سلول‌های ما به‌طور دائم در معرض مواردی مانند نور خورشید، آلودگی و حتی فعالیت طبیعی سلول هستند که می‌توانند به دی‌ان‌ای(DNA) آسیب برسانند و با گذشت زمان، این آسیب، افزایش می‌یابد. این آسیب هم در پیری و هم در سرطان نقش دارد، اما دانشمندان به‌طور کامل نمی‌دانند که چگونه سلول‌های بنیادی به ویژه سلول‌های موجود در موهای ما به چنین استرسی پاسخ می‌دهند.

در این پژوهش امی نیشیمورا و  یاسواکی موهری از دانشگاه توکیو بر روی سلول‌های خاصی به نام سلول‌های بنیادی ملانوسیت تحقیق کردند. این سلول‌ها در فولیکول‌های مو زندگی می‌کنند و مسوول تولید رنگدانه هستند که به مو و پوست رنگ می‌دهد. وقتی این سلول‌ها به درستی کار کنند، با هر چرخه رشد مو بازسازی می‌شوند و موها را تیره نگه می‌دارند.

پژوهشگران کشف کردند که وقتی این سلول‌های بنیادی تولیدکننده رنگدانه دچار آسیب جدی دی‌ان‌ای می‌شوند به ویژه نوعی که به آن شکستگی‌های دو رشته‌ای می‌گویند و فرایندی به نام «تمایز همراه با پیری» را طی می‌کنند،  تقسیم آنها متوقف می‌شود و برای همیشه به سلول‌های رنگدانه بالغ تبدیل و سپس ناپدید می‌شوند. نتیجه این عملکرد، موهایی است که رنگ خود را از دست می‌دهند و خاکستری می‌شوند.

این مورد ممکن است چیز بدی به نظر برسد، اما در واقع واکنش محافظتی است. بدن با مجبور کردن سلول‌های بنیادی آسیب‌دیده به توقف تکثیر، از سرطانی شدن آنها جلوگیری می‌کند. این گروه پژوهشی دریافت که این فرایند توسط یک مسیر مولکولی معروف به p۵۳-p۲۱ کنترل می‌شود که مانند ترمز سلولی برای جلوگیری از رشد خطرناک سلول عمل می‌کند.

با این حال، داستان زمانی تغییر می‌کند که بدن در معرض برخی مواد سرطان‌زا، مانند اشعه ماوراء بنفش (UV) یا مواد شیمیایی سرطان‌زا قرار می‌گیرد. در این موارد، سلول‌های بنیادی ملانوسیت این فرایند خود حفاظتی را طی نمی‌کنند و به جای خاموش شدن حتی با دی‌ان‌ای آسیب‌دیده به تکثیر ادامه می‌دهند.

پژوهشگران کشف کردند که یک مولکول سیگنال‌دهنده به نام لیگاند KIT که در بافت اطراف یافت می‌شود، به این سلول‌های آسیب‌دیده کمک می‌کند تا زنده بمانند و رشد کنند. متاسفانه، این عملکرد می‌تواند آنها را به سمت تبدیل شدن به سلول‌های تومور سوق دهد که ممکن است به سرطان‌های پوست مانند ملانوما منجر شود.

نیشیمورا توضیح داد: این یافته نشان می‌دهد، چگونه سلول‌های بنیادی مشابه می‌توانند دو مسیر متضاد را طی کنند یا خود را خسته کرده، ناپدید شده و موجب خاکستری شدن مو شوند، یا به‌طور غیرقابل کنترلی گسترش یابند و خطر سرطان را افزایش دهند. همه این موارد به نوع استرسی بستگی دارد که سلول‌ها با آن مواجه هستند و سیگنال‌هایی که از محیط خود دریافت می‌کنند.

پژوهشگران تاکید کردند که داشتن موی خاکستری به این معنی نیست که شما در برابر سرطان مصون هستید اما نتایج پژوهش کنونی نشان می‌دهد که خاکستری شدن مو ممکن است نشانه‌ای از عملکرد صحیح سیستم‌های محافظتی بدن شما باشد. با تحریک این مکانیسم خود تخریبی، بدن سلول‌هایی که در غیر این صورت می‌توانند باعث آسیب شوند را حذف می‌کند.

سایت نوریج گزارش کرد: نتایج این پژوهش دیدگاه جدیدی در مورد چگونگی ارتباط پیری و سرطان در سطح سلولی ارائه می‌دهد و همچنین تاکید می‌کند که از دست دادن رنگ مو نه فقط می‌تواند بخش اجتناب‌ناپذیری از پیری محسوب شود، بلکه می‌تواند یکی از روش‌های هوشمندانه بدن برای ایمن نگه داشتن ما نیز باشد.

نتایج این پژوهش در «زیست‌شناسی سلولی طبیعت» (Nature Cell Biology) منتشر شده است.

انتهای پیام