرامگاه سعدی در سعدیه برگزار شد. پس از آن در مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس این روند تا آغاز دوران کرونا ادامه یافت. در دوران اجتناب‌ناپذیر همه‌گیری کرونا، جلسات «بر خوان سعدی» به شکل مجازی برگزار شد و پس از بهبود شرایط، دوباره در سرای غزل ساختمان الف و تا به امروز که در کافه فرهنگی و ادبی الف این هم‌نشینی مبارک ادامه یافته و امروز به نشست سیصدم آن رسیده‌ایم. نشست‌هایی که مدیون مدیریت سرکار خانم دکتر نیازکار است که با شور و عشق و آگاهی با حضور شما عزیزان آن را تداوم بخشیدند. البته در برخی از شهرستان‌های استان فارس همچون نیریز و فسا و... و در تهران و کرج نیز دیگر زیرمجموعه‌های «بر خوان سعدی» به همین شیوه برگزار می‌شود. در سطح جهانی نیز این نشست‌ها به شکل مجازی و با حضور اساتید بر خوان برگزار می‌شود و همه این اتفاقات و رویدادهای مبارک از آن روست که سعدی در ذهن و زبان ما ماندگار است.
کمالی در ادامه گفت: خوان سعدی از روزگار زندگانی‌اش در جوامع فارسی‌زبان گسترده شد. شاعران و نویسندگان بزرگی چون حافظ، بیدل، نزاری قهستانی، مسعود سعد، جامی، شوریده، قاآنی، وصال، بهار، ابتهاج، شهریار، منزوی، ابراهیم گلستان، جمالزاده، محمدعلی فروغی و بسیاری دیگر بر این خوان نشستند. علاوه بر این شاعران و فیلسوفان و نویسندگان بزرگ جهان همچون پوشکین، گوته، شیلر، ویکتور هوگو، امرسون، ولتر، نیچه، ارنست رنان، تولستوی، بالزاک، لافونتن و... نیز بر این خوان نشستند و از خرمنش خوشه‌ها چیدند. سعدی شاعر زندگی است. سخنگوی زندگی است. سخنش از دل زندگی برمی‌خیزد و بر دل زندگان می‌نشیند و این خود از ویژگی‌های مهم شعر سعدی است. اگرچه عمر انفسی سعدی در قرن هفتم به سال ۶۹۱ به پایان می‌رسد، اما عمر آفاقی او به دلیل برخورداری از فرهنگ اسلامی و ایرانی و نگاه انسانی، همچنان ماندگار است و خوانش گسترده. سعدیِ آفاقی، معاصر ماست؛ چرا که عشق، خرد، ایمان، آزادی، کم‌آزاری، عدالت، راستی و اخلاق دغدغه همیشگی انسان‌هاست و سعدی شاعر ماندگار این دغدغه‌هاست. اندیشه سعدی چکیده فضیلت انسانی است. این فضیلت‌ها را باید بگسترانیم تا جای رذیلت‌ها تنگ شود، تا مردمان، حاکمان، عالمان، زاهدان، عاشقان و... بدانند که چگونه زیست اخلاقی، زیست دوستانه، زیست عاشقانه و مردم‌دارانه می‌تواند این سرزمین را گلستان کند.
این استاد دانشگاه همچنین تاکید کرد: جایگاه جهانی سعدی به گونه‌ای است که ترجمه آثارش به هر زبانی، بزرگی از آن دیار را به احترام و تکریم او واداشته است. شاید بتوان گفت که یکی از دلایل ماندگاری سعدی، پیوندی است که میان شعر، اخلاق و زندگی برقرار کرده است. او تنها یک شاعر نیست، بلکه اندیشمندی است که نگاه ژرفش به انسان، جامعه و روابط میان افراد را با بیانی شیوا و مؤثر در قالب شعر و نثر عرضه کرده است. آثار سعدی به‌گونه‌ای نگاشته شده‌اند که خواننده را نه تنها به فکر فرو می‌برد، بلکه به عمل نیز دعوت می‌کند. سعدی مانیفست باورمندی خود را در نگاه معرفت‌شناسانه به هستی، خداوند و انسان با دو رویکرد حکمت نظری و حکمت عملی در آثارش به تصویر کشیده که در هر یک از آثار او همچون گلستان، بوستان و غزل به گونه خاص خود نمود یافته است. گستردگی، تنوع لحن و آثار، داستان‌گویی، عاشقانه‌سرایی و حکمت‌آموزی او را به یک ارکستر بزرگ ادبی تبدیل کرده است.
