محمد دهقان، پژوهشگر فرهنگ عامه، در گفت‌وگو با ایسنا از بردو به عنوان یکی از ابزارهای قدیمی و مهم کشاورزی در روستاهای خطه خراسان نام برد و افزود: این وسیله سنتی که به نام «بردو» شناخته می‌شود، نوعی خرمنکوب است که به دست انسان ساخته می‌شود و با استفاده از دو حیوان بارکش، مانند گاو یا الاغ، بر روی خرمن غلات کشیده می‌شود. هدف اصلی این ابزار، خرد کردن ساقه‌ها و جدا کردن دانه‌های گندم از خوشه‌ها بود.
وی گفت: بردو به عنوان یک وسیله چوبی و دست‌ساز، از دندانه‌های محور دوگانه‌اش برای اعمال فشار بر روی ساقه‌های گندم استفاده می‌کرد. این فشار باعث می‌شد تا سفاله‌ها خرد شده و دانه‌های گندم به راحتی از خوشه‌ها جدا شوند. فرآیند کار با این ابزار به این صورت بود که پس از درو کردن گندم، ساقه‌ها در زمینی مسطح که به آن خرمن می‌گفتند، انباشت می‌شد و سپس دور خرمن به شکل دایره‌ای گندم‌ها به ارتفاع و عرض معین پهن می‌شد.
این پژوهشگر فرهنگ عامه خاطرنشان کرد: برای به حرکت درآوردن بردو، یک جفت گاو یا الاغ به آن متصل می‌شد و شخصی در محل مخصوصی که در وسط بردو وجود داشت، می‌نشست و هدایت حیوانات را بر عهده می‌گرفت. این شخص بر روی تخته‌ای که به آن «تختک بردو» می‌گفتند، می‌نشست. نشستن فرد بر روی این تخته علاوه بر کمک به هدایت، موجب می‌شد تا بردو سنگین‌تر و در نتیجه، فرآیند خرد شدن ساقه‌ها و جدا شدن دانه‌ها تسریع شود.
وی اظهار کرد: این وسیله در گذشته یکی از ابزارهای پرکاربرد در کشاورزی به شمار می‌رفت و به طور گسترده در مزارع استفاده می‌شد اما با پیشرفت تکنولوژی و ظهور ماشین‌آلات صنعتی مانند کمباین، استفاده از بردو به تدریج کاهش یافته و امروزه بیشتر در موزه‌ها و نمایشگاه‌های فرهنگی به نمایش گذاشته می‌شود. با وجود این تغییرات، یادآوری این میراث فرهنگی و تاریخی همچنان برای نسل‌های آینده اهمیت دارد.
دهقان در ادامه خاطرنشان کرد: بردو نه تنها یک وسیله کارآمد بوده، بلکه نمادی از فرهنگ و تاریخ کشاورزی مناطق مختلف نیز محسوب می‌شود. این ابزار به نوعی نشان دهنده ارتباط عمیق مردم با زمین و محصولات آن است. در گذشته، کشاورزان با استفاده از این وسیله، زحمت و تلاش زیادی را برای تأمین نیازهای غذایی خود متحمل می‌شدند و این خود، نمادی از زندگی روزمره و فرهنگ آن زمان بود.
وی به ضرب‌المثل‌های محلی که در آن‌ها از بردو به عنوان یک معما یاد شده است اشاره و اظهار کرد: جایگاه این وسیله در ذهن و فرهنگ مردم روستاییان قدیمی اهمیت بسیاری دارد؛ در واقع، بردو به عنوان یک وسیله سنتی، به نوعی نماد هویت کشاورزی و فرهنگی محسوب می‌شود.
این پژوهشگر فرهنگ عامه با تأکید بر اینکه حفظ و نگهداری این میراث فرهنگی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، معتقد است: برگزاری نمایشگاه‌ها و کارگاه‌های آموزشی می‌تواند به آشنایی جوانان با این ابزار و روش‌های سنتی کمک کند و این اقدامات به حفظ فرهنگ عامه و انتقال آن به نسل‌های آینده یاری خواهد رساند.
وی همچنین به اهمیت توجه به میراث فرهنگی در دنیای امروز اشاره و اظهار کرد: با وجود پیشرفت‌های تکنولوژی و ظهور ماشین‌آلات مدرن، باید به یاد داشته باشیم که هرکدام از این ابزارها داستانی خاص و آموزنده دارند. درک این داستان‌ها می‌تواند به ما کمک کند تا با ریشه‌های فرهنگی خود آشنا شویم و هویت فرهنگی‌مان را حفظ کنیم.
دهقان ادامه داد: در سال‌های اخیر، با افزایش توجه به میراث فرهنگی و سنت‌ها، بسیاری از مردم و نهادها به فکر احیای این ابزارهای سنتی افتاده‌اند. برگزاری نمایشگاه‌هایی با محوریت ابزارهای سنتی کشاورزی، فرصتی برای آشنایی نسل جوان با تاریخ و فرهنگ منطقه فراهم کرده و به زنده نگه داشتن این میراث کمک می‌کند.
وی با بیان اینکه این اقدام می‌تواند به تقویت هویت فرهنگی و تاریخی جامعه منجر شود، بیان کرد: با توجه به تغییرات و چالش‌های به وجود آمده، یادآوری روش‌های سنتی کشاورزی همچون استفاده از بردو می‌تواند به کشاورزان در یافتن راهکارهای مناسب برای مقابله با مشکلات جدید کمک کند.
این پژوهشگر فرهنگ عامه تصریح کرد: به علاوه، استفاده از ابزارهای سنتی مانند بردو می‌تواند به حفظ تنوع زیستی و بهبود کیفیت خاک کمک کند. با توجه به اینکه روش‌های سنتی معمولاً کمتر به محیط‌زیست آسیب می‌زنند، این نوع کشاورزی می‌تواند به عنوان یک مدل پایدار برای آینده در نظر گرفته شود.
دهقان خاطرنشان کرد: فرهنگ و تاریخ هر منطقه باید با دقت و احترام حفظ شود و نسل‌های آینده باید قادر به درک و استفاده از دانش و تجربیات گذشتگان خود باشند.
این پژوهشگر فرهنگ عامه همچنین به اهمیت برقراری ارتباط میان نسل‌ها در زمینه فرهنگ و سنت‌ها تأکید و تصریح کرد: باید از تجربیات و دانش کشاورزان پیشین استفاده کرد و این تجربیات را در کنار فناوری‌های جدید به کار گرفت. با چنین رویکردی، می‌توان به ایجاد یک کشاورزی پایدار و متوازن دست یافت که نه تنها به نیازهای امروزی پاسخ دهد، بلکه به حفظ فرهنگ و تاریخ منطقه نیز کمک کند.
این وسیله سنتی در زمان‌های دور یکی از وسایل پرکاربرد در کشاورزی محسوب شده و در ضرب‌المثل‌های محلی همواره از آن در قالب معما یاد شده است.
عجایب صنعتی دیدم در این دشت که بی‌جان در پیِ جاندار می‌گشت
انتهای پیام
نظرات