سیدستار هاشمی شامگاه شنبه ۱۹ مهر در آیین بزرگداشت یادروز حافظ که در جوار آرامگاه این شاعر بزرگ پارسی‌گوی در شیراز در حال برگزاری است، با بیان اینکه افتخار بزرگی است که در بزرگداشت حضرت لسان‌الغیب، که به حق قله معرفت و نقطه اوج ادبیات این ملت و ستاره درخشان غزل و زبان فارسی است، سخن بگویم، اظهار کرد: خواجه شیراز نه‌تنها شاعری برجسته، بلکه فیلسوفی ژرف‌اندیش و عارفی بزرگ و راوی حکمت ایرانی اسلامی است.

هاشمی افزود: غزلیات حافظ تنها اشعاری زیبا و روح‌نواز نیستند، بلکه معارف بلندی در کلام او نهفته است. به تعبیر رهبر معظم انقلاب، این هنرمندی تنها حاصل ذوق هنری نیست، بلکه بر پایه پشتوانه‌ای عظیم از تفکر فلسفی و فکری شکل گرفته است.

وزیر ارتباطات با بیان اینکه تحولات فناورانه در دو قرن اخیر، اگرچه بر سبک زندگی بشر تأثیر گذاشته‌اند، اما بر ادبیات فارسی چندان اثرگذار نبوده‌اند، گفت: امروز باید نسبت ادبیات ما با انقلاب فناوری‌های محتواپایه نظیر هوش مصنوعی مولد مورد بررسی قرار گیرد. اختراع برق یا توسعه خطوط راه‌آهن هرگز تهدید یا فرصتی برای شعر فارسی نبود، اما هوش مصنوعی می‌تواند پیوندی تازه میان فناوری و فرهنگ رقم بزند.

کاربردهای هوش مصنوعی در خدمت ادب فارسی

هاشمی با تأکید بر اینکه هوش مصنوعی ظرفیت‌های بی‌سابقه‌ای در تحلیل، پردازش و خلق محتوا دارد، چهار محور از پیوند این فناوری با ادبیات فارسی را برشمرد و گفت: نخست حفاظت و دیجیتال‌سازی میراث ادبی است. هوش مصنوعی می‌تواند نسخه‌های خطی و کهن ادبیات فارسی را اسکن، تحلیل و بازسازی کند. الگوریتم‌های پیشرفته قادرند متون مخدوش را بازخوانی کرده و در دیجیتال‌سازی دقیق آثار حافظ و دیگر شاعران یاری رسانند. این امر دسترسی پژوهشگران و علاقه‌مندان سراسر جهان به این گنجینه‌ها را تسهیل می‌کند.

وی با اشاره به بیت حافظ «گرچه منزل بس خطرناک است و مقصد بس بعید / هیچ راهی نیست کان را نیست پایان، غم مخور»، افزود: حافظ به ما می‌آموزد که هرچند حفظ این میراث دشوار است، اما با تکیه بر ابزارهای نوین می‌توان به پایان خوشی دست یافت.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با بیان اینکه دوم تحلیل و تفسیر غزلیات حافظ با ابزارهای زبانی است، گفت: پیچیدگی‌های زبانی و معنایی اشعار حافظ گاه برای مخاطب امروزی دشوار است. ابزارهای هوش مصنوعی می‌توانند با تحلیل الگوهای زبانی و معنایی، روابط میان واژگان، تصاویر و مضامین عرفانی را شناسایی کرده و به فهم دقیق‌تر اشعار کمک کنند.

وی سومین مورد را خلق آثار جدید الهام‌گرفته از حافظ برشمرد و افزود: هوش مصنوعی قادر است با یادگیری سبک و سیاق شاعران بزرگ، آثاری خلق کند که روح و اصالت ادب فارسی را حفظ کند. تصور کنید غزلی نو با حال‌وهوای حافظ اما با زبانی که برای نسل امروز ملموس‌تر است؛ چنین تجربه‌ای می‌تواند به زنده نگه‌داشتن شعر فارسی و معرفی آن به جهانیان یاری رساند.

هاشمی چهارمین مورد را آموزش و ترویج ادبیات با فناوری‌های نو عنوان کرد و در ادامه از ظرفیت هوش مصنوعی در آموزش تعاملی ادبیات فارسی نیز سخن گفت و افزود: پلتفرم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی می‌توانند ابزارهایی مانند چت‌بات‌هایی طراحی کنند که غزل‌های حافظ را توضیح دهند، فال حافظ را تفسیر کنند یا حتی کاربران را در گفت‌وگوی شاعرانه مشارکت دهند. چنین فناوری‌هایی می‌توانند ادبیات فارسی را به نسل جوان و غیر فارسی‌زبانان منتقل کنند.

تأکید بر اصالت انسانی شعر و ضرورت هوش انسانی در کنار هوش مصنوعی

وزیر ارتباطات در ادامه هشدار داد: اگرچه ابزار قدرتمندی به نام هوش مصنوعی در اختیار داریم، اما این فناوری هرگز نمی‌تواند جای روح انسانی، عمق عاطفی و نگاه عارفانه شعر حافظ را بگیرد. باید اطمینان حاصل کنیم که این ابزار در خدمت تعالی فرهنگ و ادب فارسی باشد، نه جایگزین آن.

هاشمی یادآور شد: هوش مصنوعی هنوز در پردازش معانی عمیق اشعار فارسی نیازمند پیشرفت است. وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات آمادگی دارد از سکوهایی که با بهره‌گیری از این فناوری در خدمت گنجینه‌های زبان و ادب فارسی فعالیت می‌کنند، حمایت کند. ما خود را متعهد می‌دانیم در کنار اهل فرهنگ، گامی بزرگ در راستای حفظ و ترویج میراث ادبی ایران برداریم.

وزیر ارتباطات در پایان با تبریک روز حافظ به همه فارسی‌زبانان و دوستداران شعر و ادب، گفت: امیدوارم پیوند میان فناوری و ادب، آینده‌ای روشن برای فرهنگ ایران‌زمین رقم بزند و شعر فارسی با زبان فناوری، دوباره جهانی شود.

انتهای پیام