کمالی سروستانی متذکر شد: نگاه سعدی به جان پیرامونی‌اش نگاه پیوند اخلاق فردی و اجتماعی است؛ سعدی معتقد است که انسان تنها با اخلاق فردی مانند پرهیز از دروغ، پرهیز از آز و ... کامل نمی‌شود؛ بلکه باید مسئولیت اجتماعی هم داشته باشد؛ همچون یاری رساندن به محرومان، همدردی با ضعیفان، نکوهش ستمگران و حاکمان ظالم. این نگاه، سعدی را شاعری می‌سازد که هم معلم اخلاق فردی است و هم معلم جامعه انسانی. در حکایات گوناگون گلستان سعدی پیوسته نشان می‌دهد که اخلاق فردی وقتی ارزش دارد که در زندگی اجتماعی نیز جاری شود. حتی وقتی که این اخلاق به شدت هم فردی باشد همچون عبادت، اما باز هم سعدی تأکید می‌کند که عبادت واقعی در خدمت به مردم است. این یکی از آشکارترین نمونه‌های پیوند اخلاق فردی و اجتماعی در اندیشه اوست: عبادت به جز خدمت خلق نیست/ به تسبیح و سجاده و دلق نیست. علاوه بر این سعدی شاعر عشق است. شاعر، عاشق‌ترین شیخ‌العاشقین و در زبان‌آفرینی یگانه. سعدی پس از فردوسی در پویایی و تعالی و زایش و گستردگی زبان فارسی کارستان کرده است. به باور بزرگان زبان فارسی تا جایی رفته و مانده که سعدی در آنجا فرود آمده و خیمه زده است. ویژگی انسان‌گرایی سعدی این است که محدود به زمان خود نیست. امروز هم وقتی شعرش را می‌خوانیم، گویی برای دنیای بحران‌زده امروز نوشته شده است: دعوت به صلح در برابر جنگ، دعوت به عدالت در برابر تبعیض، دعوت به همدلی در برابر بی‌رحمی. بر همین اساس می‌توان گفت که سعدی آموزگار اخلاق جهانی است، زیرا کرامت انسان را محور قرار می‌دهد، ارزش‌های اخلاقی‌اش فراتر از مرزهاست، و پیوند میان فرد و جامعه را می‌بیند.
فرح نیازکار، نویسنده «شرح غزلیات سعدی» و دبیر نشست‌های «بر خوان سعدی» نیز ضمن اظهار خوشحالی از تداوم هفت‌ساله این نشست‌ها، در بخشی از سخنان خود گفت: سیصد دوشنبه، سیصد عصرگاه هم‌نشینی و همدلی در «بر خوان سعدی»! درست هفت سال است که گرد آمده‌ایم تا واژه‌ها بهانه‌ای باشند برای دیدار و دوستی؛ برای آنکه سعدی فانوسی از حکمت بر خانگه جانمان بیفروزد. هفت سال است که در کوچه باغ‌های بوستان و گلستان می‌نشینیم، غزل‌هایش را نفس می‌کشیم و حکمت‌هایش را در جان می‌نشانیم. اکنون اما به ایستگاه سیصدم رسیده‌ایم و این اتفاق مبارک را به جشن می‌نشینیم.
این استاد دانشگاه افزود: سیصد دوشنبه و سیصد عصرگاه را بهانه کرده‌ایم تا گرد هم آییم، سیصد بار چشم در چشم هم نهاده‌ایم و در آینه واژه‌ها، جهان معنایی خویش را بازیافته‌ایم و امروز برای ما اهالی «بر خوان سعدی»، سیصد تنها یک عدد نیست؛ خاطره‌ای است انباشته از لبخندها، نگاه‌ها، پرسش‌ها و نجواهای صمیمانه‌ای که در این سال‌ها در جان ما جان گرفته است. و حالا انگار پس از سیصد نشست و خوشه‌چینی بسیار از خوان سعدی، تبدیل شده‌ایم به خانواده فرهنگی بر خوان سعدی؛ زلال، عاشق و آرمانگرا! خانواده‌ای که با تکیه بر ذهن و زبان سعدی زاده شد و اکنون بالیده و بارور شده است.
در ادامه این نشست رحیم هودی و سیروس رومی نیز به ذکر خاطراتی از تاثیرپذیری حرفه‌ای خود از آثار سعدی پرداختند.
همچنین برخی از علاقه‌مندان شرکت‌کننده در نشست‌های «بر خوان سعدی» به خواندن غزل‌های سعدی پرداختند.
انتهای پیام
نظرات