این مجموعه در دوره فرمانروایی گنجعلی‌خان، حاکم مشهور کرمان در زمان شاه عباس اول (۱۰۰۵ تا ۱۰۳۴ هجری قمری) شکل گرفت و با همت و ذوق استاد سلطان‌محمد معمار یزدی بنا شد.
کاروانسرای گنجعلی‌خان که در زمینی به وسعت ۱۱ هزار متر مربع گسترده است، شامل عناصری ارزشمند همچون میدان، بازار، مدرسه، حمام، کاروانسرا و آب‌انبار و ضرابخانه است. در چهار سوی میدان، مسجدهایی قرار داشته که سه باب آنها هنوز پابرجاست.
سبک معماری مجموعه در تداوم سنت صفوی، به شیوه اصفهانی شکل گرفته و تلفیقی از کارکردهای اقتصادی، مذهبی، اجتماعی و هنری را در خود گرد آورده است.
میدان گنجعلی‌خان، همانند نقش جهان اصفهان یا میدان امیرچخماق یزد، قلب تپنده حیات شهری کرمان در عصر صفوی بود؛ جایی که بازارها، کاروانسرا، حمام، ضرابخانه و آب‌انبار به‌گونه‌ای یکپارچه، الگویی تمام‌عیار از معماری شهری ایران را به نمایش گذاشتند.
به گزارش ایسنا، در شامگاه دوشنبه هفتم مهر، مراسم پاسداشت ثبت جهانی کاروانسرای گنجعلی‌خان در فهرست میراث جهانی یونسکو برگزار شد.
در این مراسم، مدیر پایگاه میراث جهانی گنجعلی‌خان، به ارزش‌های تاریخی این اثر پرداخت و آن را یکی از پنج یادمان شاخص مرحوم گنجعلی‌خان دانست؛ آثاری که شامل آب‌انبار، مدرسه، ضرابخانه و مسجد خان و ... می‌شود.
علی جمیل‌کرمانی تأکید کرد: بازار کرمان، کهن‌ترین بخش شهر و از مهم‌ترین بازارهای تاریخی ایران است و در سطح جهانی نیز جایگاهی برجسته دارد.
وی گفت: از ویژگی‌های شاخص کاروانسرا، وجود کتیبه‌هایی منسوب به سلطان‌محمد معمار یزدی است. هرچند برخی کتیبه‌های ورودی در گذر زمان از میان رفته‌اند، اما کتیبه‌های باقی‌مانده نشان از ظرافت و اصالت اثر دارند.
جمیل‌کرمانی افزود: از دیگر نکات شایان توجه، کاشی‌کاری‌های معرق اصیل بناست که برخلاف بسیاری از آثار دیگر، دست‌نخورده باقی مانده و حکایت از کاربری ویژه و جایگاه ممتاز این کاروانسرا دارد.
مدیر پایگاه میراث جهانی گنجعلی‌خان همچنین به نگاره‌ها و نقوش منحصربه‌فرد کاشی‌ها اشاره کرد و گفت: تصاویری از چوگان که تنها مشابه آن در چین یافت می‌شود و نگاره‌هایی از لیلی و مجنون، صحنه‌های شکار، سیمرغ ایرانی و اژدهای برگرفته از هنر شرق دور. چنین تنوعی نشان از تبادل فرهنگی گسترده عصر صفوی و بهره‌گیری از هنرمندان برجسته ایرانی و شاید فراتر از مرزها دارد.
در ادامه مراسم پاسداشت ثبت جهانی کاروانسرای گنجعلی‌خان، مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری کرمان با اشاره به تقارن این مراسم با هفته گردشگری گفت: امروز با عنوان روز گردشگری و زنان فرصتی یافته‌ایم تا از جایگاهی سخن بگوییم که می‌تواند آینده‌ای روشن برای کرمان رقم بزند. در حقیقت، قلب تپنده این فرصت، زنان هستند.
ندا نظامی افزود: گردشگری فراتر از یک صنعت اقتصادی است؛ پلی است میان فرهنگ‌ها و انسان‌ها. هر گردشگری که به دیاری قدم می‌گذارد، با پرسش‌های فراوان روبه‌رو می‌شود، و چه‌کسی بهتر از زنان، بویژه بانوان کرمانی، می‌تواند پاسخگوی این پرسش‌ها باشد؟
نظامی تأکید کرد: بانوان بیشترین سهم را در صنایع دستی و فعالیت‌های مرتبط با گردشگری بر عهده دارند. امید آن داریم که با حضور فعال و هدفمند زنان در این عرصه، بتوانیم برنامه‌ریزی‌های مؤثری انجام دهیم. بانوی کرمانی نه‌تنها میزبان گردشگران است، بلکه سفیری شایسته برای انتقال ارزش‌ها و ظرفیت‌های این استان نیز به شمار می‌آید.
به گزارش ایسنا، کاروانسرای گنجعلی‌خان امروز نه‌تنها یک بنای تاریخی، بلکه مکانی زنده برای نمایشگاه‌های صنایع دستی و رویدادهای فرهنگی است. احیای آن پس از سال‌ها تعطیلی، نشانی از دمیده‌شدن حیاتی تازه در کالبدی کهن است.
ثبت جهانی این کاروانسرا را باید نه فقط افتخاری برای کرمان، بلکه سرمایه‌ای برای هویت فرهنگی ایران دانست؛ گواهی زنده بر درخشش هنر معماری صفوی و استمرار زندگی در میراثی که چهار سده پیش بنا نهاده شد.
انتهای پیام
نظرات