زینب صیامی، در کارگاه آموزشی «صفر تا صد دفاع از پایان‌نامه» که امروز ۱۶ مهر به همت سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی قم برگزار شد، اظهار کرد: جلسه دفاع فرصتی استثنایی است تا دانشجو بتواند توان علمی، مهارت ارائه و تسلط خود بر موضوع را نشان دهد. هرچند اساتید حاضر در جلسه پیش‌تر پایان‌نامه را مطالعه کرده‌اند، اما معیار اصلی قضاوت آنان نحوه ارائه و میزان تسلط دانشجو بر پژوهش است.

پژوهشگر حوزه مدیریت علم اطلاعات و دانش‌شناسی با اشاره به نقش تمرین‌های مکرر افزود: دانشجو باید بارها پاورپوینت خود را در زمان ۱۵ تا ۲۰ دقیقه تمرین کند و نقاط ضعف را اصلاح کند. اساتید گاهی می‌خواهند ببینند دانشجو بدون کمک ابزار چقدر مسلط است، حتی ممکن است بخواهند لپ‌تاپ خاموش شود.

این مدرس در ادامه تصریح کرد: یکی از مهم‌ترین موضوعات جلسه دفاع، پاسخ‌گویی به پرسش‌های داوران است. داوران معمولاً درباره چرایی انتخاب موضوع، نوآوری و تازگی تحقیق، کاربرد نتایج، روش پژوهش، جامعه آماری، ابزار گردآوری داده و محدودیت‌های کار پرسش می‌کنند. دانشجو باید برای هر بخش سه تا چهار پرسش احتمالی آماده و پاسخ دقیق داشته باشد.

وی بیان کرد: برای مثال، اگر داور پرسید چرا این موضوع انتخاب شده است، باید توضیح داد که در این حوزه خلأ پژوهشی وجود دارد یا کار قبلی تنها بخشی از موضوع را پوشش داده است. یا درباره ابزار تحقیق، اگر پرسشنامه استفاده شده باید روشن شود چرا پرسشنامه مناسب‌تر از مصاحبه بوده است.

صیامی ادامه داد: از دیگر پرسش‌های متداول می‌توان به اهداف کلی و جزئی پژوهش، فرضیه‌ها، نوآوری پژوهش و تفاوت نتایج با تحقیقات گذشته اشاره کرد. همچنین ممکن است بپرسند اگر به عقب برگردید آیا دوباره همین موضوع را انتخاب می‌کنید. بهترین پاسخ این است که موضوع همچنان درست بوده و در صورت داشتن فرصت بیشتر، می‌توان ابعاد تازه‌ای به آن افزود.

این مدرس یادآور شد: توصیه می‌شود دانشجو فهرستی از پرسش‌های احتمالی تهیه کرده و با کمک استاد راهنما پاسخ‌ها را یادداشت کند. در صورت نداشتن پاسخ، بهتر است به‌طور ماهرانه پرسش را به سمت استاد راهنما هدایت کند، نه اینکه سکوت کند؛ چراکه سکوت نشانه ضعف است.

وی در بخش دیگری از کارگاه به اقدامات پیش از جلسه دفاع اشاره کرد و گفت: دانشجو باید دست‌کم در سه جلسه دفاع شرکت کند تا با فضای جلسه و نوع پرسش‌های اساتید آشنا شود. همچنین بهتر است یک هفته قبل از دفاع، مهمانان خود را مشخص و دعوت‌نامه‌ها را برای استاد راهنما، مشاور و داور ارسال کند.

صیامی افزود: حضور یک دوست یا عضو خانواده در جلسه دفاع ضروری است؛ هم برای پشتیبانی روحی و هم برای انجام کارهای جانبی مثل پذیرایی یا ضبط جلسه، بهتر است نوع و زمان‌بندی پذیرایی با مشورت استاد راهنما مشخص شود.

این مدرس درباره آمادگی‌های فردی دانشجو اظهار کرد: انتخاب لباس رسمی و در عین حال راحت اهمیت زیادی دارد. پوشش دانشجو نشان‌دهنده میزان احترام او به جلسه و اساتید است. برای خانم‌ها بهتر است کفش‌های راحت انتخاب کنند تا مشکلی در تردد بین سالن‌ها ایجاد نشود.

وی با اشاره به اهمیت آمادگی فنی ادامه داد: داشتن نسخه چاپی چکیده و نسخه کاغذی اسلایدها به‌عنوان پشتیبان ضروری است، زیرا ممکن است پروژکتور یا سیستم دچار مشکل شود. چکیده باید به تعداد استادان و داوران تکثیر شود تا آنان بتوانند پیش از ارائه آن را مرور کنند.

صیامی تأکید کرد: دانشجو باید یک روز قبل از جلسه زمان و محل دفاع را به استاد راهنما و داوران یادآوری کند. همچنین بهتر است یک ساعت پیش از جلسه در محل حضور یابد تا سالن، تجهیزات و پروژکتور را بررسی کرده و از سلامت آن‌ها مطمئن شود.

این مدرس افزود: در طول ارائه، دانشجو باید شمرده سخن بگوید، هماهنگی میان گفتار و اسلایدها را حفظ کند و اعتماد به نفس داشته باشد. ارتباط چشمی با حضار، لبخند کوتاه و پرهیز از اخم کردن به ایجاد فضای مثبت کمک می‌کند.

وی درباره مدیریت جلسه تصریح کرد: داشتن خودکار و برگه در کنار دست برای یادداشت نکات داوران بسیار مهم است. حتی اگر فرصتی برای نوشتن همه نکات نبود، وانمود کنید که در حال یادداشت هستید تا نشان دهید به سخنان آنان توجه دارید. بهتر است از یک دوست یا عضو خانواده بخواهید جلسه را ضبط کند تا بعداً بتوانید توصیه‌های داوران را مرور کنید.

این مدرس همچنین درباره نکات پایانی جلسه دفاع گفت: داوران معمولاً دو بخش محتوایی و شکلی کار را بررسی می‌کنند، داوران در بخش محتوایی به نتایج و استدلال‌ها می‌پردازند و در بخش شکلی به رعایت شیوه‌نامه دانشگاه، ساختار جدول‌ها، فرمت تایپ و ظاهر پایان‌نامه توجه دارد. حتی پاورپوینت نیز باید مطابق تم رسمی دفاع طراحی شود، رعایت این موارد می‌تواند در نمره نهایی اثرگذار باشد.

انتهای پیام