به گزارش ایسنا، روزنامه قدس نوشت: طواف خانه خدا و زیارت مرقد پیامبر(ص)، آرزویی است که در قلب هر مسلمانی ریشه دارد؛ سفری که قرار است روح را صیقل دهد و انسان را از تعلقات دنیوی جدا کند. اما خبری که روز پنجشنبه گذشته منتشر شد، این رؤیای معنوی را با واقعیت تلخ اعداد و ارقام گره زد. خبری که حکایت از پیوند این سفر معنوی با مقاصد گردشگری داشت و از هزینه‌های ۱۳۰ تا ۱۵۰ میلیون تومانی برای کاروان‌های «عمره زیارتی-تفریحی» خبر می‌داد و در همان ساعات اولیه با واکنش‌های متعددی روبه‌رو شد و این پرسش بنیادین را مطرح کرد که آیا جاده معنویت در حال تبدیل شدن به یک اتوبان لوکس برای قشری خاص است؟ از واکنش‌های گسترده در فضای مجازی و تماس‌های مردمی با دفتر روزنامه تا تذکر صریح نماینده مجلس، این موضوع به یک دغدغه عمومی تبدیل شد؛ دغدغه‌ای که ما را بر آن داشت برای شفاف‌سازی، موضوع را از سازمان حج و زیارت به عنوان متولی اصلی پیگیری کنیم.
از یک خبر تا یک دغدغه عمومی؛ ماجرا چه بود؟
همه چیز از روز پنجشنبه، اول آبان و با انتشار یک خبر آغاز شد. خبری کوتاه اما شبهه‌انگیز؛ «هزینه کاروان‌های عمره زیارتی-تفریحی اعلام شد». در لایه‌های این خبر، جزئیاتی نهفته بود که فراتر از یک افزایش قیمت ساده بود. این سفرها که با شعار ترکیب زیارت با تجربه لوکس عربستان جدید تبلیغ می‌شدند، ویژگی‌هایی داشتند که با تصویر سنتی زیارت در ذهن مردم فاصله زیادی داشت: اقامت در هتل‌های چهار ستاره با بوفه باز، حمل‌ونقل با خودروهای لوکس به جای اتوبوس‌های جمعی، کاروان‌های کوچک ۱۰ نفره بدون حضور روحانی و مدیر کاروان ایرانی و امکان بازدید از اماکن تفریحی شهرهایی چون جده و طائف. این بسته جدید که قیمتی معادل حج تمتع دو سال پیش داشت، در حالی عرضه می‌شد که عمره متعارف با هزینه حدود ۶۵میلیون تومان همچنان در جریان است. این تضاد، آغازی بود بر شکل‌گیری یک موج از پرسش و انتقاد.
جاده معنویت یا تور لاکچری؟ صداهایی که بلند شد
طبیعی بود که چنین خبری، آن هم در مورد یکی از مقدس‌ترین سفرهای معنوی، بی‌واکنش نماند. در ۴۸ساعت گذشته، فضای مجازی مملو از واکنش‌های مردمی شد. بسیاری از کاربران، این اقدام را مصداق بارز کالایی‌سازی دین و ایجاد یک شکاف طبقاتی عمیق در امری دانستند که فلسفه‌اش برابری است. تماس‌های مکرر با دفتر روزنامه نیز حکایت از نگرانی عمیق مردم داشت؛ مردمی که می‌پرسیدند آیا سودجویی عده‌ای قلیل، قرار است آرزوی زیارت را برای اکثریت جامعه دست‌نیافتنی‌تر کند؟
این نگرانی تنها به مردم محدود نماند. فرهاد بشیری، عضو کمیسیون اصل ۹۰ مجلس به‌صراحت از این روند انتقاد کرد و گفت: «اعداد و ارقامی که این روزها برای برخی سفرهای عمره اعلام می‌شود، واقعاً بالاست. مردم قصد زیارت دارند، نه تفریح». او با تأکید بر اینکه سفر به خانه خدا نباید به تجربه‌ای لوکس برای گروهی خاص تبدیل شود، وعده داد مجلس این موضوع را با جدیت پیگیری خواهد کرد تا هدف روحی و معنوی زیارت تحت‌الشعاع قرار نگیرد. این واکنش رسمی، نشان داد دغدغه مردم به گوش نهادهای نظارتی نیز رسیده است.
