به گزارش ایسنا، جلسۀ فصلی شورای عالی علمی مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی عصر سه‌شنبه، اول مهر به ریاست کاظم موسوی بجنوردی برگزار شد.

در این نشست ابتدا فاطمه لاجوردی، دبیر شورا گزارش عملکرد مرکز را خواند. سپس احمد مسجدجامعی، قائم‌مقام مرکز دربارۀ تازه‌ترین کتاب انتشارات به‌قلم سیدفتح‌الله مجتبائی (و به‌کوشش میترا حسنی) با عنوان «گفتارهایی در تاریخ و فرهنگ (جلد دوم)» سخن گفت و آن را اثری دانست که خواننده می‌تواند با سیر تفکر نویسنده آشنا شود و تاریخ تحول و تطور اندیشۀ او را دریابد زیرا در هیچ‌یک از مقالات خود دست نبرده است.

در ادامه نصرالله پورجوادی، مدیر بخش فلسفۀ مرکز اظهار کرد: مجتبائی در تمام این سال‌های تحقیق، ایرانِ یکپارچه را در نظر داشت و هیچ‌گاه آن‌را به ایرانِ پیش یا پس از اسلام تقسیم نکرد. برای او ایران و همۀ آثارش درخشان و ممتازش و هرچه مربوط به فرهنگ آن است اهمیت داشت.

او افزود: متأسفانه پس از انقلاب، ما، ازجمله خودِ من، روی ایران اسلامی توجه داشتیم زیرا جو حاکمیت و جامعه، هرآن‌چه را مرتبط با ایرانِ پیش از اسلام بود، مرتبط با رژیم پهلوی می‌دانست و اگر کسی از ایران باستان دفاع می‌کرد طاغوتی شمرده می‌شد و درنتیجه بخشی از هویت خود را کتمان کردیم. حتی تأسیس مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی و دانشنامۀ جهان اسلام هم با همین نگرش بود. دورۀ این نگاه‌ها گذشته و لازم است تا تغییری رخ دهد. باید تاریخ و فرهنگ خود را دوباره بنویسیم و این مرکز حالا باید چنین کند. باید بدانیم همۀ تاریخ ایران برای ماست و این همان دیدگاهی است که مجتبایی در تمام این ۷۰ سال اندیشه‌ورزی داشته است.

سیدفتح‌الله مجتبائی، مشاور عالی بخش ادیان و عرفان مرکز نیز در ادامه دربارۀ اثر خود اظهار کرد: این مجموعۀ دوجلدی، منتخبی از مقالاتم به فارسی و انگلیسی است و اگر می‌خواستم انتخاب کنم سبک‌سنگین فراوان داشت و خیلی‌ها را اصلاح می‌کردم اما خواستم خواننده با سیر قلمم آشنا شود که چطور فکر می‌کردم و این‌گونه راضی‎ترم و امیدوارم آموزنده باشد.

او همچنین‌ دربارۀ انتشار دوبارۀ ترجمه‌اش از «بوطیقا»ی ارسطو پس از ۶٨ سال گفت: این کتاب در سال ١٣٣۶ منتشر شد و سیدمحمدعلی جمالزاده دربارۀ ترجمۀ من چنان اظهار لطف کرده بود که خودم خجالت کشیدم. مدتی بعد وقتی در سفر به پاریس، میهمان سفیر افغانستان بودم و مجتبی مینوی و احمد تفضلی هم حضور داشتند، وقتی مینوی مرا به ایشان معرفی کرد گفت پس مجتبائی تو هستی. من گمان می‌کردم مرد جاافتاده و مسنّی هستی، درصورتی‌که آن‌ زمان تنها ۳۰ ‌سال داشتم.

در ادامه گزارش مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی آمده است: سپس احمد مسجدجامعی بر لزوم گردآوری مجموعۀ مقالات بزرگان مرکز به‌ویژه محمدحسن سمسار و علی بلوکباشی تأکید کرد.

و بعد موسوی بجنوردی ناظر به رسالت کنونی مرکز نسبت به ایران یادآور شد: دانشنامۀ ایران باستان با مدیریت روزبه ‌زرین‌کوب در دست تألیف است و تاکنون ٨٠٠ مقاله برای آن نوشته شده و به‌زودی فرآیند انتشار آن آغاز خواهد شد.

در بخش دیگری از این جلسه، علی بهرامیان، معاون علمی مرکز، نکته‌ای را با حاضران در میان گذاشت و گفت: این‌طور به نظر می‌رسد که اکنون احساس مردم عادی نسبت به ایران صحیح‌تر است تا شماری از روشنفکران. از سوی دیگر، برخی از دانش‌آموختگان رشته‌های مرتبط با ایران نگاه نادرستی به ایران دارند و اندیشه‌های کسانی چون محمدعلی فروغی و سیدحسن تقی‌زاده و محمد قزوینی را به‌آسانی ذیل «ناسیونالیسم» جای می‌دهند و گویی می‌خواهند مقولۀ «ایران» را نظریۀ جدیدی آن هم وابسته به سیاست بدانند. اخیراً هم یکی آشکارا گفت که کسی تا صدسال پیش«مطلقاً» جز نقال‌های قهوه‌خانه‌ها فردوسی را نمی‌شناخت!

او اضافه کرد: گویا از این‌ها کسی از سستی و بی‌مایگی نظرات خود بیمی به دل راه نمی‌دهد. تقریباً هر مقوله‌ای را ذیل سیاست‌های روزمره جای می‌دهند و بنا بر مواضع سیاسی خود دربارۀ آن داوری و اظهار نظر می‌‎کنند. بحث بر سر نقادی گذشته‌‎ها نیست، چون روشن است که نقادی به معنای دقیق کلمه به میزانی از اطلاع و آگاهی و تحقیق نیاز دارد و باید از آن استقبال کرد و عاقلانه این است که شخص نقاد درجاتی از احتمال را در نظر بگیرد، ولی آن‌چه این روزها دیده می‌شود این است که اشخاصی به‌راحتی حکم صادر می‌کنند. گمان نمی‌کنم در هیچ‌جای دنیا کسی این‌چنین به تاریخ و فرهنگ کشور خود لگد بزند.

محمد جعفری قنواتی، مدیر بخش فولکلور مرکز نیز گفت: باید به دو نکتۀ مهم توجه کرد؛ نخست، اقدامات ضداخلاقی وآگاهانۀ قوم‌گرایان که هرکس از ایران و میراث باستانی آن دفاع کرد او را به سلطنت‌طلبی و هواداری از حکومت پهلوی متهم می‌کنند به‌گونه‌ای که «ملی بودن» دشنام و حتی جرم به‌شمار آید. باید این شیوه را افشا کرد. نکتۀ دوم این است که متأسفانه به سبب‌های کاملاً روشن امروز دفاع علمی از آن بخش از هویت ملی که ریشه در دورۀ اسلامی دارد بسیار مشکل شده است به‌ویژه برای مخاطبان جوان. به عبارت دیگر امروز مصراع «شیر خدا و رستم دستانم آرزوست» برای جوانان غریب می‌نماید.  

 انتهای پبام