توپ در زمین سازمان حج؛ در انتظار پاسخ شفاف
در میان این واکنش‌ها، یک نام بیش از همه به چشم می‌خورد: سازمان حج و زیارت. نهادی که به عنوان متولی اصلی سفرهای زیارتی، مسئولیت مستقیم نظارت بر عملکرد کاروان‌ها و حفظ شأن معنوی این سفرها را بر عهده دارد. آیا این سازمان از وجود چنین بسته‌هایی مطلع بوده است؟ چارچوب نظارتی برای جلوگیری از انحراف زیارت به سمت یک تور تجاری چیست و مهم‌تر از همه، مرز میان زیارت معنوی و گردشگری مذهبی از دیدگاه این سازمان کجاست؟
پیرو همین پرسش‌ها و برای تبیین ابعاد ماجرا برای افکار عمومی، موضوع را مستقیماً از مسئولان سازمان حج و زیارت جویا شدیم. مسئولان این سازمان اعلام کردند پاسخ رسمی و شفاف خود را در قالب یک جوابیه برای این رسانه ارسال خواهند کرد.
مأموریت ما زیارت است، نه سیاحت
در میان ابهامات و پرسش‌های افکار عمومی که مستقیماً سازمان حج و زیارت را نشانه رفته است، نخستین واکنش‌های رسمی از سوی مدیران استانی این سازمان، ضمن ایجاد شفافیت، بر یک مرزبندی بنیادین تأکید دارد. این واکنش‌ها نشان می‌دهد بدنه کارشناسی و اجرایی سازمان نیز از این بسته‌های تجاری-زیارتی بی‌اطلاع بوده و آن را خارج از چارچوب مأموریت ذاتی خود می‌داند.
حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی شجاع، مدیر حج و زیارت استان خراسان رضوی در گفت‌وگوی اختصاصی با خبرنگار ما، با قاطعیت هرگونه ارتباط رسمی این بسته‌های لوکس با ساختار سازمان را رد و بر هویت معنوی این نهاد تأکید می‌کند.
او با اشاره به اینکه هیچ دستورالعمل یا ابلاغیه رسمی در خصوص کاروان‌های موسوم به زیارتی-تفریحی به این مدیریت استانی نرسیده است، تصریح می‌کند: «ما نیز این خبر را مانند عموم مردم، از طریق رسانه‌ها شنیده‌ایم و تا این لحظه هیچ ابلاغیه‌ای در این مورد نداشته‌ایم. توصیه اکید ما به مردم این است که آخرین و موثق‌ترین اخبار را صرفاً از درگاه‌های رسمی سازمان حج و زیارت دنبال کنند».
مدیر حج و زیارت خراسان رضوی با ترسیم خط قرمز واضح میان وظایف تعریف‌شده سازمان و آنچه در بازار در حال وقوع است، به تشریح فنی و قانونی ماهیت سفرهای تحت نظارت این سازمان پرداخته و می‌گوید: «همان‌طور که از نام سازمان حج و زیارت پیداست، وظیفه ذاتی و انحصاری ما فراهم کردن فرصت زیارت برای مشتاقان بیت‌الله الحرام و سرزمین وحی است. سفرهایی که ما متولی خدمت‌رسانی به ضیوف‌الرحمان در آن هستیم، کاملاً مشخص و قانونمند است: سفرهای ۱۰ روزه که شامل پنج روز اقامت در مدینه منوره و پنج روز در مکه مکرمه می‌شود».
وی در ادامه به مهم‌ترین وجه تمایز قانونی این سفرها اشاره کرده و می‌افزاید: «نکته کلیدی و حقوقی ماجرا اینجاست ویزایی که سازمان حج و زیارت از دولت عربستان دریافت می‌کند، ویزای زیارتی است. این ویزا ماهیت سفر را تعریف می‌کند و هیچ ارتباطی با موضوع سیاحت، گردشگری یا تفریح ندارد. چارچوب فعالیت ما را همین ویزا مشخص می‌کند و هر چیزی خارج از آن، در حوزه مسئولیت و تعریف سازمان قرار نمی‌گیرد».
این اظهارات صریح نشان می‌دهد از منظر مدیران اجرایی سازمان، یک تفکیک جدی میان عمره متعارف که تحت نظارت کامل، با اهداف معنوی و براساس ویزای زیارتی انجام می‌شود و بسته‌های گردشگری مذهبی که احتمالاً توسط بخش خصوصی و با استفاده از ویزاهای دیگر مانند ویزای توریستی طراحی شده، وجود دارد. اینک باید منتظر پاسخ رسمی ستاد مرکزی سازمان حج و زیارت ماند تا مشخص شود آیا این مرزبندی در سطح کلان نیز به همین شفافیت وجود دارد یا سیاست‌های جدیدی در راه است.
انتهای پیام
نظرات